Bændablaðið - 27.03.2001, Side 25

Þriðjudagur 27. mars 2001
BÆNDABLAÐIÐ
25
Dorgveiði vinsœl
meðal erlendra veiðimanna
Augu fólks hafa verið að opnast
fyrir nýjum leiðum til að auka
nytjar af veiðivötnum. Ein er sú
tegund veiði sem litla athygli hefur
fengið en býður engu að síður upp
á mikla möguleika; dorgveiði.
Dorgveiði er vinsælt tómstunda-
gaman í Norður-Evrópu og Ame-
ríku og á sér ríka menningarhefð.
Þrátt fyrir að hafa verið stunduð á
Islandi hefur hún til skamms tíma
haft tiltölulega takmarkaða út-
breiðslu og ekki verið liður í
skipulegri ferðaþjónustu.
Kostir dorgveiði
Dorgveiði hefur ýmsa kosti um-
fram aðra veiði. Hún er stunduð
utan hins hefðbundna og stutta
sumarveiðitíma. Hægt er að ná
árangri í veiði án flókinna eða
dýrra veiðitækja. Vötn sem hafa
gefið illa í stangveiði geta reynst
ágætis dorgveiðivötn og síðast en
ekki síst eiga veiðimenn á öllum
aldri, böm sem fullorðnir, þess
kost að gerast fengsælir veiðim-
enn. Ýmis tækni og þekking gerir
menn að góðum dorgveiði-
mönnum en óreynt fólk með
tiltölulega einfaldan búnað getur
þó náð góðum árangri gagnstætt
því sem á við í flestri annarri sport-
veiði. Dorgveiði er einnig mjög
Dorgveiði, góð viðbót
við aðra vahianýdngu
skemmtileg keppn-
isgrein sem ungir og
aldnir geta stundað.
Það sem gerir dorg-
veiðimönnum á Is-
landi og þeint sem
vilja gera út á
ferðaþjónustu
tengda dorgveiði
helst erfítt fyrir, er
sveiflukennt og
ótraust veðurfar. A
Islandi búum við
ekki við vetrarstað-
viðri líkt og í þeim löndum þar
sem dorgveiði er hvað mest
stunduð. A móti höfum við meiri
fjölbreytni í veiðimöguleikum og
ósnortna náttúru.
Veiðibúnaður
Dýrasti hluti veiðibúnaðar í dorg-
veiði er ísborinn. Slík tæki þurfa
þó ekki að kosta meira en um 12-
15.000 kr. og fleiri en einn geta
sameinast um bor. Að öðru leyti
geta veiðitæki verið svo einföld
sem spýta, girnisspotti og öngull
með beitu á, en hægt er að fá
ýmsar gerðir ódýrra dorgveiðis-
tanga. Það auðveldar einnig að-
gengi að dorgveiði ef veiðimenn
eiga þess kost að leigja eða fá
lánaðan búnað hjá ferðaþjónustu-
aðilum sem bjóða upp á slíka
veiði. Þannig er hægt að koma
nýjum veiðimönn-
urn á bragðið. í
dorgveiði eru notað-
ar margvíslegar teg-
undir beitu, bæði lif-
andi og eftirlíkingar
fæðudýra. Af lifandi
beitu þykja maðkar
fiskiflugu hvað best-
ir en rækja og jafn-
vel maísbaunir eru
einnig notuð sem
beita. Mikilvægt er
að ekki sé neitt sem
borið getur með sér sjúkdóma
notað til beitu. Dæmi um slíkt
væru laxahrogn eða aðrar leifar
ferskvatnsfiska.
Oryggismál
Mikilvægt er að fyllsta öryggis sé
gætt við dorgveiði. ís á vötnum
verður að vera vel heldur og fylgj-
ast þarf með veðrabrigðum þar
sem það á við, sérstaklega ef veitt
er fjarri alfaraleiðunt. Ef óvíst er
að ís sé traustur er mikilvægt að
veiðimenn fái upplýsingar hjá
heimamönnum og séu ekki einir á
ferð. Veðrabrigði eins og sólskin,
rigning, snjókonra og rok geta á
skömmum tíma breytt aðstæðum á
ísnuin verulega. Langar setur á ís í
köldu veðri þarfnast einnig viðeig-
andi klæðnaðar. Sumir nota jafnvel
stóla og tjöld til að láta fara betur
urn sig.
Dorgveiði, viðbót
við aðrar veiðinytjar
Dorgveiði hefur alla burði til að
verða vinsæl fjölskylduíþrótt á
árstíma þegar önnur sameiginleg
útivera kann að vera í lágmarki.
Hún hefur verið vinsæl á vötnum
eins og Mývatni, Amarvatni stóra
og Ölvesvatni á Skaga. Einnig hef-
ur ferðamálabraut Hólaskóla
haldið árlega dorgveiðikeppni á
Vatnshlíðarvatni. Góð viðbrögð
fólks, ekki síst bama sem hafa fjöl-
mennt til að taka þátt í veiðinni á
Vatnshlíðarvatni, sýna að dorg-
veiði hefur alla burði til að eflast
og verða góð viðbót við aðrar
veiðinytjar.
Bjarni Jónsson
Norðurlandsdeild Veiðimála-
stofnunar að Hólum
Slegið á þráðinn til Gunnars á Þóroddsstöðum
Þátttaka í skýrsluhaldi í sauð-
fjðmekt hefur oft margborgað sig
Á Þóroddsstöðum í Hrútafirði búa þau
Gunnar Þórarinsson og Matthildur
Hjálmarsdóttir, ásamt syni sínum, Pétri.
Reyndar má geta þess að sá stutti kom á
forsíðu Bændablaðsins í upphafi ársins og
því má bæta við að hann fer undan í
flæmingi þegar málið er rætt við hann.
Gunnar og Matthildur em með 400 fjár á
húsi í vetur en auk þess eiga þau nokkur
hross. Gunnar hefur alla tíð átt heima á
Þóroddsstöðum en þau hjón tóku ekki al-
farið við stjórnartaumum fyrr en fyrir
tveimur ámm. Gunnar var ráðunautur í 14
ár og vissulega viðloðandi búskap foreldra
sinna í öll þau ár. Bændablaðið ræddi við
Gunnar á dögunum og í upphafi var hann
inntur eftir gæðastýringarþætti
sauðfjársamningsins.
„Eg held að í aðalatriðum sé
gæðastýringarákvæðið í sauðfjársamningn-
urn fremur jákvætt. Oft hefur verið rætt um
sölumöguleika til útlanda en rekjanleikinn
er einmitt einn af homsteinum þess að okk-
ur takist að ná viðunandi árangri á erlend-
um mörkuðum. Hvað sem öðra líður þá
verða menn að gæta þess vel að
gæðastýringin verði ekki að bákni. Margir
bændur óttast það en ég er ekki sömu
skoðunar enda era menn ákveðnir í að
koma í veg fyrir nýtt bákn.“
- Nú er krafist skýrsluhalds...
„Hvað varðar Hrútafjörðinn era flestir í
skýrsluhaldi en til er þónokkur hópur sem
hefur haldið sig utan þess. Sumir þeirra era
að taka upp skýrsluhald enda er þátttaka í
því forsenda þess að menn geti lifað með
þennan nýja samning."
Og Gunnar segir aðspurður að hann viti
um fjölmörg dæmi þess að þátttaka í
skýrsluhaldi í sauðfjárrækt hafi margborgað
sig. „Með skýrsluhaldi sjá menn hvaða
gripir það era í stofni sem skila of litlu. Þá
þýðir ekkert annað en að grípa hnífinn og
skera þá úr.“
Aðspurður segir Gunnar að hann sé
þeirrar skoðunar að útflutningsskylda ætti
að vera jöfn allt árið. „Ef hjálpa þarf innan-
landsmarkaði er betra að nota fé af vaxta-
og geymslugjaldinu til að styðja þá slátrun,
en allir eiga að taka þátt í útflutningi.1'
- Hvað segir þú um gagnið afbúrekstr-
aráœtlunwn ?
..Rekstur bús er að sjálfsögðu ekkert
annað en rekstur fyrirtækis. Þess vegna
þurfa bændur að setja sér markmið með
rekstri. Hvað ætla menn að fá út úr honum?
Ef við tökum dæmi af búi sent er búið að
vera í rekstri í nokkur ár þá hefur bóndinn
mjög gott af því að skoða reksturinn.
Hvemig gengur einmitt núna? Þannig verða
menn að greina reksturinn og gera saman-
burð við önnur bú. Það skiptir svo miklu
máli að athuga raunverulegar tölur og sjá
hvar viðkomandi gerir vel og hvar hann
stendur sig illa. Þá fyrst er hægt að gera sér
grein fyrir hvar hægt er að laga stöðuna -
og gera um það áætlun hvernig best er að
ná þeim markmiðum. Áætlunarforritið
Búhagur og rekstrargreiningarforrit sem
Bændasamtökin hafa látið gera eru mjög
góð hjálpartæki við þessa vinnu.
Ef ég tek dæmi úr eigin rekstri má geta
þess að áður en við hjónin tókum við
rekstri búsins þá vann ég áætlanir um rekst-
ur þess. Fyrsta spumingin sem ég spurði
var einfaldlega þessi: Er einhver möguleiki
á að láta dæmið ganga upp? Sömuleiðis
reyndi ég að átta mig á hve þungan skulda-
bagga búið þyldi. Nú þekki ég best til í
sauðfjárrækt og þvf skoðaði ég sérstaklega
afurðasemi - frjósemi og mjólkurlagni.
Þetta er það atriði sem sauðfjárbændur
þurfa að hugsa um enda skiptir það mestu
rnáli varðandi fjárhagslega útkomu. Segja
ntá að það sé nokkuð sama hvað bóndinn
gerir, ef það skilar sér í auknu og/eða
verðmætara innleggi þá borgar það sig.“
- Þú heldur því sem sagtfram að
bœndur geti beinlínis hagnast á gerð
búrekstraráœtlana ?
„Já, það er hægt að færa rök fyrir því.
Að minnsta kosti fá þeir góða lýsingu á
rekstrarstöðu búsins og hvað muni líklega
gerast á næstu mánuðum og árum. Þessi
vitneskja gerir bændum auðveldara að
bregðast við á réttan hátt.
Bændur geta fengið aðstoð við þetta
verk hjá búnaðarsamböndum en auðvitað
geta þeir leitað annað. Ég er hins vegar
þeirrar skoðunar að ráðunautamir séu bestir
til að framkvæma verkið. Búrekstraráætlan-
ir eru forsenda þess að menn geti fengið lán
hjá Lánasjóði landbúnaðarins - og ég er því
sammála að setja slík skilyrði. Ég er undr-
andi ef bankastofnanir eru hins vegar að
lána mönnum peninga án þess að þeir geti
gert viðhlítandi grein fyrir því hvemig
rekstur og staða búsins er.“
- Gunnar, það er ekki nóg að aðfram-
leiða...
„Nei, það er rétt, það þarf að selja af-
urðirnar. Til þess að við bændur höldum
okkar á innanlandsmarkaði verðurn við að
tryggja gæðin - og þar verða afurðastöðvar
að vinna með okkur. Neytendur verða að
vera vissir um að
vörur okkar séu fyrsta
flokks."
.... og þá komum
við aftur að rekjan-
leika vörunnar.
„Markaðsmenn
segja okkur að þetta sé
neytendum mikils
virði. Ég er í sjálfu sér
sammála því. Það get-
ur skipt máli að geta
sannað hvaðan varan
kemur og bændur hafa
ekkert að óttast í þessu
sambandi."
Þú nefnir af-
urðastöðvar. Málefni
þeirra hér hafa mikið
verið til umrœðu og
ekki úr vegi að spyrja
hvort sameining og
samvinna þeirra sé
jákvœð að þi'nu mati?
„Sjálfsagt er það
nauðsynlegt að það
séu stór og sterk fyr-
irtæki í þessari atvinnugrein. Hins vegar
fannst mér það nokkuð öfugsnúið þegar
talað var um að sameiningin ætti skila
hagræðingu - jafnt til bænda og neytenda -
að Goði skyldi ekki hækka verð til bænda í
takt við almenna verðlagsþróun og að Goði
og SS skyldu greiða lægsta verðið til bænda
sl. haust á meðan rninni fyrirtækin fylgdu
flest verðskrá Landssamtaka sauðfjárbænda
eða greiddu yfirverð. Það er sérkennilegt að
hagræðingin skyldi bitna á bændum. Ann-
ars verða afurðastöðvarnar að minnast þess
að bændur hafa nú meira val en áður um
það hvar þeir láta slátra. Betri samgöngur
gera það að verkum að þeir fjötrar sem áður
bundu bændur við ákveðnar afurðastöðvar
eru nú brostnir."
Ábúendur á Þóroddsstöðum
taka þátt í afkvæntarannsókn seni
er á vegum sauðfjársæðingar-
stöðvarinnar á Vesturlandi og
Bændasamtakanna. Fjórir hrútar
voru fengnir á nágrannabæjum
og settir í fjárhús á
Þóroddsstöðum. Næsta haust
verða mælingar og stigun á
lömbunum og útfrá því metið
hvernig hrútarnir hafa staðið sig.
Hrútar á Þóroddsstöðum verða
svo með í rannsókninni til saman-
burðar. Komi einhver þessara
hrúta vel út verða þeir teknir inn
á sæðingarstöð. Gunnar sagði að
fyrst og fremst væri verið að leita
að hrútum sem gæfu af sér
afkvæmi með mikla vöðva en litla
Fitu. „Mér sýnist að þetta sé að
þokast í rétta átt með þeim
aðferðum sem beitt hefur verið
undanfarin ár,“ sagði Gunnar.
„Tekist hefur að auka hlutfall
vöðva í skrokknum á kostnað fitu
og beina.“
Fyrir nokkrum árum, þegar
Gunnar starfaði sem ráðunautur,
beitti hann sér mjög fyrir því að
sauðfjárbændur störfuðu mark-
visst að kynbótum. Að sögn Jóns
Viðars Jónmundssonar
sauðfjárræktarráðunauts hjá BÍ
leiddi þetta til þess að bændur í
Kirkjuhvammshreppi og víðar í
V-Hún. náðu umtalsverðum
árangri. „Á þessum tíma voru í
gangi afkvæmarannsóknir sem
beindust að hluta til a.m.k. að
sama marki, en við tókum öll
lömb sem fóru í sláturhús og
mældum á þeim fituna á síðunni !
og gáfum stig m.a. fyrir lærabygg-
ingu. Fljótt kom í Ijós bvsna mik- ;
ill munur á milli hrúta sem við
nýttum síðan í ræktunarstartinu
til að bæta byggingarlag og
minnka fitu. Menn fóru mismun-
andi leiðir en mörgum tókst að ná
árangri,“ sagði Gunnar.