Nýi tíminn - 26.05.1960, Side 4

4)j — JMÝI TlMINN ■— FimmUidagur26.maíl960
l/'unnaBti fréttaskýrandi
^ IRandarikjanna heitir Walt
er Lippmann. Þrisvar í viku
birtast greinar hans um
bandarísk stjórnmál og al-
alþjóðamál í New York Her-
ald Tribune, aðalmálgagni
repúblikana í austurfylkjum
Bandaríkjanna og fjölda ann-
-arra blaða víða um heim. í
-síðustu viku hafði Lippmann
þetta að segja í einni grein
-sinni: „I hringiðu atburðanna
sem fylgt hafa þvi að njósna-
'flugvélin var skotin niður,
liefur Bandarikjastjórn tekið
upp eða réttara sagt slys-
azt til að taka upp stefnu
.sem er gersamlega óframbæri
,leg og á sér enga hliðstæðu í
.milliríkjasamskiptum. Afstaða
•IBandaríkjanna virðist nú
verða þessi: Vegna þess að
jþað er svo fjári erfitt að afla
vitneskju um það sem gerist
Chaillot-höilin í París (t.h.) þar sem þúsundum fréttamanna
var skýrt frá hinum sögulega fundi æðstu manna í fyrradag.
hversu sovétstjómin hefur
tekið njósnaflugið óstinnt
upp. Sé Pearl Harbour Banda-
ríkjamönnum fersk í minni,
hefur fólk í Sovétríkjunum
ekki síður ástæðu til að muna
þrjár innrásir á einum aldar-
fjórðungi. 1 þeirri síðustu og
skæðustu kom það sovézka
hernum að góðu haldi að vitn-
eskja innrásarhersins um
staðhætti var af skornum
skammti, og stjórnendum
Sovétríkjanna kemur ekki til
hugar að fleygja þeirri vörn
frá sér, án þess að fá neitt
í staðinn. Bandarísk blöð fara
ekki í launkofa með að erindi
Powers njósnaflugmanns hafi
verið að fylla í sumar eyð-
urnar á skotmarkakorti
bandarísku herstjóraarinnar
af Sovétríkjunum. Svo mikið
þótti við liggja að fara í þenn-
an njósnaleiðangur hálfum
mánuði áður en fundur æðstu
ríkisstjórnir þeirra fái þar
nokkru um ráðið.
Strax þegar ákveðið var að
halda fund æðstu manna í
vor, hélt James Reston, Wash-
ingtonfréttaritari New York
Times, þv! fram að fundur á
þessum tíma gæti ekki borið
neinn teljandi árangur vegna
forsetakosninganna í Banda-
ríkjunum í haust. Engin von
væri til að meirihluti demó-
krata á þingi hlypi undir
bagga með repúblikönum í
kosningabaráttunni með því
að fullgilda samninga sem
Eisenhower kynni að gera í
París. Af ummælum Krú-
stjoffs í fyrradag er að sjá að
sovétstjórnin sé komin á
sömu skoðun og Reston.
Krústjoff kvað sovétstjórnina
myndi halda áfram að leitast
við að draga úr viðsjám í
heiminum, en eins og nú væri
EFTIRKÖST NJðSNAFLUGSINS
Eisenhower milli Krústjoff-hjónanna í bílnum sem flutti þau
frá flugvellinum inn í Washing»ton síðastliðið liaust.
í Sovétríkjunum^ er það hér
eftir opinberlega yfirlýstur á-
setningur okkar að fljúga yf-
ir sovézkt land frá stöðvum
I löndum bandamanna okk-
ar“,
„ A ð tilkynna þannig opin-
1 *- berlega að við séum stað-
ráðnir í að skerða fullveldi
Sovétríkjanna þýðir það að
allir búast við hinu versta,“
heldur Lippmann áfram.
„Sovétstjórnin á þess engan
kost að þagga atburðinn nið-
ur, vegna þess að henni hef-
ur verið ögrað umbúðalaust
frammi fyrir öllum heimi.
Hún er tilneydd að láta hart
mæta hörðu. Ekkert ríki get-
ur látið sem ekkert sé, þeg-
ar annað ríki tilkynnir opin-
berlega að það æt.li sér að
ráðast inná ■ yfirráðasvæði
þess. .... Úr því að ögrunin
hefur verið höfð í frammi
fyrir opnum tjöldum, er
næstum ógerlegt að fara með
þennan atburð í kyrrð og
spekt eftir diplómatiskum
leiðum."
að sannaðist á fundinum í
París, hversu rétt Lipp-
mann hafði fyrir sér. Eftir
áralangan undirbúning voru
æðstu menn fjórveldanna
komnir saman til að ræða
heimsvandamálin. Viðbrögð
Eisenhowers og Herthers ut-
anríkisráðherra hans við þvi
þegar bandarísk niósnaflug-
vél var skotin niður yfir
Iijarta Sovétríkjanna 1. maí
virðast ætla að siá fvrir því
nð fundurinn leysist upp áð-
ur en hann hefur í raun og
veru hafizt. Meðferð Banda-
ríkiastiórnar á flugvélarmál-
inu hefur frá upphafi verið
með fádæmum. Fvrst Iv-H
Lineoln White. ta.’smaður nt-
anríkisráðuneytisius, vfir að
Rússar hefðu sýnt, einstakan
níðingsskap með því að skjóta
niður óvopnaða veðurathug-
anaflugvél, sem villzt hefði
yfir land þeirra vegna þess
að flugmaðurinn hefði misst
meðvitund af súrefnisskorti.
Þrem dögum síðar, þegar
komið var á daginn að Pow-
ers njósnaflugmaður hefði ó-
hlýðnast fyrirskipunum yfir-
boðara sinna um að ráða sér
bana og leyst rækilega frá
skjóðunni, varð sami Lincolm
White að standa frammifyr-
ir sömu fréttamönnum og í
fyrra skiptið og skýra þeim
frá að allt sem hann sagði
þá hefði verið helber lygi.
¥ Tm þverbak keyrði á mánu-
daginn og miðvikudaginn
í síðustu viku. Á mánudag-
inn lýsti Herther utanríkis-
ráðherra yfir að flugnjósnirn-
ar yfir Sovétríkjunum væru
ómissandi til að tryggja ör-
yggi „hins frjálsa heims“,
þeim yrði haldið áfram með-
an ekki væri komið á alþjóð-
legt -eftirlit úr lofti. Á mið-
vikudaginn bætti Eisenhower
því við að njósnaflug banda-
rískra flugvéla yfir Sovét-
ríkjunum væri auðsynlegt til
að fyrribyggja að Bandarikin
yrðu fyrir öðru eins áfalli og
árásinni á Peari Harbour.
Þegar Krústjoff skýrði fyrst
frá njósnafluginu á fundi
Æðsta ráðsins, kvaðst hann
reiðubúinn að taka til greina
yfirlýsingu frá Eisenhower
um að hann hefði ekki vitað
af þessum verknaði. Með því
veitti hann Bandaríkjaforseta
tækifæri til að fara svo með
málið að fundur æðstu manna
gæti farið fram á skaplegan
hátt. Bandarikjastjórn tók
þann kost að staðhæfa „að
þegar Bandaríkin fremji
njósnir beri heiminum að
telja þær leyfilegar og rétt-
mætar“, eins og Walter Lipp-
mann kemst að orði.
0* * 11 herveldi stunda njósnir
en ekki er sama á hvern
hátt það er gert. Það er sitt
hvað að bera fé á embættis-
menn og freista ungra liðs-
foringja með fögrum konum
eða senda flugvélar búnar
njósnatækjum inn í lofthelgi
annarra ríkja. Þar er um að
ræða valdbeitingu sem þver-
brýtur alþjóðalög, og eins og
viðbúnaði kjarnorkuvæddra
stórvelda er háttað gæti hag-
lega af slíku hlotizt tortím-
ingarstyrjöld. Viku áður en
njósnaflugið komst upp lýsti
landvarnanefnd fulltrúadeild-
ar Bandaríkjaþings yfir, að
Bandaríkjastjórn bæri að
hefja kjarnorkustyrjöld að
fyrrabragði, ef hún teldi sig
hafa vissu fyrir því að verið
væri að undirbúa árás á
Bandaríkin. Við slíkar að-
stæður má ekki mikið útaf
bera, sé njósnaflugvél tekin
fyrir árásarflugvél er voðinn
vís.
|7réttamenn spurðu Eisen-
hower á miðvikudaginn,
hvort nokkru sinni hefði orð-
ið vart sovézkra flugvéla yf-
ir bandarísku landi, en hann
kvað það ekki vera. Lengra
þarf ekki að leita skýringa á
manna átti að koma saman,
að ekki var í það horft að
setja þrjá bandamenn Banda-
ríkjanna, Tyrkland, Pakistan
og Noreg, í hina verstu klípu.
Sannazt hefur að bandaríska
herstjórnin gerir það sem
sem henni sýnist í löndum
bandamanna sinna án þess að
komið teldi hún heppilegast
að fresta fundi æðstu manna
um hálft ár eða átta mánuði.
Innan hálfs árs verða for-
setakosningarnar í Banda-
ríkjunum afstaðnar, og eftir
átta mánuði verður nýr hús-
bóndi kominn í Hvíta húsið
í stað Eisenhowers. M. T. Ó.
í Innn F/vrnnnhibannn _______ Þessi mynd var tekin 1 Hampden Park ÍÞrótte,eik-
KJIimi LVlUpUUlKtUmil vanginum í Glasgow s.I. fimmtudag þegar fram
fór úrslitaleikurinn í Evrópubikarkeppninni svonefndu milli spænska félagsins Real Madrid og
þýzka félagsins Eintracht. Eins og skýrt hefui verið frá í fréttum, sigraði spænska liðið með
7 mörkum gegn 3. Á myndinni sést lúnn frægi spænski leikmaður di Stefano skora annað
mark Real Madrid.