Verktækni - 25.01.1988, Qupperneq 3

FRÁ ÚTGÁFUSTJÓRN
EFNISYFIRLIT
VERK
T/EKNI
Fréttablaó gefið út sameiginlega
af Tæknifræðingafélagi íslands
og Verkfræðingafélagi islands
5. árg. 1. tbl.
25. Jan. 1988
Útgáfustjórn:
Guðmundur Hjálmarsson, formaður Ritnefndar TFÍ
Rögnvaldur S. Gíslason, formaður Útgáfunefndar VFI
Ritstjóri (fréttir, greinar, augtýsingar):
Jón Erlendsson — Pósthólf 7043, 127 Reykjavík, heimasími 65 22 38
vinnusímar 62 99 20, 62 99 21 og 69 46 65.
Skrifstofa og áskriftir:
Verkfræöingahúsi, Engjateigi 7—9, 105 Reykjavík, sími 68 85 11
Auglýsingasafnendur:
Jón Björgvinsson, sími 1 09 16
Gunnar Svavarsson, sími 2 89 91
Prentun:
Steindórsprent hf., Ármúla 5, 108 Reykjavík, sími 68 52 00
BLS.
• Félagstilkynningar 2
• Frá útgáfustjórn 3
• Félagsfréttir:
Stóriðja: Hvert stefnir? — Ráðstefna 5-10
• Fréttir:
Dagskrá norræns tækniárs á íslandi 11
Stofnað Byggingarstaðlaráð 11
• Vörukynning:
Helgi Pétursson og Guðmundur Hannesson:
IBM einvalatölvan og OS/2 stjórnkerfið 12
• Orðabelgur:
Frá orðanefnd byggingaverkfræðinga 15
Forsíðan sýnir að þessu sinni nýju PS2 einvalatölvuna frá IBM.
Sjá nánar grein í blaðinu.
Tækni, fjármál og framfarir.
Fyrr á þessari öld nutu tæknimenn hlutfallslega
mun meiri viröingar en nú er raun ef marka má af
frásögnum frá þeim tíma. Um langt skeið ríkt ástand
sem einkennist af miklum uppgangi manna sem stunda fjármál og
viðskipti. Virðing og athygli sem þessir hópar hafa fengið hefur verið
með ólíkindum. Og umbununin hefur verið í samræmi við það. Virð-
ing og áhrif tæknimanna hefur hrakað að sama skapi.
Margir fjármálamanna hafa átt greiða leið í æðstu stöður fyrirtækja
víða um heim. í Bandaríkjunum hefur það til að mynda gerst eftir stríð
að fjöldamargir svokallaðir ,,atvinnustjórnendur“ hafa komið úr þess-
um hópi. Lítið er nema gott um það að segja sem slíkt að menn, sem
hafa vit á þeim þýðingarmikla þætti sem fjármál eru, séu (hópi æðstu
stjórnenda. Hitt er verra þegar slíkir menn, sem hafa gjarnan oft lítil
sem engin tengsl við raunveruleika vinnustaðarins, framleiðsluna og
tæknina sem beitt er, verða allsráðandi. Reyndin hefur nefnilega
verið sú að margir fjármálamennirnir hafa átt erfitt með og lítinn
áhuga á að reyna að skynja annað en það sem tölurnar segja.
Árangurinn af sívaxandi völdum fjármálamannanna hefur ekki látið
á sér standa. Þeir sem haft hafa tæknilega ábyrgð á framleiðslu og
nýsköpun innan fyrirtækjanna hafa átt í miklum og sívaxandi erfið-
leikum með að fá fé til að viðhalda framleiðslutækjum og eins til að
undirbúa mjólkurkýr framtíðarinnan (þ.e. þróa nýjar vörur). Vandinn
er nefnilega sá að sé nærsýn fjármálahyggja yfirgnæfandi viðhorf
hjá æöstu stjórnendum þá á framleiðslan og nýsköpunin alltaf
undir högg að sækja. Vara sem einhver vill þróa skilar sjaldnast
árangri fyrr en að nokkrunh árum liðnum og eftir töluverðar fjár-
festingar. Fjármálahyggjunni virðist á hinn bóginn fylgja einhver
innbyggð óþolinmæði sem ekki getur beðið eftir slíku. I Bandaríkj-
unum er þessi „óþolinmæði" komin í ,,kerfi“ a.m.k. hjá þeim fyrir-
tækjum sem skráð eru á Wall Street eða öðrum verðbréfamörkuðum.
Þar snýst allt um að geta sýnt sem mestan hagnað á ársfjórðungs-
fresti. Baráttan um hylli hlutafjáreigendanna snýst því iðulega gegn
langtímahagsmunum og þróun fyrirtækjanna. Fyrirtækin grípa til
allskyns ráða til að mælingin á Wall Street komi vel út. Þar með talið
er að sjálfsögðu það að spara sem mest fé til rannsókna- og þróunar-
starfs eða skera það jafnvel allt niður.
Japanir fara öðru vísi að og hafa gert það um langan tfma. Þeir
veðja markvisst á framtíðina og láta sig stundarhag ekki varða eins
miklu. Þessi stefna þeirra og fleira sem þeir hafa gert hafa fært þeim
hkulega ávexti. Japanski bílaiðnaðurinn stendur nú þeim bandaríska
á sporði og betur en það. Merkilegt er að athuganir sýna að tækni-
menn eru hlutfallslega miklu fjölmennari í Japan en í Bandaríkj-
unum. Á sama hátt skera lögfræðingar og bókhaldarar í Bandaríkj-
unum sig mjög úr. Hlutfall þeirra er ótrúlega hátt. Ekki er fráleitt að
tengja þessa almennu vitneskju við það atvik þegar bandaríska
Umverfisráðuneytið krafðist þess af þeim sem framleiða bíla fyrir
Bandaríkjamarkað að vélar þeirra skiluðu verulega bættri eldsneytis-
nýtingu og menguðu umhverfið minna. Bílaframleiðendur í Detroit
brugðust við þessu með því að virkja lögfræðinga sina til að deila um
kröfugerðina. Japanir settu á hinn bóginn tæknimenn sína í málið (!!).
Og niðurstaðan lét ekki á sér standa. Að nokkrum árum liðnum komu
Japanir með fullnægjandi tæknilega lausn og bílaframleiðendur í
Detroit, sem allan tímann höfðu borið því fyrir sig að kröfurnar væru
óraunhæfar, stóðu uppi sem þvergirðingslegir ósannindamenn.
Enn verra var að Japanir höfðu nýtt tímann til að ná raunveru-
legu forskoti og eftir að þeir voru búnir að sanna að lausnin var til
þá þýddi ekkert fyrir Bandaríkjamennina að halda öðru fram.
Þetta dæmi sýnir í hnotskurn það sem margir vita en færri viður-
kenna, þ.e. að raunverulegar framfarir byggja á bættum vinnu-
brögðum, hagkvæmari hráefnisnotkun, bættri aölögun að markaði
og tengslum við hann þ.e. á tækni og markaðssókn. Margir fjár-
málasnillingar hafa áttað sig á því aö til þess að geta skilað per-
sónulegum eða staðbundnum stundarhag er ekki þörf á neinu
slíku umstangi. Nóg er að kunna á undarlegar leikreglur fjármagns-
markaðarins til að hagnast vel. Árangurinn fyrir heildina er á hinn
bóginn iðulega enginn þegar ekkert gerist annað en það að fært er
fé úr einum vasanum í annan. Fjármagnsstærðir eru nýtilegar sem
mæling eftirá á það hvort ákvarðanir manna hafa verið skynsam-
legar. Sé þessi mæling yfirvofandi í sífellu knýr hún einstaklinga, fyrir-
tæki og þjóðir til hættulegrar nærsýni. Og reynslan sýnir að ekkert
er auðveldara fyrir menn en að rugla saman markvissum langtíma-
árangri og stundargróða. Og það eru ekki einungis einstaklingar og
fyrirtæki hér á íslandi sem hafa lent í slíku. Stærstu fyrirtæki heims
hafa gert hverja vitleysuna á fætur annarri sem byggjast á sama hlut.
Jón Erlendsson
Þeim sem vilja kynna sér ofangreint efni betur skal bent á eftirtalin rit sem eru öll nýleg:
„The Reneval Factor", „Passion for Excellence ,, (Bækur þessar eru eftir höfunda
metsölubókarinnar „In Search of Excellence'). Nefna má einnig bækurnar „lacocca"
og „The Reconing" sem fjalla sérstaklega um bandariska bílaiðnaðinn og erfiðleika
hans.
VERKTÆKNI — 25. JANÚAR 1988
3