Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.05.2003, Page 13

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í maí 2003
Manntalið 1910 fyrir Reykjavík
Nú er langþráðum áfanga náð! Manntalið 1910 fyrir
Reykjavík er komið út. 29. aprfl sl. kom úr prentun
Manntalið 1910 fyrir Reykjavík í tveim bindum,
samtals 1094 bls. í samskonar bandi og með sams-
konar frágangi og önnur bindi í þessari ritröð.
Hér er um að ræða stærsta viðfangsefni félagsins
í einum áfanga og það fjárfrekasta. Það er því nauð-
synlegt að koma manntalinu í verð svo fjárskuld-
bindingum félagsins verði aflétt sem fyrst. Söluverð
beggja bindanna er 16.000 kr. en skuldlausir félagar
fá 10% afslátt.
Þau manntöl sem komið hafa út á vegum Ætt-
fræðifélagsins á árunum 1947-2003 eru grundvallar-
rit í íslenskri ættfræði, sem ættfræðingar og aðrir sem
fást við íslenska ættfræði hafa stuðst við. Þau hafa
verið þeim drjúg og nauðsynleg uppspretta fróðleiks
í þessum efnum.
Mt 1703 var gefið út á bókarformi á árunum
1924-47 af Hagstofu Islands. Það var tímamótaverk
og afar mikilvægt framtak. Það hefur gagnast
íslenskri hagfræði, ættfræði, erfðafræði og fleiri vís-
indagreinum allar götur síðan.
Manntalið 1816 sem Ættfræðifélagið gat' út á
árununt 1947-74 er ef svo má segja beint framhald
af Mt 1703 og 1978-1980 kom út Mt 1801. Mt 1845
kom síðan út á vegum Ættfræðifélagsins 1982-85.
Hafist var handa um útgáfu Mt 1910 árið 1994 en
það ár kom út manntal Skaftafellssýslu. 1995 kont
Rangárvallasýsla og Vestmannaeyjar, 1997 Árnes-
sýsla og 1998 Gullbringu- og Kjósarsýsla. Og nú
lítur sem sagt Manntalið 1910 fyrir Reykjavík
dagsins ljós.
Árið 1913 gaf Stjórnarráð Islands út ritið Manntal
á Islandi 1. desember 1910, þar sem gerð er grein
fyrir ýmsum lýðfræðilegum þáttum hinnar íslensku
þjóðar, sem lesa má út úr manntali sem tekið var
1910. I raun er útgáfa Ættfræðifélagsins á Mt 1910
mikilvæg viðbót við þetta rit Stjórnarráðsins.
Þess ber einnig að geta að þótt útgáfan á mann-
talinu 1910 sé eignuð Ættfræðifélaginu er hún sam-
eiginlegt átak þess, Þjóðskjalasafns íslands, sem
lagði til handritið og Erfðafræðinefndar Háskóla
Islands sem lagði til tölvuútskrift af grunnhandritinu.
Ættfræðifélagið lét síðan yfirfara það og bera saman
við kirkjubækur og leiðrétti og lagfærði eftir föng-
um.
Góð samvinna hefur náðst við Þjóðskjalasafnið
um vinnu síðasta sprettinn að Reykjavíkurmann-
talinu og safnið hefur lagt til starfsaðstöðu. Vinnan
hefur byggst á starfi Eggerts Th. Kjartanssonar, sem
lagði sig í framkróka um að vanda sem mest til hand-
ritsins. Við fyrri skráningu úr frumriti manntals
Reykjavíkur unnu einnig: Ásthildur G. Steinsen,
Guðbjörg Sigfúsdóttir, Gunnar Hvammdal, Hólm-
fríður Gísladóttir, sem þá var formaður Ættfræði-
félagsins, Klara Kristjánsdóttir, Kristín Guðmunds-
dóttir og Sólveig Guðmundsdóttir.
Við síðasta áfangann hafa unnið: Kristinn
Kristjánsson, þá varaformaður Ættfræðifélagsins,
sem sá um samskipti við Þjóðskjalasafn og skipu-
lagningu vinnunnar á laugardögum, Anna K.
Kristjánsdóttir, Ágúst Jónatansson, Olgeir Möller,
Ragnar Böðvarsson, Valgeir Már Ásmundsson,
Þórður Tyrfingsson og Ólafur H. Óskarsson for-
maður. Starfsmenn Þjóðskjalasafns hafa ætíð greitt
götu félagsins við alla gagnasöfnun. Starfsmenn
Prentsmiðjunnar Odda hf hafa einnig lagt sig fram
og vandað til allra hluta. Ættfræðifélagið stendur í
mikilli þakkarskuld við alla þessa aðila.
Menningarsjóður veitti Ættfræðifélaginu 300.000
kr. styrk til útgáfu Mt 1910 fyrir Reykjavík sem
greiðist við útkomu þess. Reykjavíkurborg veitti
200.000 kr. fyrir fimm árum til þess að koma verkinu
af stað. Menntamálaráðuneytið veitti 100.000 kr. og
verðlaunanefnd Gjafar Jóns Sigurðssonar veitti
einnig 300.000 kr. til útgáfunnar.
Slíkir styrkir eru bæði ntikilvægir og nauðsynlegir
fyrir Ættfræðifélagið auk þeirrar viðurkenningar sem
þeir fela í sér á starfi félagsins.
Félagið fór á þessu ári fram á verulegan styrk frá
Reykjavíkurborg til þess að ljúka útgáfunni, enda er
þessi útgáfa einvörðungu helguð Reykjavík og afar
mikilvæg heimild fyrir Reykvíkinga.Taldi félagið að
fullur skilningur ríkti hjá ráðamönnum Reykjavíkur
á útgáfunni og að þeir mundu veita til hennar ríf-
legum styrk. Því miður reyndist það ekki vera og var
styrkbeiðninni hafnað án röksentda. Þessi höfnun er
því alvarlegri, sem líta mátti á styrkinn sem borgin
veitti fyrir fimm árum sem hvatningu til áframhald-
andi starfs. I ljósi þessa er þessi synjun því illskiljan-
leg nú þegar verkið liggur fyrir fullbúið. Menningar-
málanefnd borgarinnar virðist ekki skilja hversu
mikil menningarverðmæti felast í slíkri útgáfu og
hversu mikilvægar upplýsingar hér eru gerðar
aðgengilegar öllum þorra manna. Ættfræðifélagið
vonar að nefndin sjái að sér og styrki þessa útgáfu
myndarlega ef til sérúthlutunar kæmi eins og nýleg
dæmi sanna.
Ættfræðifélagið hvetur einnig alla áhugamenn um
ættfræði til að kaupa þetta merka rit og vera minnuga
þess að sum hinna eldri manntala eru nú orðin
ófáanleg.
Olafur H. Oskarsson
formaður Ættfrœðifélagsins
http://www.vortex.is/aett
13
aett@vortex.is