Nýi tíminn - 05.02.1953, Side 3

Finimtuctágúr 5/febr'úár ifí)Í53 — NÝÍ'T'íklNN’ — (á

Frá liinu mibla friðarþlngi Asíuþjóffá í Feking s.'ðastliðið liaust.
Nimna Úlafsdóttir:
I KINA
JF^pId.
Endá Vótt móðirin í Kína hafi
ekki haft úrslitavald um börn-
in, þegar svo bar undir, þá
hefur hún, svo sem allar mæð-
ur alls staðar, haft með hönd-
um uppeldi barna sinna að sínu
leyti, og áhrifa hennar á börn-
in, svo sem annarra mæðra,
gætt meira en áhrifa föðurins.
(Nú fer ég ekki lengra út í
þegsa sálma, því áð rökrétt
niðurstaða væri að t.d. kon-
urnar hér á iandi hefðu átt
drýgri þátt en karlar í vernd-
un okkar þjóðlegu verðmæta:
tungunnar og bókmenntanna,
en með því að halda slíku
fram yrði ég álitin jafn sek
og guðlastarinn, En þetta var
nú útúrdúr).
Á stjómarárum Kuomintang
fór fjöldi kvenna í borgunum
að vinna í ýmsum atvinnu-
grteinum til þess að draga
björg í bú ásamt eiginmann-
inum. í Verksmiðjunum þræl-
uðu þær allt að 15 tíma á sól-
arhring fyrir laun sem námu
um % af launum ófaglærðs
verkamanns. Og þess má geta,
að í Shar.ghai t d. gat ekki
einu sinni faglærðul’ verka-
máður séð fyrir sér með laun-
um sínum. hvað þá sá sem verr
var launaður.
Fyrir utan arðránið, þaut sí-
fellt i uppsagnarsvipunni yfir
höfðum þeirra. Þetta var ékki
þjóðfélag fyxúr konur undir
þeim álögum að fæða næstu
kynslóð. Það var óskapnður
auðvalds og lénsskipulags og
vei þeirri konu, sem ekki kunni
að hegða sér í samræmi við lög-
mál hans: gróðann. Um leið
og það kom í ljós áð kona var
barnshafandi, var henni sagt
upp vinnunni. Þær reyndu því
að leyna ástandi sínu með öllu
mögulegu móti, til þess að
halda vinnunni. Ef vel tókst
til, gátu þær undir einhverju
yfirskyni. legið nokkra daga í
rúminu um barnsburðinn, og
gíðan á fætur aftur til að vinna
kannski standandi allt að 15
tíma á sólai’hring. Þess xuun
óþarfi að geta áð þær vor.u
fáar konurnar, sem svona stóð
á fyrir, sem urðu heilar heilsu
eftir barnsfæðinguna. Víða
vildu atvinnurekendur ekki
hafa giftar konur í þjónustu
sinni (til skamms tima þekkt-
ust dæmi síiks í Keykjavík og
ér' eTCvÁenn)'.0'Þi’íeýn'du 'Köii-
urnar því að þær væru gift-
ar. Þess voru dæmi að þær
giftu sig ekki, vegna þess að
þá misstu þær vinnuna. Hjúkr-
unai’konur urðu a5 hætta at-
vinnu sinni ef þær giftust, og í
þeirri stétt var algengt áð
hafna hjónabandinu. Við þurf-
um svo sem ekki alla leið til
Kína til þess að finna dæmi
um slíkt; hér á landi lirðu
hjúkrunarkonur að hætta staffi
við giftingu og mun ekki langt
síðan að það fáránlega fyrir-
komulag var afnumið — af illri
nauðsyn! Engin leið var að
bæta kjör kvennanna frekar
en annarra; verkamannafélög
voru ó^ögleg í KuOmintarig-
Kína. En arðrár.ið af vir.nu
kvennanna var vitanlega mest,
svo sem hér og annars síaðar
í auðvaldsþjóðfélögum.
Það var því ekki að uridrn
þó að konurnar, sem aðrir,
hlustuðu með athygli á frá-
sagnir af þeim svæðum, sem
kommúnistarnir héldu, þar sem
fólkið, konur sem karlar. Öð!-
aðist xiú loksins frumrétt
mannsins að hafa í sig og. á,
og jafnrétti kynjanna var veru-
leiki. Þessu fólki reyndist auð-
velt að kjósa á miíli kommún-
istanna og Kuomintang, þegar
þar að kom. En Eisenhower
hershöfðingi skýrði fyrirbngð-
ið sem tæknileg mistök Vestur-
landa. - •
Þó að lénsskipulagið dæmdi
konuinar til innanhúsverka,
án tillits til sérhæfileika, þá
komu alltaf fram einstakir
persóriuleikar meðal þexrra,
sem jafnvel ekki lénsskipulag
gat skipað i hinn hefðbundna
bás. Sagan getur skálda, rit-
höfunda. listmálara, sagnfræð-
inga, stjórnskörunga o.s.frv.
meðal kvenna. Þetta er kannski
óþarft. að taka fram, sliltt er
svo kunnugt fyrirbrigði með
öllum þjóðum á öllum tímum,
þrátt fyrir verstu kúgun. Hitt
er e.t.v. eftirtektai’verðara að
konur í Kuomintang-Kína gátu
náð háskólaprófi, en þjóðfé-
lagið hafði engin not fyrir
þekkingu þeirra af því að þœr
voru konur ,og því notaðist
þeim ekki sá undirbúningur
undir lífsstarf sem þær höfðu
aflað sér. Kennslustarf var hið
eina sem þjóðfélagið sætti
sig við að konur hefðu
með liöndum utan • heimilísins.
Háskólamenntunin kom því ekki
öðrum að gagni en þeim sjálf-
um að gera þær víðsýnni og
betur búnar en aðrar konur
undir það starf sem koma
skyldi, að hjálp^, til að leysa
kynsj'stur sínar úr ánauð, ekki
sízt undan því fargi sem ein-
sýnt og ■ glámskyggnt uppeldi
aflóga þjóðfélagsskipúnar er.
Þar er meira starf að vir.na
en hægt er að gera sér gi’ein
fyrir, En nokkra hliðsjón má
hafa af þeiri’i staðreynd að hér
á landi er langt frá að við sé-
um laus við vanmat á hæfileik-
um kvenna og vanmat þeirra 4
sjálfum sér, svo gi’átt má leika
þann sem barinn er í marga
ættliði. Hvað mun þá um for-
dómana gagnvai’t ■ kínversku
konunum, mundi einhver
hugsa. En hér sem annars
staðar er illt að gera saman-
bur'ð á Kína og Vesturlöndum.
Nú verður hagur kinversífra
kvenna réttur undir sósíölsku
skipulagi og það gerir gæfu-
muninn. Því mun ekki taka
eins Iangan tíma fyrir þær og
og Vesturlandakonur að rétta
úr bakinu þrátt fyrir ei’fiðar
aðstæður, er þáttaskiptin ui'ðu.
Fjölskyldan eða ættin
var gnxndvallareining kín-
verska þjÓðfélagsins og henni
var einstaklingurinn skyldur að
láta kraftá sína í té. í fyrsta
lagi með þvi að sýna forfeðr-
xmum tilhlýðilega virðingu með
fórnfæringum o.fl., i öðru lagi
méð þvi að framfæra og virða
þá eídri meðlimi fjölskyldunnar
sem enn voru á lífi sem og
hina yngri; og í þriðja lagi með
því að eignast börn sjálfur og
sjá þannig um framhald ætt-
arinnar. Hin sterka eining og
samábyrgð, sem þetta fyrir-
komulag skapaði innan fjöl-
skyldunnar hefur verið styrk-
ur kínversku þjóðinni í marg-
víslegum þjóðfélagsátökum og
pólitískum ófarnaði sem hún
hefur mátt þola. Eldra fólkið
naut óskiptrar virðingar. Þó að
synirnir væi'u fullorðnir menn,
réði faðirinn fram úr vanda-
málum f jölskylduimar, hann
hafði langa ævi að baki sér og
var fæi'astnr um að dæma.
Vizku og þekkingu, árangur
langrar ævi og reynslu, bar að
virða, og sumir fyrritíma rit-
.höfundar um Kína töldu þenn-
an rótgróna sið, að yngra og ó-
þroskaðra fólkið í fjölskyldunni
Ix’.ýddL.handleiðslxi hinna elztu
og þroskuðustu meðlima, eiga
sinn stói'a þátt í friðsemi og
hófsemi, sem talið hefur verið
djúrætt í eðli Kínverja. Hinn
ungi maður er gjam til frum-
hlaupa vegna þess að hann
skortir lífsreynslu, en róleg
irvegun er aöalsmerki hins
aldná og vitra. Tii merkis um
virðingu Kínverja fýrir ellinni
er sögð sú saga um einn keis-
ara þeirra, er minni háttar emb-
ættismaður gekk fyrir hann til
að sýna lionum virðingu sína,
að þá stóð keisarinn upp og
gekk til móts við hann og sagð-
ist gera það eingöngu af virð-
ingu fyrir hinum háa aldri
háns. Embættismaðurinn var
yfir hundrað ára.
Góður maður gerist ekki her-
maðxxr, er kínverskur talshátt-
ur. Svo mikils sem Kínverjirin
mat læi-dóm og speki, svo lít-
ils mat hann hernað og allt
sem hernaðar var. Þetta er svo
gagnstætt því sem gerist á
vesturlöndum, að vesturlanda-
búiiin hefur haft tilhneigingu
til að bregða Kínverjanum um
skort á þjóðernistilfinnngu.
M.a.s. auðurinn varð að vera
tilkominn fyrir ágæti manns.
Maður sem aðeins. hafði auðinn
sér til framdráttar var ekki
mikils virði. En það var held-
ur ekki Ijóður á ráði manns
að vera fátækur.
Um flest enx Kínverjar svo
gerólíkir Evrópumönnum bæði
að uppeldi og lífsviðhorfum, að
óhjákvæmilegt er að misskiln-
ings gæti í mati annarra þjóða
á þeim og mati þeirra á öðrum
þjóðum. Þjóðernistilfinning
þeiri'a er sjálfsagt á líku stigi
og annarra stórþjóða en fær
á sig annan blæ í ljósi þess að
þeir háfa ekki. stundað árás-
axjstríð, svo sem stói'velda er
siður og ekki borið af sér högg
áreitinna og gi'áðugra stór-
velda úr vesti’inu. Úi’elt þjóð-
skipulag er talið orsök þess
hve Kína liefur legið opið fyrir
árásum utan frá, en ekki verð-
xir fari'ð út í það hér.
Heimspeki, lifsviðhorf “ög
uppeldi Kínverja miðar að því
að gera þá friðsama og svo
háfa þeir verið, þó að enginn
megi sköpum renna og þeir
hafi verið svo settir að hafa
staðið í látlausri boi’gara-
styrjöld um næi'felt 40 ára
skeið. Méiri hluti kínvei’skra
húgsuðá álítur manninn í eðli
Fi'étaritari Nýja tímans í
Kaupmannahöfn hefur ski’ifað
blaðinu eftirfarandi um sýn-
inguna:
„Óaðskiljanlegur hluti dar.skr-
ar menniiigar“.
Frumkvæði að sýningunni
áttu nokkrir háskólapi'ófessor-
ar (yfirleitt þeir sömu sem
mestan þátt hafa átt í áróðurs-
herferð undanfai'inaa vikna
gegn afhendingu handrita). Við
opnun sýningaripnar var því
lýst yfir að tilgangurinn væri
að opna augu menntaðs fólks
fyrir því að handritin væru ó-
metaalegur fjársjóður og óað-
skiljanlegur hluti danski’ar
menningar og því til rök-
stuðnings eru sýndar útgáfur
íslenzkra fornrita, xmnar í
í > v M
.s.ínu góðan og hið. illa ekki til
■sem ráðandi þátt; heldúi- afj-
leiðing tímabundins fráviks
frá hinu nauðsynlega saip-
ræmi alheimsins. Slík kenning
er nokkru lieilsusamlegri fyrir
sálina en helvítiskenning kiúst-
inna manna, m.m., enda hafa
Kínverjar fengið orð fyrir að
vera bjartsýnt fólk, þi'átt fyr-
ir skort á tímanlegum gæðum.
Fjölda möi'g spakmæli og
málshættir lúta að umgengnis-
venjum innanlxúss og hvernig
skuli forðast árekstra við ná-
unga sinn. Er ekki riim að
telja upp slíkt, cn aðeins skulu
tekin tvö dæini til sýnis: 1)
umburðarlyndi er dýi'mætasti
fjársjóður heimilisins 2) fjórir
hestar hlaupa ekki uppi orð
sem hrekkur út úr maiini. í
mannmörgum fjölskyldnm hef-
ur ekki vei'i’ð vanþörf á slík-
um brýningum og þrátt fyrir
það uppeldi, sem miðaði að
skapstillingu og sjálfsaga, þá
hefur staða konunnar eða
stöðuleysi á heimilinu — inn-
an fjögurra veggja — hlotið
að vera nærri ofurmannleg
þrekraun þegar svo bar undir,
svo sem er eiginmaður átti
fleiri en eina konu. Að slík sam-
búð gengur nærri konunni eru
dæmi um alls staðar þar sem
vitað er að fjölkvæni hafi
verið. Þær sjö ástæður, sem
leyfðu manninum, skilnað frá
konu sirini (og áður eru uefnd-
ar), sýna sumar hverjar ótrú-
lega ósanngimi í garð konunn-
ar og aörar eru settar henni
beiniínis til smánar.
Konan í Kína var í viðjum ó-
skrifaðra laga úreltra þjóðfé-
lagshátta. Byltingin 1911—’12
gaf nokkur fyrirheit um lausn,
en yfirlýsing ekkju Sun Yat-
sen's (hann er talinn faðir bylt-
ingarinriar), frú Soong Ching-
ling. 1927, að byltingin í land-
búnaði og félagsmálum hefði
með öllu verið svikin af Chiang
Kai-shek verður látin nægja,
um efndir þeirra ■ fyrirheita.
Enn um stund varð kínverska
konan að þola ánauð. Frelsi
hennar vaj; ' bunfii^ baráttxr
þjóöarinnar fyrir bætt-
um þjóðfélagsháttum. Það
fékkst rneð' sigri kínverskra
kommúnista. Þúsunda ára
niðurlægingu var lokið, kíri-
verska konan og þjóð hennar
stóðu í einu vetfangi upprétt-
ar! Heimui’inn hafði skipt um
yfirbragð. " If'rámWd)
Kaupmannahöfn, .danskar þýð-
ingar og dönsk skáldverk um
efni úr fornritunum.
,;ÓIdnordisk Iitteratur“.
Sýningin hefur hleypt nýju
fjöi'i í blaðaskrif um handrita-
málið, eru þau yfirleitt á sömu
lund og áður, haldið áfram ,að
tala um „oldnordisk litteratur“
og „norræn handrit". Háskóla-
prófessor nokkur kallar hand-
ritin „mesta þjóðargersemi
okkar“ og leggur handritasafn-
ið að jöfnu við þrjú stærstu
og merkustu lista- og forn-
gripasöfn Danmerkur (Glyptot-
eket, Statens Museum for
Kunst, Natioaalmusseet), og
segir að lokum um handritin:
„Þar er fortíð okkar geymd;
Framh. á 7. síðit
ÁróðiiFslierferð ffegn af-
o Ö
liendingu íiandritamia
„Nosræn hanái:ii", „elánordisk liiieraiur", „mesfa
þjéðargerscmi Ðana", „dýrmælasta eign okkar".
Nú stcndur yfir sýning á íslenzkum handritum í Þjóð-
minjasafninu danska, einsog áður hefur veriö skýrt frá
hér í blaðinu. Sýnd eru 32 ísiénzk handrit, 26 úr Árna-
safni og 8 úr konunglega bókasafninu.