Neytendablaðið - 01.12.1992, Síða 22

Þarf Neytendasamtök?
Hin grýtta braut neytenda
Nú oröiö spyrja fáir hvort þörf sé á samtökum neytenda. Spurningin átti
hins vegar brýnt erindi viö almenning haustiö 1952, fyrir réttum 40
árum. Þá flutti Sveinn Ásgeirsson hagfræöingur tvö útvarpserindi þar sem
hann fjallaði um nauösyn þess aö neytendur byndust samtökum um aö
gæta hagsmuna sinna og veita framleiðendum og seljendum vöru og
þjónustu nauðsynlegt aöhald. í framhaldi af þessari umfjöllun Sveins var
ráöist í aö stofna Neytendasamtök Reykjavíkur, sem síöar uröu Neytenda-
samtökin. Nánar til tekið voru þau stofnuð í mars 1953 og veröa því fertug á
næsta ári. Sveinn varö fyrsti formaður samtakanna og gegndi því
embætti fyrstu fimmtán árin. Hér á eftir verður gluggaö í þessi erindi Sveins
frá því þegar neyslubylting var aö hefjast hér á landi og neytendur voru í
þann mund aö bindast hagsmunasamtökum.
„Við lifum á tímum samtak-
anna. Aukin tækni, meiri
verkaskipting og fleiri samtök
hafa fylgzt að og einkennt
þróun síðustu tíma. Mönnum
hefur orðið æ betur ljóst, hver
væri máttur samtakanna, safn-
að liði og rist herör á stöðugt
fleiri sviðum. „Hvað má
höndin ein og ein, allir leggj-
um saman,“ segir skáldið.
Menn eru auðvitað sam-
mála um það, að þetta sé satt
og rétt, en þegar á að skýra
nánar, hverjir þessir allir séu,
þá vandast málið. Eru það all-
ir góðir íslendingar, eða allir
Evrópumenn eða allir pylsu-
gerðarmenn? Það fer allt eftir
því, hvar við erum og hvað
við gerum. Við getum sam-
einast um að stofna hér lýð-
veldi, og færa út landhelgina,
og við getum velt steini úr
götu alþjóðar - allir samtaka,
Islendingar, - en við getum
líka, og það er bæði auðveld-
ara og fljótlegra, sameinast
um það dálítill hópur manna
að velta steini úr litlu götunni
okkar og yfir í næstu götu.
Það verður að hafa það, þótt
það sé aðalgata. Þeir velta
honum þá þaðan. Og af þess-
um veltingi verður ljóst, að
það er allt undir því komið að
vera samtaka og vera viðbú-
inn allir sem einn við sömu
götu - hvemig sem samkomu-
lagið milli nágrannanna er að
öðru leyti - og velta burt öll-
um steinum, jafnskjótt og þeir
koma veltandi - fyrir samtök
annarra. En ef menn hafa ekki
framtak í sér til að mynda
með sér samtök, þá verða þeir
bara að ganga grýtta braut,
klöngrast yfir steinana frá
hinum götunum. Og gata
neytendanna hefur verið grýtt,
þótt þeir hafi búið við aðal-
götu, og þótt hinir við litlu
götumar þyrftu líka að ganga
götu neytendanna. Þess vegna
varð öllum þetta óþarflega
erfitt.
Það er ekki nema von, að
menn hafi verið misjafnlega
fljótir að átta sig á hlutunum
og tímunum - menn em það
alltaf. Og neytendumir voru
langsíðastir að átta sig.“
■ Tillitsleysi
I fyrra erindi sínu kom Sveinn
inn á margan vanda sem neyt-
endur stóðu þá frammi fyrir,
en lýsti einnig hvemig á neyt-
endamálum hefði verið tekið
erlendis, aðallega í Danmörku
og Svíþjóð.
I síðara erindinu komst
hann svo að orði meðal ann-
ars:
„f vissum skilningi erum
við allir bæði seljendur og
kaupendur eða framleiðendur
og neytendur. Við emm fram-
leiðendur, þegar við vinnum
fyrir aðra og fáum laun fyrir á
einn eða annan hátt, en neyt-
endur, þegar aðrir vinna fyrir
okkur, og við borgum þeim
fyrir. Sem framleiðendur
bindumst við samtökum og
bemm fram kröfur, en sem
neytendur erum við sundraðir,
og því hallar alltaf á okkur
sem slíka. Utkoman verður
sú, að við erum ýmist að sýna
tillitsleysi eða jafnvel ágengni
eða þola sjálfir, og þar af leið-
andi verður allt okkar daglega
líf miklu erfiðara og óþægi-
legra og við allir fátækari en
ef jafnvægi ríkti... Ef neytend-
ur bindast samtökum, myndi
það stuðla að jafnvægi, knýja
fram gagnkvæmt tillit, meiri
samvizkusemi, betri vinnu,
aukið öryggi í samskiptum
manna og þar með verða auð-
NEYTENDASTARF Efí ÍALLRA ÞÁGU
Stjörnuegg hf., Skólavöröustig
6b Valla Kjalarnesi
Stjörnuval - myndbandaleiga,
Tunguvegi 19
Sökkull sf., Dugguvogi 9-11
S. Waage sf., Domus Medica,
Egilsgötu 3
S.Ö. kjötvörur,
Reykjavíkurvegi 72
Söluturninn, Engihjalla 8
Teiknistofan Stikan sf.,
Grensásvegi 8
Tískuverslunin Stórar stelpur,
Hverfisgötu 105
Trimmformstööin,
Suöurlandsbraut 6
Trygging hf., Laugavegi 178
Veitingastaöurinn Jarlinn sf.,
Bústaöavegi 153
Veitingastaöurinn Kentucky
fried chicken, Hjallahrauni 15
Verslun Guösteins
Eyjólfssonar sf., Laugavegi 34
Verslunin Fríöa frænka,
Vesturgötu 3
Verslunin Karel, Laugavegi 13
Verslunin Pétur Pan og Vanda,
Borgartúni 22
Verslunin Skaparinn,
Ingólfsstræti 8
Verslunarmannafélag
Hafnarfjaröar, Lækjargötu 34d
Véla- og járnsmíöaverkstæöi
Siguröar Jóns Ragnarssonar,
Hlíöarhjalla 47
Vélsleöaþjónustan,
Suöurlandsbraut 14
Vélsmiöja Guömundar
Davíössonar, Flugumýri
16, Garöabæ
Vélsmiöja Jóns Sigurössonar,
Borgartúni 36
Vélsmiöjan Gils hf., Gilsbúö 7,
Garöabæ
Vélsmiöjan Kofri,
Skútuhrauni 3
Videóhöllin og Bónusvídeó
Völusteinn hf., Faxafeni 14
Yggdrasill hf., Kárastíg 1
Pjónustusamband íslands,
Ingólfsstræti 5
Pvottahús og fatahreinsun,
Hraunbrún 40
10-11, Engihjalla og Glæsibæ
22
NEYTENDABLAÐIÐ - Desember 1992