Landneminn - 01.12.1952, Blaðsíða 19

Eftirfarandi sögu skráði rússncska skáldið
Feoder Dostoyevsky (1821—1881)
á vegginn í fangclsi einu £ Síberíu.
Presiurinn og fjandinn
„Sæli, þú litli, feiti faðir,“ sagði fjandinn við prestinn. „Hvað
fær þig til að ljúga svona að þessu fátæka, afvegaleidda fólki?
Ilvaða kvölura helvítis hefur þú lýst? Veiztu ekki að það
hefur þegar liðið kvalir helvítis í lifenda lífi? Veiztu ekki, að
þú og rikisvaldið eru mínir fulltrúar á jörðinni. Það ert þú, sem
venja hann frá allri frjálsri hugsun og hann er orðinn
nægilega viljalaust verkfæri, nægilega tamið húsdýr
yfirstéttarinnar, skal honum att gegn föður sínum og
bræðrum, og sinni eigin framtíð, svo að yfirstéttina
skuli ekkert skorta á óhóf sitt.
Nokkur lokaorð til ungra sósíalista.
Ungir sósíalistar!
Nú liggur mikið við. íslenzka yfirstéttin hefur
ákveðið, með fulltingi erlendra fésýslumanna og er-
Iends herveldis, að koma sér upp föstum stéttarher.
Sá her varðar lslendinga alla. En þó íslenzka æsku
öðrum fremur.
Nú er það okkar hlutverk að taka forustuna í bar-
áttu æskunnar gegn þessum áformum. Þið verðið að
kenna æskunni að skilja réttilega eðli og tilgang þessa
hers. Kenna henni að skilja að jrað á að stela nokkr-
um beztu árunum úr æfi hennar, og fá liana til að
drýgja fólskuverk.
Það er ykkar hlutverk að sameina alla íslenzka
æsku, hvar í flokki eða fylking sem hún annars hefur
staðið, gegn þessari óhæfu. Þetta er stærsta verkefnið
sem við höfum enn fengið, — en við getum leyst það
ef við leggjum okkur fram.
lætur það þola þjáningarnar, sem þú ógnar því með. Veistu
þetta ekki? Jæja þá, kom með mér!“
Fjandinn greip í kraga prestsins lyfti honuin hátt í loft og
bar hann til verksmiSju, málmsteypu. Hann sá verkamennina
hlaupandi f flýti til og frá, þrælandi í svitakófi. Hitinn og
þunga loftið varð prestinum fljótt ofviða. Með tár í augum
grátbændi hann fjandann: „Slepptu mér! Slepptu mér úr
þessu víti! “ „Ó, vinur minn kær, ég verð að sýna þér marga
fleiri staði.“ Fjandinn hafði hönd á honum aftur og dró hann
til bóndabæjar nokkurs. Þarna sá presturinn verkamennina
vera að þreskja kornið. Hitinn og rykið var óþolandi. Yfirmað-
urinn bar svipu og sló miskunnarlaust hvern þann sem hneig
til jarðar yfirkominn af þreytu eða hungri.
Næst var fariö með prestinn inn í kofana, þar sem hinir sömu
verkamenn lifðu með fjölskyldum sinum. Þetta voru skítug,
köld, loftlaus og daunill greni. Fjandinn glotti. Hann bendir
á fátæktina og þrautirnar sem hér voru til húsa.
„Jæja er þetta ekki nóg? spurði Iiann. Og svo virtist sem
hann, fjandinn, aumkaði fólkið. Hinn trúaði þjónn guðs gat
varla afborið þetta. Hann bað upplyftum höndum: „Lof mér
að fara héðan. Já, já! Þetta er viti á jörð.“
„Jæja þá, þú sérð. Og samt lofar þú þeim öðru víti. Þú
kvelur þá, kvelur þá til dauða andlega, þegar þeir eru sem
næst dauða líkandega. Ifaltu áfram! Ég tetla að sýna þér eitt
víti í viðbót — eitt enn, það versta."
Hann tók prestinn til fangelsis og sýndi honum dýblissuna
með fúlu lofti. Mannverurnar, sem lágu á gólfinu, voru sviptar
heilsu og orku. Líkamar þeirra, magrir og naktir, voru þaktir
skordýrum, sem nærðust af hinum aumu skrokkum.
„Taktu af þér silkifötin," sagði djöfsi við prestinn, „settn
um ökla þér þungu hlekkina, sem þessir vesalingar þurfa að
bera, lcggstu niður á kalda, sauruga gólfið — og talaðu siðan
við þá um vítið sem bíður þeirra."
„Nei, nei!“ svaraðu presturinn. „Ég get ekki hugsað um
neitt hræðilegra en þetta. Ég grátbæni þig um að leyfa mér að
fara héðan!“
„Já, þetta er víti. Það getur ekki verið neitt verra víti en
þetta. Vissirðu það ekki? Vissirðu ekki, að konurnar og karl-
arnir sem þú hræddir með mynd helvítis — vissirðu ekki að þau
eru f helvíti einmitt hér, áður en þau deyja?“
Ó. J. þýddi.
LANDNEMINN 83