Neytendablaðið - 01.06.2002, Síða 15

Hvers vegna koma stundum er-
lendir embættismenn sem
stöðva bílstjórana og spyq’a
hvort fararstjórinn sé með leyfi
til að vinna í viðkomandi landi?
Er það svo í reynd að íslenskir
fararstjórar þurfi sérstakt at-
vinnuleyfi á Spáni, á Italíu eða í
Austurríki? Það er mjög óþægi-
legt að hafa það á tilfinningunni
að hópurinn sé að fremja lög-
brot.
Feröumst innanlands?
Einmitt um þessar mundir eru
íslendingar eindregið hvattir til
að ferðast um eigið land í sumar,
til dæmis með sýningunum
„Ferðatorg 2002“ og „Perlan
Vestfirðir“ sem haldnar voru
nýlega. Yfirvöld hafa sam-
þykkt að veija ákveðinni upp-
hæð í auglýsingar í þessu
skyni. Frammi liggja tilboð um
alls konar ævintýraferðir, svo
sem kajakferðir, hestaferðir,
hvalaskoðun, raft-ferðir bæði á
ám og í snjó, fossaklifur,
jeppaferðir á ofuijeppum sem
ekið er yfir hraunspmngur og
straumharðar óbrúaðar ár,
vélsleðaferðir á jöklum, köfiin,
svifdrekaflug, gönguferðir af
mismunandi lengd, göngur og
réttir, veiðiferðir, fjallaklifur,
ísklifur, hreindýraveiðar, dvöl á
bóndabæjum o.fl. o.fl.
Ekki er ólíklegt að neytandi
mundi vilja spyrja: Tek ég ein-
hverja áhættu við að fara í æv-
intýraferð? Em þær fyrir alla
aldurshópa? Það gefur auga leið
að slíkar spennuferðir em ekki
með öllu hættulausar enda
nokkur dæmi um að fólk slasist
illa. Hversu góðar og nákvæm-
ar upplýsingar fá kaupendur
áður en þeir fara í ferðimar?
Þarf sérstök leyfi til að selja
slíkar ævintýra- og spennuferð-
ir?. Hvaða þjálfun fær starfs-
fólk fyrir slíkar ferðir og hvert
er verksvið leiðsögumanna sem
kynntir eru í bæklingum sem
sérþjálfaðir og auglýst er að
verði með í för? Em þeir sér-
menntaðir, eins og skíðakennar-
ar í skíðaferðum eða hjúkrunar-
ffæðingar í ferðum eldri borg-
ara? Ymis starfsheiti em notuð í
ferðaþjónustu, en enginn virðist
vita hvað þau tákna eða hvaða
þjónustu neytendur em að
kaupa hverju sinni.
Hvemig er háttað öryggis-
og réttindamálum neytenda í
svona ferðum? Nýlega vom
birtar greinar í blöðum um að
nú sé það farið að aukast að
rútubílstjórar sitji bendandi og
patandi út í loftið til að útskýra
landslagið, um leið og þeir stýra
rútunni með allt að 40-50 far-
þega innanborðs, horfa með
öðm auganu á veginn og ein-
breiðu brýmar ffamundan.
Hvemig er það hægt? Gilda
aðrar umferðarreglur úti á þjóð-
vegunum en innanbæjar? Er
ekki bílstjómm almennt bann-
að, þótt þeir séu einir í bílnum,
að tala í farsímann sinn á meðan
þeir aka bílnum? Dæmi er um
að bílstjóri hafi verið dæmdur
til að greiða bætur fyrir að aka
affan á bíl vegna þess að hann
var að skipta um rás í útvarpinu
í bílnum sínum og veitti um-
ferðinni því ekki fulla athygli.
Hvers vegna er látið óátalið að
rútubílstjórar aki jafnvel 40
farþegum urn leið og þeir tala í
hljóðnema og horfa á fjöllin í
kring?
Við lok kennslu á vorin fá
skólanemendur oft tilboð um
ýmsar spennuferðir, svo sem að
stökkva af háum klettum niður
í hvítfyssandi jökulá eða fara
upp á jökul til að aka vélsleða.
Geta foreldrar treyst því að tán-
ingurinn þeirra fái greinargóðar
útskýringar fyrirffam um
hvemig á að bregðast við í
margvíslegum aðstæðum? Er
eitthvað fylgst með því hvort
starfsmenn slíkra ferða eru
starfi sínu vaxnir? Þegar um
erlent starfsfólk er að ræða
vakna spumingar um hvort það
getur útskýrt á íslensku hvað á
að gera í hörðum árstraumi til
dæmis, eða hvemig á að beita
vélsleðanum í brekkum uppi á
jökli. Eða hvar má aka og hvar
alls ekki, hvað ber helst að var-
ast og hvað á að gera ef eitthvað
fer úrskeiðis. Hver ber ábyrgð
ef slys hendir?
Hvað er ég að kaupa?
Ekki er hægt að búast við að all-
ir ferðamenn séu eins fimir að
bregðast við hinu óvænta og
þeir sem hafa langa æfingu í
vélsleðaakstri. Og er ekki ör-
uggt að leiðbeinandinn hafi
sannað hæfhi sína? Hvemig
verður hæfni hans hinum
óreynda ferðamanni að gagni?
Má unglingur sem ekki hefiir
bílpróf (eða bílprófslaus útlend-
ingur) aka vélsleða uppi á
jökli? Hvaða kröfúr em gerðar
um hæfhi og tungumálakunn-
áttu starfsfólks í slíkum
áhættuferðum? Hvemig er hátt-
að öryggi, ábyrgð og trygging-
um þess ferðamanns sem kaup-
ir hestaferð en hefur aldrei
komið á hestbak áður? Em á
staðnum leiðbeinendur sem geta
útskýrt viðvaranir á erlendum
tungumálum? Hvaða starfsheiti
bera þeir starfsmenn, hvert er
þeirra hlutverk í ferðinni og
hvaða menntunar eða reynslu er
krafist af þeim? Hvaða þjón-
ustu er neytandinn að kaupa?
Sama gildir um starfsfólk ann-
arra ævintýraferða.
Er einhver hlutlaus aðili sem
kannar hvort farartæki í ævin-
týraferðum em tryggð sem at-
vinnutæki, til dæmis rútur,
jeppar, vélsleðar og hestakermr
eða önnur tæki og búnaður?
Neytendaréttur
Hvað um kunnáttu starfsfólks-
ins eða um hreinlæti á gististöð-
um? A fyrstu árum bændagist-
inga vora allir bæir sem seldu
slíka þjónustu teknir út með til-
liti til bmnavama, salemisað-
stöðu, stærð gistiherbergja,
breidd og lengd rúma, hrein-
lætis í eldhúsi o.fl. Ætli það sé
gert ennþá?
Ef áhugasamur kaup-
andi/neytandi spyr um
vélsleðaferð á söluskrifstofu í
bænum getur vélsleðinn litið
spennandi og sakleysislega út á
mynd eða á bílaplaninu fyrir
utan söluskrifstofuna, en öðm
máli getur gegnt þegar upp á
jökul er komið og aðstæðumar
blasa við. Þá getur verið erfítt að
standa augliti til auglitis við
hina farþegana og þora ekki á
vélsleðann eða á hestbak. Sagt
er að þegar á staðinn er komið
séu þeir farþegar sem fara í
áhættuferðir látnir skrifa undir
yfírlýsingu um að þeir fari í
ferðimar á eigin ábyrgð, rétt
áður en þeir stíga á bak hestin-
um eða vélfáknum. Er það ekki
heldur seint? Og er þar með
sagt að seljandinn geti firrt sig
allri ábyrgð á óhöppum eða
meiðslum farþega? Eða eiga
farþegar (neytendur ferðavör-
unnar) að ganga ffá öllu slíku
áður en þeir fara í sumarferða-
lagið ef þeim kynni nú að detta
í hug eða fá tilboð um að fara í
áhættusama ævintýraferð ein-
hvers staðar í sumarfríinu?
Auk ýmissa tilboða sem
beinlínis falla undir ferðaþjón-
ustu berast foreldmm einmitt
um þetta leyti árs tilboð um
margs konar afþreyingu fyrir
bömin í sumarleyfínu, svo sem
reiðnámskeið, leikjanámskeið,
íþróttanámskeið, dvöl í sumar-
búðum eða á sveitabæ o.m.fl.
Fá kaupendur að vita hvort þeir
sem að þessum tilboðum standa
eða kenna þar em sérffóðir um
sína söluvöm, hafa viðurkennd
réttindi, hafa allar tryggingar í
lagi og leyfi eða samþykki yfir-
valda til starfseminnar? Svo er
að sjá að ekki sé vanþörf á að
gera skilmerkilega úttekt á því
hver réttur neytenda er í hinni
fjölbreytilegu og spennandi
ferðaþjónustu sem í boði er hér
á landi. Hér hafa verið dregin
upp nokkur dæmi til að auð-
velda neytendum að átta sig á
sínum neytendarétti.
NEYTENDABLAÐIÐ - júní 2002
15