Landneminn - 01.12.1952, Blaðsíða 26

Víðtækasta verkfall í sögu íslenzkrar
verkalýðshreyfingar er nýlokið. Ilafði
það staðið nær 20 da^a off félaffsbundnir
þátttakendur þess hartnær 20 þúsund en
makar þeirra off börn eiffi færri en G0 þús.
manns. Verkfallið var háð vcffna óbæri-
leffra kjara vinnandi fólks í landinu off
sífellt versnandi lífsafkomu. Um kjör sín
á launþeffinn að hálfu við atvinr.uickend-
ur að eiffa en að hálfu við ríkisvaldið
vegna skatta og tolla, cn verkfoll þetta
snerist meira gcgn sjálfri ríkisstjórninni
off drápsklyfjum hcnnar en nokkurt ann-
að verkfall á Islandi. Fyrir svik Ilanni-
bals off kratabroddanna náðist ekki fram
nema lítil bein kauphækkun, en vcrkfall-
ið var ósiffur ríkisstjórnarinnar með því
að hún varð í mörgu tilliti undan að láta
fyrir kröfum verkfallsmanna.
Verkfallið var algert í þeim skilningi,
að fáir sem engir meðlimir þeirra verk-
lýðsfélaga, er í verkfallinu áttu, gerðu
tilraunir til verkfallsbrota. Atvinnurek-
endur og aðrir, sem verkfallið beindist
gegn eða snerti, gerðu hins vegar ítrek
aðar tilraunir til verkfallsbrota, scm þó
voru kæfðar að mestu af VERK-
FALUSMÖNNUM SJALFUM, sem mynd-
uðu VERKFALLSVÖRÐ er styrktist að
sama skapi og tilraunirnar urðu tíðari
off stórfelldari. Verkfallsmenn áttu sam-
úð off skilningi að mæta hjá öllum al-
mcnningi, enda kom verkfallið harðast
niður á verkfallsmönnum sjálfum, og
börnum þeirra og skylduliði. Blöð rík-
isstjórnarinnar reyndu sem mcst þau
máttu að sverta verkfallið í augum al-
mennings en án nokkurs árangurs. Læ-
vísasti áróður þcssara blaða var fólginn
í því að telja fólki trú um, að sjálf verk-
fallsvarzlan væri ólögleg, en í beinu fram-
lialdi af þessum áróðri voru svo skipulögð
slagsmálalið til þess að brjóta vcrkfalls-
vörzluna á bak aftur. 1 þessu sambandi
er rétt að gera sór grein fyrir eftirfar-
andi:
Samkvæmt íslenzkum lögum eru verk-
föll heimiluð, ef löglega er til þeirra
stofnað. I>ar með er viðurkenndur að lög-
um réttur vinnandi manns til að leggja
niður vinnu í fíví skyni að knýja fram
kjarakröfur sínar. Nú þegar verkamaður
hefur skv. lögum lagt niður vinnu í verk-
falli, hver skal þá gæta réttar hans, þ.
e.a.s. hver skal þá gæta þess, að atvinnu-
rekandinn fái bara ekki einhvern annan
mann til að vinna vcrkið og geri þannig
hið löglega vcrkfall að engu? Gætir lög-
reglan þessa réttar? Aðspurð segist hún
ekki skipta sér af verkföllum. IIVER
VERÐUR I»Á AÐ GÆTA HINS LÖGLEGA
RÉTTAR VERKFALLSMANNSINS NEMA
HANN SJÁLFUR? Allt frá fyrstu tíð
verklýðshreyfingarinnar og til dagsins í
dag hefur það líka verið þannig, bæði
hér á landi og annars staðar. Sé vcrkfall
löglegt, þá er verkfallsvarzla verkamanna
lögleg. S6 hins vcgar verkfall ólöglegt,
þá er verkfallsvarzlan það líka, en það er
allt annar handleggur. Hið nýafstaðna
verkfall var löglegt og því verkfallsvarzl-
an einnig lögleg; sama, hvort verkfalls-
menn hindruðu bónda að austan í að
flytja á bíl ógerilsncydda mjólk sína til
Reykjavíkur cða sjálfan Magnús Kjaran
Á VERKFALLSVERÐI
„ÞEIR VILJA AÐEINS
BEITA LÖGUNUM
GEGN OKKUR"
*
í að ná eplum sínum og ávöxtunum úr
Arnarfellinu.
Vcrklýðsæsltan sctti svip sinn á tictta
verkfali, I>.e. verkfallsvörzluna. Var ]>að
hollt hæði fyrir vcrklýðslircyfinKuna og
þö ekki síður fyrir það æskufólk sjálft,
sem á verkfallsvaktinni barðist f.vrir mál-
efni sinu og réttindum. Margt spaugi-
le»rt kom fyrir á verkfallsvaktinni, enda
|>ótt verkföll séu grínlaus fyrirtæki. Kr
margs að minnast og frá mörgu að segja.
Norðlenzkur stúdent, Hallfreður að nafnl,
heitur verklýðssinni, er stóð verkfalls-
vörð um nætur, bregður hér upp nokkr-
um svipmyndum af því, sem fyrir augu
og eyru bar.
Það er kvöld eitt um miðjan desember
síðastliðinn að nokkrir æskumenn sitja í
bil uppi við Lambhaga. Þetta eru menn
af ýmsum atvinnustéttum. Þar eru tveir
verkamenn, iðnaðarmaður, skrifstofumað-
ur, tveir stúdentar. Þeir bíða. En eftir
hverju? Hversvcgna eru þeir ekki heima
hjá sér? Það er bráðum kominn bátta-
tími. Þurfa mennirnir ekki að fara í
vinnu? Nei. Það er verkfall. Tuttugu þús-
undir verkamanna, iðnaðarmanna og bíl-
stjóra hafa gert verkfall. Þeir gátu ekki
lifað af kaupinu, sem þeir höfðu. Auð-
mannastéttin hafði synjað þeim um frum-
stæðustu réttindin, að lifa. Og nú vörð-
ust þeir árásum þjóna afturhaldsins.
Þegar verkfallið hafði verið gert var svo
um samið, að um 12000 lítra mætti flytja
í Mjólkurstöðina til neyzlu fyrir reykvísk
ungbörn. Var þetta umsamin undanþága
frá verkfalli starfsfólks Mjólkurstöðvar-
innar og Mjólkurbús Flóamanna. Mjólkin
skyldi koma af ákveðnu svæði nágrenni
bæjarins. En skömmu síðar tóku kýrnar
að geldast og það heldur í meira lagi. Sú
mjólk varð stöðugt minni að vöxtum, sem
bændum þóknaðist að láta í Mjólkursöl-
una. Hinsvegar fór að fréttast um mjqlk-
ursölu í þvottahúsum, alls konar óþverra-
holum og jafnvel salernum. Það fylgdi og
sögunni að bæði væri mjólk þessi dýr og
ógerilsneydd. Þetta var ósvífið brot á heil-
brigðissamþykkt Reykjavíkurbæjar. Óger-
ilsneydd nijólk er stórhættuleg. Og væri
ein kýrin berklaveik var allt í voða. Nú
kynni einhver að spyrja. Hefði nú ekki
verið hampaminnst að biðja lögregluna að
passa þetta, að ekki væri flutt ólöglega
mjólk í bæinn.
Og nú víkjum við frásögunni ti' þeirra
félaga, þar sem þeir sitja í bílnum hjá
Lambhaga. Þarna eru menn úr ýmsum
stjórnmálaflokkum og það er deilt um há-
pólitísk atriði. Og einn félaga minna
spyr: „Hjálpar nú lögreglan okkur, ef i
harðbakkann slær?“ En hinn hlær bara
svona fyrst en svo verður hann alvarlegur
og svarar: „Þeir vilja aðeins beita lögun-
um gegn okkur.“
Og talið fellur niður; það er nógur tíini
til stefnu að ræða þessi mál. Að síðustu
er rætt um málið á fræðilegum grund-
velli og af ákafa. Morgunblaðslygarnar um
verkfallið fá það líka óþvegið, sömuleiðis
máríátlusaga Tímans. Uppi í Kjalarnesi
sést Ijós, liilljós. Þau færast æ nær og eft-
ir nokkra stund kemur bíll. Þegar hann er
nær kominn að okkur, gefum við bilstjór-
anum merki um að við viljum tala við hann.
Þetta er jeppi. Enda þótt bilstjórinn hljóti
að sjá okkur stanzar hann ekki en neyt-
ir þess hve jeppinn okkar er mjór og fær
komizt framhjá. Það var fangaráð okkar
að stökkva á jeppann. Allur var jeppinn
klökugur. En nú varð auðveldur eftirleik-
urinn. Ingólfur opnar dyrnar og talar við
bilstjórann. Við sjáum að þetta er norð-
anbíll: „Gott kvöld,“ segir Ingólfur og
brosir. Það eru tveir menn í jeppanum
og þeir taka vart undir. Ingólfur: „Við
erum hér frá verkfallsnefndinni til að
sporna við verkfallsbrotum og gæta þess
að ekki sé flutt mjólk og benzin ólög-
90 LANDNEMINN