Verktækni - 25.01.1988, Qupperneq 5

FÉLAGSFRÉTTIR
STORIÐJA
— Hvert stefnir? —
VFÍ-FRÉTTIR
Verkfræðingafélag íslands gekkst
fyrir hálfs dags ráðstefnu 26. nóv-
ember síðastliðinn með ofangreindu
heiti.
Viðar Ólafsson formaður VFÍ var
ráðstefnustjóri og setti hann ráðstefn-
una með nokkrum orðum.
Dagskrá var annars sem hér segir:
Framsöguerindi:
Flvaða skilyrði ber að setja stóriðju á
íslandi? Guðrún Zoöga aðstoðar-
maöur iðnaðarráðherra.
Stóriðja á íslandi: Flugmyndir — veru-
leiki. Jóhannes Nordal, banka-
stjóri Seðlabanka íslands.
Orkuverð til stóriðju — samkeppnis-
staða islands. Jóhannn Már Mar-
iusson, aöstoðarforstjóri Lands-
virkjunar.
Orkuiðnaöur — fortíð og framtíð.
Hjörleifur Guttormsson, alþingis-
maður.
Umgerð stóriöju á íslandi. Geir A.
Gunnlaugsson, framkvæmdastjóri
Marels hf.
Félagsleg og umhverfisleg sjónarmið
í ákvarðanatöku um stóriðju.
Kristin Einarsdóttir, alþingis-
maður.
Stóriðja og heimsbúskapur. Birgir
Árnason, forstööumaður á Þjóö-
hagsstofnun.
Þátttakendur í pallborðsumræðum:
Geir Haarde, Jóhannes Nordal, Hjör-
leifur Guttormsson, Geir A. Gunn-
laugsson, Kristin Einarsdóttir og
Jakob Björnsson.
Stjórnandi pallborðsumræðna:
Jón Steinar Guömundsson, skóla-
stjóri Jaröhitaskóla Sameinuöu þjóð-
anna á Islandi.
Ráðstefnan þótti ágætlega heppn-
uð og eru möppur með erindum
frummælenda fáanlegar á skrifstofu
VFl á kr. 1400. Flér á eftir fer útdráttur
úr því sem fram kom hjá ræðumönn-
um.
Ekki gleyma fjárhags-
hliðinni
Viöar Ólafsson sagði m. a. i setn-
ingarávarpi sínu: „Þegar fram-
kvæmdastjórn félagsins ákvað (sum-
ar að ráðast í að halda þessa ráö-
stefnu höfðu stjórnvöld þá nýlega
ákveðið aö leggja hugmyndir um
kísilmálmverksmiðju á Reyðarfirði á
hilluna í bili. Því var þessi spurning
áleitin í hugum margra: Af hverju hef-
ur svo lítið orðiö úr áformum um stór-
iðju á íslandi um langt árabil?
En skjótt skipast veður í lofti. Und-
anfarnar vikur hafa nýjar hugmyndir
um stóriðju i formi nýs álvers við
Straumsvik eða jafnvel beinan orku-
útflutning verið til umræðu. Því hefur
spurning ráðstefnunnar FIVERT
STEFNIR? fengið aukið vægi."
Viðar gat þess að iðnaðarráðherra,
Friðrik Sófusson, hefði ekki getað
mætt á ráðstefnuna þar sem hann
væri í Brussel að ræða við fulltrúa
EBE um mögulegt álver hér á landi.
Því væri Guðrún Zoega aðstoðar-
maður hans mætt hér í hans stað.
Viðar minnti á hið mikla hlutverk
sem verkfræði skipar í uppbyggingu
stóriðju, en lagði þó áherslu á að ekki
síður bæri að vanda vel fjárhagshlið-
ina og vitnaði þar í erindi Sigurðar
Thoroddsen um vatnsafl (slands sem
flutt var á 50 ára afmæli VFÍ 1962.
Viðar sagöi að menn hafi deilt um
hvort núverandi stóriðja hafi oröið til
góðs eða ills, en minnti á að íhuga
þyrfti hvar við værum stödd í tækni-
þróun hér á landi ef við hefðum ekki
reist þáer virkjanir og verksmiðjur
sem nú starfa.
Líkur á nýju álveri
Guðrún Zoéga, aðstoöarmaður
iðnaðarráðherra, greindi frá stefnu
hans varöandi stóriðju og sagði m. a.
að meginstefnan væri óbreytt frá
1965 er ÍSAL samningurinn var gerð-
ur. Það hefði gefist vel að láta erlenda
aðila eiga iöjuverin en að íslendingar
ættu orkuverin.
Guðrún sagði þó að eignarhluti
íslenska ríkisins í orkufrekum iðnaöi
væri mjög mismunandi. „Áburðar-
verksmiðjan er 100% i eigu íslenska
ríkisins, en ÍSAL er 100% í eigu
Alusuisse. (slendingar eiga um 60% i
Kisiliðjunni við Mývatn, og 55% í
Járnblendifélaginu á Grundartanga. í
samningum við Rio Tinto Zink var
gengiö út frá því, að íslenska rikið ætti
Formaður VFÍ, Vlöar Ólafsson, setur ráö-
stefnuna.
40% í kísilmálmverksmiðjunni á
Reyðarfirði.
Ástæðan fyrir mismunandi eignar-
aðild útlendinga i ÍSAL og Kisiliðj-
unni, enda þótt bæði fyrirtækin hafi
verið undirbúin á sama tíma, er sú,
að í Kísiliðjunni er um námuvinnslu
aö ræða, þar sem unnið er úr ís-
lensku hráefni."
Varðandi nýtt álver sagði Guðrún:
„Á vegum nefndar um stækkun ál-
vers, undir forystu dr. Jóhannesar
Nordal, er unnið að gerð frumhag-
kvæmniathugunar um nýtt 180 þús.
tonna álver við Straumsvik, og eru
nokkrar vonir bundnar við það, að
samstarf takist við nokkra evrópska
álframleiðendur um stofnun undir-
búningsfélags, sem gæti leitttil bygg-
ingar þess. Varðandi staðsetningu
nýs álvers er Straumsvík besti kostur-
inn. Valið er því ekki um Straumsvík
eða einhvern annan stað á landinu,
heldur um það, hvort álver risi í
Straumsvík eða erlendis."
„Álver sem sett yrði upp í Straums-
vik yrði m. a. til þess að tryggja eig-
endum þess hráál til úrvinnslu á eigin
vegum. Afkoma slíks fyrirtækis yrði
tryggð með aðgangi að mörkuðum,
sem eigendur þeirra ráða yfir."
Hlutl frumœlenda. F.v.: HJörlelfur Guttormsson, Jóhannn Már Maríusson, Jóhannes >
Nordal og Guðrún Zoéga.
Varðandi sérsamninga við stóriðju-
fyrirtæki sagði Guðrún: „Stefnan er
og verður sú, að sem ríkast samræmi
verði milli almennra laga um iðjuver
hér á landi og starfsemi orkufreku
iðnfyrirtækjanna og að samningarnir
um stóriðju feli í sér aðeins sérreglur
i undantekningartilfellum."
„Iðnaðarráðherra hefur nýlega
skipað nýja nefnd, er kemur í staðinn
fyrir Stóriðjunefnd, Samninganefnd
um stóriðju og svokallaða Frum-
kvæðisnefnd. Þeirri nefnd, sem er
undir forystu Vals Valssonar, banka-
stjóra, með aðild fulltrúa stjórnarflokk-
annna, er ætlað að mótatillögur varð-
andi starf Iðnaðarráðuneytisins um
erlendar fjárfestingar hér á landi."
„Iðnaðarráðherra hefur þó lagt
áherslu á, að ekki verði ráðist í kostn-
að við áætlanagerð nema í samráði við
aðila í viðkomandi iðngrein. Ekki
þýðir að eyða stórfé í rannsóknir á
iðjukostum alveg án tengsla við
markaðinn og aðila í iðngreininni.
Dæmi um slík vinnubrögð eru t. d.
trjákvoðumálið og sá mikli kostnaður,
sem lagður var í hönnun kísilmálm-
verksmiju, áður en Ijóst var hvort af
fyrirtækinu yrði."
„Á vegum OECD hefur verið unnið
markvisst að mótun leiðbeiningar-
reglna fyrir fjölþjóðafyrirtæki og sam-
þykkti OECD reglur um það árið
1976... Reglurnar fjalla m. a. almennt
um það, að fyrirtækin skulu taka fullt
tillit til opinberra markmiða almennrar
stefnu aðildarríkjanna og sérstaklega
varðandi iðnþróun, byggðaþróun,
umhverfisvernd, neytendavernd og
tilfærslu tækniþekkingar. Einnig er
þar fjallað um upplýsingaskyldu fyrir-
tækjanna, samkeppnismál, fjármögn-
un og skattlagningu, atvinnumál og
vísindi og tækni. Ofangreind atriði
hafa í auknum mæli mótað stefnu ís-
lenskra stjórnvalda i stóriðjumálum.
Nefna má, að í samningaumleitunum
þeim, sem áttu sér stað við RTZ Metals
um Kisilmálmverksmiðju, var itarlega
rætt um viðmiðunarreglur þessar og
fullt tillit tekið til þeirra i samnings-
drögum."
Varðandi mengunarmál kvað Guð-
rún þau vera á réttri leið, t. d. hefur
fluormagn í gróðri í nágrenni
Straumsvíkur frá 1982 mælst svipað
og þaö var 1969 á fyrsta rekstrarári
álversins. FHjá ÍSAL og (J á Grunda-
tanga er aðbúnaður starfsfólks með
þvi besta sem þekkist á landinu.
Þessi fyrirtæki hafa haft forystu um
öryggismál á vinnustað og í gerð
vinnustaðasamninga. Guðrún sagði
siðan: „Meðalstarfsaldur i (SAL er
11,6 ár, en verksmiðjan hefur nú
starfað í 18 ár. Meðallaun eru með
þvi hæsta sem þekkist hérlendis, og
það, ásamt góðum aðbúnaði, veldur
því, að starfsmenn standa lengi við.
Síðastliðin 5-6 ár hefur gegnum-
streymi starfsfólks verið um 3% á ári.
Ef til nýrrar stóriðju eða orkufreks
iðnaðar kemur mun áfram verða lögð
VERKTÆKNI — 25. JANÚAR 1988
5