Nýi tíminn - 08.05.1958, Blaðsíða 2

2) — NÝI TÍ.MINN — Fimmtudágur 8. m'ai 1058.
FÍÍIÍ @01
BB
Reykjadal, skírdag; 1958.
Heill og sasll Jón.
Þú ert að biðja mig að
s'krifa þér. fréttir um þennan
yfirstandandi yefur. • Hvernig
liann hafi að okkur ibúið, og
stríð okkar við h.ann.
Víst gæfi jþað verið fróolegt
fyrir ykkur, sem.á rv"iinni bú-
ið og hafið lítið af vo! ri og
snjó að segj.a, að frétta af str'ði
okkar sveitamannanna við hrið
og snjó. Verið gæti að þeim,
sem fá hyjólk sína og mjólkur-
vörur sent heim að dyrum, vrði
af því Ijóst að mörg handtök
o.g ekki öll létt, hefur orðið að
taka frá því að bóndinn hefur
mjóikað í brúsana, og þar til
borgarbúinn fœr hana á borð-
ið.
Veiurinn. hyrjaði 20. okt.
Veturiun byrjaði hér 'um 20.
okt., sé.tti þá niður talsverðan
snjð svo sauðfé var tékið á
hús osr fœrð varð þung á veg-
úme Þennánt snjó tók þó aftur
nþp í úóvember og allir vegir
úrðú :fæ’rlr 'fiem ' á" súmri, og
hÝzt 'úVo ' nær! jólum, þá fór
voru frá því kl. 10 að lcvöldi og
til kl. Ið að morgni að komast
um 10 km spöl.
Snjóbílaf oí dýrir
í rekstri
Ög svo fór- ’að. lolcum að al-
gerlega varð ófært fj'rir truk'k,
þá var gripið til snjóbíla, sem
drógu sleða. Þeir eru ágætir
að því leýti að alitaf er hægt
að konriast á þeim, en þeir eru
of dýrir í rekstri, og geta ekki
flútt nógu mikið. Það virðist
því tæplega vera um það að
ræða að þeir leysi flutninga-
vandamálið, nema hægt sé að
fá heppiiegri snjóbíla, en hér
eru til.
Þegar hætti að hríða, um
miðjan mánuðinn, var aftur
fárið að flytja á trukknum, og
'gekk það sæmilega í slóðir
snjóbílanna og allgott að
fara nokkrar ferðir; en
,63.1
Glaurnbæ hér í sveit, og þaf
til Jón lézt, Þá tók Kristján,
sonur þeirra, við jörðinni, og
dvaldi Lilja að mestu. hjá hon-
urn eftir Iát manns síns. Auk
Kristjáns áttu þau Jón og
Lilja tvær dætur. Fanneyju
húsfrevju að Hvarfi og Elínu
húsfreyju Skógarseli.
Kalt síðustu daga
20.4.
Kalt hefur verið hér síðustu
dagana, svo snjó tekur lítið
sem ekkeit. Mikill snjór er j ma; var sumarblíða og sólskin. Blómasali nokkur á Lauga-
enn um mi' i s./s unnar en v jnum nojagj tækifserið og Iét falleg pottablóm og mold í
mmm í framanveroum Barðar-
dals og Mývatnssveit, eins er I,okum út á gangstétt til að minna vegfarendur á að nu er
Framh. á 11. síðu | sumarið komið. —*(Ljósm. Nýi tíminn)
aftúr,,áð 'hrfðá,■kfg stfet.tí þegar
híður; 'áúmikiún1 srrfð'”1 úm jól-1
’ iri, ’og þesskr hríSár' héldúst •■' . ■ ■■■
hvp'dárh'tið þar tii um miðjan gætilegá varð að fara
marz, þá kom ’ hæg aust.án- óg híllinh fæ'ri ekki út
Buðaustariá.tiÉ með' b.iartviðri ogillr slóðinni, Þá var allt á
raöira r.” minná frösti þar til .bólafltafi, því víða var sujór-
nú; tvo islðustu dpprana hefnr, inn metersdjúpur á veginuin.
vénð frohlaust 'og' þíðviðri, og og sumsíiaðar meirk.
snjór sigið nokkuð • sv.o faríð
að troða slóðir
-er; að sjá. á ihæstu teióta. ekki
þó s.vo nð rjokjajr jörð sé kom-
in fyrir sauðfé, sem heita má
•að etaðið hafi iuni frá jólum.
í dpg.;er k'-rrt. þoka fíg regn
og hiýð ,nú s;ðast. uro kvöldið.
Varla nein hvöss
stórhríð
Þáð hefur sannazt glögglega
þemián vétúr, að ekkj kemur
til niáia að liæfrt. sé að halda
vegum færum hér með því ætla
aði rvðja þá. Hitt. mun frekar
kpma til mála .að. troða -slóðir.
og má. þá vera að dráttarvélar
yrðu heppilegastar til að ann-
ast flútninga.
Nú er slóðin að verða illfær
Eftir þessa hríðarlotu var R{,ðan klppti úr frosti, og er nú
kominn hér mjög mikill snjór, farJð að ryðja veginn.
mátti heita að slétt væri orð-!
ið yfir allt, en snjórinn var «11, i>i i/r ✓ j -.
fremur luue.ývi varla ga.t heit- SUt fela9sllf 1 dal
ið að hvöss stórhríð kæmi all- Heita má að allt félagsúf
an þennan tíma og aldrei kipnti' haft le?ið n;ðrí ; vetur vegna
svo úr frosti að snjór sigi neitt.
Færi var orðið erfitt, á veg-
um, strax um nýár, og versn-
aðí stöðugt svo heiðarvegir
teppt.ust, og eru ófærir enn.
Hér úr sveit er látin mikil
miólk í mjólkursamlagið á
Húsavík, svo nauðsyn er að
..hald.a. unpi flutningum. Það má
skjóta því hér inn í, að það
er missögn hjá Páli Zonhanías-
syni, í grein hans í Tímanum
um búska" hér í sveit, að mjólk
sé aðeins flutt úr úthluta sveit-
arinnar. Það er látin miólk frá
öllnm bæium, að undanteknum
tveim heiðarbæjum. Þegar færð
var, orðin svo vond, að veniu-
legtr bilar komust ekki, fóru
m.iólkurflutningamenn okkar
að brjótast á G.M.C. trukk. Er
það hrein furða hvað hægt «r
að komást á þeim, með því að
fara riógu hægt og Iáta þá
troða undir sig, og getur orð-
ið sæmilegt að fara, éf slóðim-
ar haldast, en það var nú ekki
oít, sem því var áð heilsa í
vetur, og erfiðar urðu margar
íerðimar, eins og ein, er þeir
ótíðar. og ófærðar.
Héiísufar mauna hefur yfir-
leitt verið aott, n" engar far-
sóttir gengið; inflúenzan, sem
gekk í haust og framan af
vetri, fcr hér’ hiá garði.
Fóðurbirgðaskoðun hefnr
ekki farið fram hér ennþá, en
sennilega mnn vrarða uott á-
stand með fóður ef vorið verð-
ur ekkí því verra,
Komið vor
12. 4.
Góðviðri hefur verið hér síð-
ustu daga; hiti allt að 8 stig,
en frost sumar nætur. Minnk-
ar snjór nú nokkuð svo snöp
er að koma fyrir sauðfé, en
færð er mjög ill á snjó, svo
fé gérigur illa að bera sig nm.
Búið ér að ryðja aðalvegi.
Nýlega er hér látin elzta
kona sveitarinnar, Lilja Bjöms-
dóttir á 91. ári. Hún var gift
Jóni Kristjánssyni frá Úlfsbæ.
Jón er dáinn fytir allmörgum
árum. Þau bjuggu lengstaf í
ISLENZK TUNGA
9. þáttur
Ritstjóri: Árni Böðvarsson.
3. maí
Bjarni Pálsson á Blönduósi
skrifar þættimim og minnist á
nokkur atriði sem vert vaeri
að taka til athugunar. Eít't
þeirra eru orðmyndimári nobk-
uð og nokkurt annars vegár
og eitthvsð, eitthvert hins vég-
ar; framburðurinri einhvað
og einhvert er líka til óg get-
ur ekki talizt rangur, þó að
ekki séu þær orðmyndir
venjulegt ritmál.
Þessar orðmvndir, eitthvað
og nokkuð, eru oft notaðar
rangt. Þær á að nota sjálf-
stætt, en eitthvert og nokkurt
hliðstætt. Mvndirnar eitthvert
og nokkurt skal nota með
nafnorðam og segja t. d.
..Ljáðu mér eitthvert (ekki:
eitthvað) blað: hann sagði
ekki nokknrt (ekki: nokkuð)
orð“ í bessum tílvíkiim
standn orðin tr.eð nafnorðun-
nTv, oc'úrS, érn notuð
blifÞ’fáW é‘g;i-gg>*na hlútverki
Ivsi'ng'núéírðá.köEnc hius' vegar
on v'+t •'tið -segjá :* ,Æg aé eitt-
hvað n'Srpþ. sórð þú uokk-
bví að í hvomgri: þeirri
pr>fv.i'v.rrn í.f-pririii- fnmafn.ið
(nokkuð eða eitthvnð) moð
hpipiir pigerlega
siplfstætt og er votað sem
r,ofnrM»ð Pprri frolrri fj f?æmÍ
r','—*-'-; nAfr,a; H''nn hpfur
---'A .•) A crprn TTn-rr, hofnr
e;tTVvTA'*t vork nð v'.nna.“ Ráð-
ar b—v sétningar orn réttsr.
Enn segir Bja.rni í brófi
sínu • ..Pétt fvrir áramótin
pnáði véðurst.ofan frosti fra.m
rrfir nvár. Var ekki réttara:
fram yfir áramót?'* Svar v'ð
i-.Qaaavi spumingii verður ekki
rvo oirfnif. vegna þess sð í
þopa-ii orðalam' veðurstofrinnar
py orðið nýár auðsjéan'lega
lá+ið merkja=áramót. ng ersú
mprkirg ekki alvev nv af nál-
inni, kemur t. d..fyrir í Mæli-
fpilsannál Magnú.sar Arason-
ar frá fvrri hluta. 18. aldar
(,,Frá nvári til kyndilmessu
var vetur hinn ægilegss+i“
stendur í Annálnm 14—1890
I. bd.. 614. bls.). En uuDhaf-
leg merking orðsms nýár er
nýja árið horið saman við hið
gamla. Og ekki kann ég við
að merking orðsins nýár sé
þréngd sVo mj"g og færð yf-
ir tíl þess að ná aðeins til
áramótanna. Slikar merking-
arbreytingar é’m þó sífellt áð
gerast í öllum lifandi málum,
en ekki éru þær áíl taf þarf-
légar óg: oft má háfa áhrif á
þróuniriá.
Ýmsir brjóta heilann um
sum orð erlends uppruna sem
oft. verða á vegi manna. Sum
þeirra eru notuð í sambandi
við tónlist, einkum svokallaða
æðri tónlist, og annar flokk-
ur algengra orða táknar lær-
dómsframa ýmiss konar.
Tónlistarorð þessarar teg-
undar em flest muuin frá ít-
ölsku og má skipta þeim í
tvær aðalgreinar: annars veg-
ar orð sem tákna afstæðan
hraða í flutningi tónverks og
hins vegap orð sem tákna til-
finningagildi, þess. 1 tónlistar-
fræðum er merking þessara
orða venjulega mjög ákveðin
og afmörkuð, jafnvel enn af-
dráttarlausari en annars er I
ítölsku, skilst mér, því að öll
era þessi orð liður í fastmót-
uðu kerfi sem er notað víðast
um heim. Meðal slíkra orða
eru t.d. adagio hægt, vivace
fiörlega, presto hratt, en
merkingu þeirra má auka eða
draga úr- henni með rðrum
orðum eða bevgingarending-
um (ítöiskum), t.d. molto
vivace miög fiörleva, prestíss-
imn miög hratt.. Vitanlega er
mögulegt að býða sHk orð 4
íslénzku, enda hefur það
stundum verið gert, en bá
verður sá vandi ólevsúir
hvemig á að túkna hinn fín-
gerðari merkingarmun orð-
anna, bví að stundum vrði að
þýða fjeiri en eitt þessara
otða með sama íslenzka orði.
En meðal þess flokks ítalskra
tónlistarorða sem táknar ann-
en að hraða eru orð eins og
piano veikt, í hástigi plan-
issimo; forte kröftulega, í há-
stigi fortíssimo.
Ekki skal því neitað að
venjplega er æskilegast að
gétá notað íslenzk orð um
þá erlendu hluti og hugtök
sem berast að okkur, en þessi
ítölsku tónlistarorð ern
miklu fremur tákn til að
sýna ýmis blæbrigði tónlist-
ar en þau séu notuð sem
tökuorð í venjulegum skiln-
ingi. Þau eru sem sé að sínu
leyti eins og táknmál metra-
kerfisins, en þar hafa mistek-
izt allar tilraunir að festa
mæliorðakerfi af íslenzkum
uppmna (stika = metri. röst
= kílómetri, o.fl.), og táknmál
metrakerfisins er allt útlent
oe alþióðlegt; sentimetri er
* A' 1 * m
rétt að rita svo, en stutt’
táknun þess orðs er samt cm
(ekki sm.), sem er ekki
skammstöfun í veniulegum
skilningi, heldur fremur al-
þióðlegt táknmál, enda er
veninlega ekki settur punktur
á eftir þessum skammstöfun-
um eða táknunum metrakerf-
isins.
Þá eru ýmsir titlar sem
tákna nám og próf, einkum
við háskóla. Um þá gildir
svipað og um tónlistarorðin,
að þetta eru orð úr alþjóð-
legu kerfi, flest af latneskum
uppruna. Eitt hið algengasta
þeirra er stúdent, sem merkir
ekki annað en nemandi. Orð-
ið kandídat merkir venjulega
mann sem er brautskráður úr
háskóla. Síðan eru skamm-
stafanir þessara orða settar
framan við fræðigremarheitin,
sem einnig eru skammstöfuð,
en þá er skammstöfunin stud.
venjulega látin merkja stndi-
onus = nemandi. T.d. merkir
stud. theol. (studiosus theo-
lome) = háskólanemi í guð-
fræði.en cand. theol. = braut-
skráður guðfræðmeur, því að
theologia = guðfræði. Cand.
med. er maður brautskráður
úr lækuadeild, stud. jur. =
lögfræðinemi, en cnud. iur =
brautskráður lögfræðingur.
Magint«r er kennari, meistari,
kemur einnig fyrir stvt.ting-
nniim mag. art. og cand. mag.,
sem hvorar tvegg.ja merkja
svrouð próf. þó að stigsmun-
ur sé þeirrra nokkur við
flesta háskóla. Miklu fleiri
námstitla mætti telia, en hér
verður staðar numið. Embætt-
isheiti háskólakennara, lektor,
dósent, prófessor, einnig orðin
ðoktor (sem venjulega merkir