Bændablaðið - 28.02.1996, Blaðsíða 2

2
Bændáblaðið
Miðvikudagur 28. febrúar 1996
Athyglisverð athugun á Hvanneyri
vðrn gegn júgurbúlgu?
Rannsóknir á áhrifum sogs
milli kálfa hafa sýnt að kvígur
sem hafa verið sognar sem
kálfar eru oftar með júgur-
bólgu, lokaða spena eða
ónýta júgurhluta við fyrsta
burð en þær sem ekki hafa
verið sognar. Þrengsli í stíum
auka einnig hættu á júgur-
bólgu hjá kvígum við fyrsta
burð, auk þess að draga úr
frjósemi þeirra. Þetta kom
fram hjá Jóhanni Magnús-
syni, Bútæknideild Rala á
ráðunautafundinum fyrir
skömmu.
Eldi smákálfa hefur ákveðna
sérstöðu samanborið við eldi ung-
viða annarra tegunda. I sauðfjár-,
hrossa-, svína- og loðdýrarækt er
það móðirin sem annast ungviðið
til að byrja með. Kálfurinn er
aftur á móti tekinn frá móðurinni
á fyrstu dögum eftir fæðingu og
kennt að drekka úr fötu í stað þess
að sjúga móðurina og því fara
kálfamir að svala sogþörf sinni á
innréttingum og á hverjum
öðrum. Þegar kálfamir hafa lært
að sjúga aðra kálfa er erfitt að fá
þá til að hætta því. Bútæknideild
RALA gerði athugun á atferli
smákálfa í fjósi bændaskólans á
Hvanneyri veturinn 1994-1995.
Kálfamir fengu sömu meðferð
nema að helmingur þeirra fékk
mjólk úr túttufötum en hinir úr
opnum fötum. "Túttukálfar" em
1,5 til 3,0 sinnum lengur að
drekka sama magn mjólkur en
"fötukálfar". Þegar "túttukálfar"
em búnir með mjólkina sjúga þeir
túttuna í 5 til 20 mínútur til að
fullnægja sogþörfinni, á sama
hátt og kálfar sjúga móður þótt
mjólkin sé búin. "Fötukálfar" aft-
ur á móti sjúga og sleikja fötuna,
milligerðir og hvem annan í allt
að 20 mínútur þegar þeir em bún-
ir með mjólkina til þess að full-
nægja sogþörf sinni. Af atferli að
dæma nær sogþörf hámarki við
10 til 15 daga aldur. Kálfar sem
hafa frjálsan aðgang að mjólk
hafa sýnt að sogþörf er óháð
næringarþörf. Sog án næringar
fullnægir sogþörfinni ekki eins
vel og næringarsog. Aðferð
mjólkurfóðrunar hefur meira að
segja en magn mjólkur um
næringarlaust sog. Vel fóðraður
"fötukálfur" fullnægir sogþörf
sinni með því að sjúga sjálfan sig,
aðra kálfa eða innréttingar. Sog
milli kálfa er meira fái þeir ekki
næga orku og prótein úr fóðri.
Þegar kálfur sýgur spena á
öðmm kálfi komast sýklar auð-
veldlega inn í þá. Umhverfi
hópstíu hættir til að vera smitað
af júgurbólgusýklum.
I athuguninni á Hvanneyri
kom m.a. í ljós að aldrei greindist
sog milli "túttukálfanna". Á milli
mála sugu þeir allir túttumar eitt-
hvað. Kálfamir sem tóku þátt í
tilrauninni em allir merktir og
unnt að fylgjast með júgur-
heilbrigði þeirra þegar þeir koma
til mjólkurframleiðslu.
Þegar mjólkurfóðrun "túttu-
kálfanna" er hætt verða fötumar
að vera hjá þeim í allt að mánuð,
jafnvel lengur, því þó þeir hætti
að fá mjólk er sogþörfin ennþá til
staðar.
Á næstunni mun koma út
fjölrit frá RALA þar sem greint er
frá kálfaeldi og júgurheilbrigði.
Búnaðarsamband
Eyjafjarðar
Leiöheimngar
M skrilstolum
BðnaOarsam-
handsms heim
á bii m
hmndanna
“Það er stefna stjórnar og
ráðunauta Búnaðarsambands
Eyjafjarðar að færa leið-
beiningar í enn meira mæli út
af skrifstofum BSE heim á bú
bændanna en verið hefur nú
hin síðustu ár,” sagði Pétur Ó.
Helgason í greinarkorni í
Fréttum og fróðleik, blaði
Búnaðarsambands Eyfjarðar.
Pétur getur þess að haustið
1994 hafi verið farið út til bænda
með niðurstöður búreikninga,
bændum kynntar þær og rætt við
þá um hlið hagfræðinnar í bú-
rekstrinum. “Nú í haust hafa
bændur verið heimsóttir með
niðurstöður heyefnagreininga og
þeim veittar fóðurleiðbeiningar.
Það er trú stjómar BSE. og raunar
vissa, að þetta sé það form á leið-
beiningum sem bændur vilja fá og
komi þeim að mestum notum.”
Eyrnamaur í ref
Bændur hvattir fil
al vera á varfibergi
Arnar Daðason (t.v.) byggingameistari og Sigurður Sigvaldason verk-
frœðingur standa he'r í einni geldneytastíunni.
Stóra-Ármót
Á undanfömum
árum hafa loðdýra-
bændur í vaxandi mæli
orðið varir við svo-
kallaðan eymamaur í
alirefum.
Eymamaur (Otode-
ctes cynotis) er örsmátt
kvikindi sem hefst við í
eymagöngunum (hlust-
inni). Maurinn sést ekki
með bemm augum en
við skinnaverkun sjá
menn oft brúnleitar,
vaxkenndar skófir í
eyrunum og er það
ömgg vísbending um að
eymamaur sé til staðar.
Maurinn sést auð-
veldlega í smásjá (sjá
mynd).
Maurinn getur verið
dýmnum til nokkurs
ama. Maurinn veldur kláða,
óþægindum og óróleika og getur
orðið til þess að
læðumar sinni ekki
hvolpunum sem skyldi.
Stundum getur
eymamaur valdið ofsa-
kláða hjá hvolpum á
haustin og valdið því
að þeir stórskemma á
sér feldinn.
Við innflutning á
refum hefur verið lögð
áhersla á að dýrin væm
laus við þennan
ófögnuð. Það hefur
reynst erfitt þar sem
maurinn er mjög
algengur erlendis en er
haldið niðri með
reglubundinni lyfja-
gjöf. Það er erfitt að
varast hann.
Eymarmaur fannst x
silfurref sem vur fluttur
inn 1983. Var gerð tilraun til að
útrýma honum á meðan dýrin vom
í sóttkví og var talið að það hefði
tekist. Ekki er loku fyrir það
skotið að hann hafi einnig borist
með einhverjum öðmm innfluttum
dýmm án þess að þess hafi orðið
vart. Eymarmaur hefur fundist í
villtum ref hér á landi á vissum
landssvæðum og einnig er rétt að
vekja athygli á að eymarmaur er
mjög algengur í köttum hér á
landi. Hann hefur einnig fundist í
hundum. Það skal tekið fram að
maurinn leggst ekki á fólk. Þó
ekki sé ljóst hvemig maurinn hefur
borist í alirefi þá er alla vega víst
að hann hefur verið að dreifast og
magnast undanfarin ár. Ekki er
vitað hversu útbreiddur hann er en
mér þykir þó rétt að vekja athygli
refabænda á þessu sníkjudýri svo
að þeir geti verið á varðbergi.
Maurinn berst helst á milli dýra
við snertingu. Aðalsmitdreifing er
við pömn og frá læðum til hvolpa.
Víða erlendis er því alvanalegt að
meðhöndla öll dýr fyrir pömn og
má þá halda maumum í skefjum
þó að ekki takist kannski að
uppræta hann alveg.
Á síðustu ámm hefur sníkla-
lyfið ivermectin (Ivomec®) verið
notað í baráttunni gegn eyma-
maumum og hefur það reynst
mjög vel. Sem kunnugt er hefur
þetta lyf verið notað hér á landi
undanfarin ár gegn kláða í sauðfé í
stað hefðbundinnar böðunar. Við
meðhöndlun gegn eymamaur em
allir refir í búinu sprautaðir með
0,3 ml undir húð helst tvisvar
sinnum með 8 til 10 daga millibili.
Lyfið er einnig virkt gegn
innyflaormum og lirfum og má því
segja að verið sé að slá, ekki bara
tvær flugur, heldur mörg kvikindi í
einu höggi.
Refabændur em hvattir til að
huga að þessu máli og hafa sam-
band við dýralækni ef þeir sjá
ástæðu til að grípa til lyfjagjafar.
Á bóndadaginn var tekið í
notkun nýtt geldneytafjós á til-
raunabúinu á Stóra-Armóti í
Hraungerðishreppi. Húsið er
byggt við hlið tilraunafjóssins
og er stærð þess u.þ.b. 160
fermetrar með haugkjallara.
Það er steinsteypt og ein-
angrað að utan og klætt með
lituðu bárustáli. I fjósinu eru
bæði básar og stíur fyrir kálfa
og geldneyti.
Húsið teiknuðu þeir Magnús
Sigsteinsson og Sigurður Sig-
valdason hjá Byggingaþjónustu
Bændasamtaka íslands. Bygginga-
meistari var Amar Daðason í
Vesturkoti á Skciðum. Innrétting-
ar vom einnig allar teiknaðar hjá
B.B.I. en um smíði þeirra sá Vél-
smiðja Valdimars Friðrikssonar á
Selfossi.
Smíði húss og innréttinga var
boðin út og áttu þessir aðilar
lægstu tilboðin.
Fyrstu kálfarnir komnir á bása.
Framhlið básanna er stiílanleg
eftir stœrð gripanna.
Hrossabændur rðða markaðsíulltrúa
Nýlega auglýsti Félag hrossa-
bænda nýtt starf markaðs-
fulltrúa félagsins. Alls sóttu 23
um starfið.
Hulda G. Geirsdóttir var ráðin
og verður í hlutastarfi frá 1. mars til
1. júlí en frá og með þeim tíma í
fullu starfi. Aðsetur Huldu verður í
Bændahöllinni.
Hulda er með BA próf í fjöl-
miðlafræði og sagnfræði firá
Colorado State University í Banda-
ríkjunum. Þar tók hún einnig nokk-
ur aukafög er tengjast hestum.
Eggert
Gunnarsson,
dýralœknir á
Tilraunastöð
Háskóla íslands í
meinafrœði,
Keldum
I
J