Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.05.2003, Qupperneq 20

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í maí 2003
Guðfinna Ragnarsdóttir:
Meira um Barna-Stein
Orð eru til alls fyrst segir einhvers staðar. Og víða
leynist fróðleikurinn. Það kom greinilega í ljós af
viðbrögðunum við litlu greinina mína um Bama-
Stein í síðasta tbl.
Fjöldi manns hefur bæði hringt og skrifað og bæði
bætt við eða leiðrétt fróðleikinn um Bama-Stein. Merki-
legast þótti mér að heyra að Indriði Pétursson frá Gerði
í Þingeyjarsýslu, sem gert var ráð fyrir að þeir Asgeirs-
árfeðgar hefðu spunnið upp til að feðra Jóhann son
Steins, hefði í rauninni verið til. Það var Sveinn Valdi-
mar Jónasson sem fann hann í Mt 1801 í Garðsvíkur-
gerði á Svalbarðsströnd. Hann er þar 12 ára hjá for-
eldrum sínum. I Mt 1816 er hann 27 ára og vinnumaður
á Neðri-Dálksstöðum Svalbarðssókn Þing. í íslend-
ingabók er hann sagður dáinn 24. 9. 1817, en hann mun
hafa farist með bátnum Straumönd. Hann gat því lítt
svarið af sér Jóhann litla sem fæddist 6. janúar 1818.
Elínborg Jónsdóttir kennari á Skagaströnd sem
kenndi mér vísurnar unt Barna-Stein sagði mér að
þær væru í bók Brynjúlfs Jónssonar frá Minna-Núpi:
Saga Natans Ketilssonar og Skáld-Rósu, bls 143.
Þar segir að við kirkju hafi verið „sá maður er
Steinn hjet, Sigfússon; hann var úr Víðidal. A honum
lá kvennafarsorð; hafði þá nýlega átt launbam og þó
fleiri launbörn áður. Stakk fólkið mjög saman
nefjum, er það sá hann; urðu margir til að hæða hann
og fyrirlíta." Við kirkju voru þær Skáld-Rósa og
vinkona hennar Margrjet Jónsdóttir gáfuð kona og
skáldmælt. Margrjet kvað þá:
Margur reynir þunga þrá
þar að snjallir hyggi:
Köstum steini aldrei á
Einn, þó fallinn liggi.
Rósa kvað:
Enginn lái öðrum frekt
einn þó náifalla:
Hver einn gái að sinni sekt:
Syndin þjáir alla.
Elínborg lét mig líka fá tvær vísur eftir Sigfús
föður Steins, sem hún sagðist hvergi hafa séð á
prenti. Halldóra Gestsdóttir móðir Elínborgar var
sonardóttir Halldóru Bergmann sem Sigfús átti
framhjá með Halldóru Tómasdóttur frá Asgeirsá.
Þegar Halldóra Gestsdóttir kemur í Víðidal er
henni kennd eftirfarandi vísa sem Sigfús langafi
hennar hafði ort um þessa framhjátöku sína:
Margt er spjallað tim meyju og hal,
mœtti það vera fœrra.
Vandrœðin í Víðidal
vaxa fjöllum hœrra.
Guðrún Teitsdóttir ljósmóðir frá Kringlu kenndi
Elínborgu þessa vísu eftir Sigfús Sigfússon Bergmann:
Elestar kápurfara mér eins,
fjandalega á herðum.
Sérhver finnur síns til meins,
samt það hera verðum.
Helga Stefánsdóttir frá Mýrum sagðist hafa hitt
Þorstein Bergmann barnabarn Barna-Steins í Kanada
1962, en hann var sonur Agnesar yngstu dóttur
Steins. Hann var þá 90 ára, mjög stór og mikill á velli
eins og sagt var um Stein afa hans. Helga á bréf frá
Þorsteini þar sem hann segir að margir í ætt sinni hafi
verið hagmæltir, m.a. Agnes móðir sín. Helgu
áskotnuðust líka vestanhafs Ljóðmæli eftir Gest
Jóhannsson Steinssonar, lítið kver sem gefið var út í
Vesturheimi árið 1900. Það mun nú mjög fágætt.
Helga sagði mér líka að þáttur eftir Helgu Jónsdóttur
frá Búrfelli um Stein Sigússon Bergmann hefði birst
í Húnvetningi 1999.
Helga frá Mýrum hafði líka eftir móður sinni
Jónínu að Steinn hefði gengist við Jóhanni syni
sínum þegar hann var 11 ára gamall, en að Jóhann
hefði aldrei kallað sig Bergmann. í bókinni Ljósa-
land í eitt hundrað ár eftir Jónas Thordarson, má lesa
ýmislegt um afkomendur Júlíönu Steinsdóttur og
sömuleiðis í Húnvetningi 1999. 1 bók Magnúsar F.
Jónssonar, Skammdegisgestir, er einnig að finna
frábæra sögu af Ragnhildi, systur Bama-Steins, og
manni hennar. En enn vantar allar upplýsingar um
afdrif og hugsanlega afkomendur Jónasar Steins-
sonar f. 30. nóv. 1828 sem er á Akureyri um 1880.
Bjöm Búi Jónsson samkennari minn sagði mér að
Jóhann ,.hnútur“ Guðmundsson, langalangafi sinn,
sem á sínum tíma varðaði Holtavörðuheiðina af
mikilli forsjálni, einmitt á þeim stað þar sem
vegurinn liggur núna, hefði verið mágur Barna-
Steins, bróðir Agnesar 3. konu hans. Jóhann mun
hafa fengið viðurnefni sitt vegna herðakistils sem
hann bar. En Björg Magnúsdóttir frá Túngarði fóstra
móður minnar sagði mér einmitt frá því að frændi
Jóhönnu Hólmfríðar Steinsdóttur langalangömmu
minnar hefði komið í heimsókn til hennar- en hún
var systurdóttir hans- á Fellsströndina og sú heim-
sókn var henni minnisstæð einmitt af því að
gesturinn var með herðakistil!
Að lokum vil ég svo biðja þær Mýrasystur, frænkur
mínar, innilega afsökunar á að ég skyldi fara rangt með
bæjamafn þeirra sem á að vera Mýrar en ekki Mýri
eins og ég glaptist á að skrifa í fáfræði minni.
http://www.vortex.is/aett
20
aett@vortex.is