blaðið - 27.04.2006, Qupperneq 40

40 I MENNING
FIMMTUDAGUR 27. APRÍL blaðiö
Ríkuleg tengigáfa
Tjöldin er heiti á ritgerðarsafni eftir
Milan Kundera sem JPV útgáfa
hefur sent frá sér en bókin kom
fyrst út í Frakklandi í aprílmán-
uði 2005 og rataði á metsölulista
þar í landi „I þessari bók er
Kundera að draga saman hug-
leiðingar sínar um sérstöðu
skáldsögunnar sem þekking-
arforms og hlutverk hennar
í evrópskri menningu. Hann
er einnig á vissan hátt að gera
upp samband sitt við föður-
land sitt, Tékkland. Hann lítur
afslappaður yfir farinn veg
og er kannski meira að leika
sér í þessari bók en fyrri ritgerðar-
söfnum sínum, enda þykir hún mun
aðgengilegri fyrir almenna lesendur
en þær,“ segir Friðrik Rafnsson, þýð-
andi bókarinnar.
Persónuleg og lífleg skrif
Áberandi er af hversu mikilli ást
Kundera skrifar ritgerðarsafnið og
hann er afar örlátur í garð annarra
rithöfunda. „Hann hefur í gegnum
tíðina skrifað talsvert mikið um aðra
höfunda, bæði núlifandi og látna,
meðal annars skrifaði hann fræga
grein um Svaninn eftir Guðberg
Bergsson þegar sú skáld-
saga kom út í Frakklandi.
Hann hefur ástríðufullan
áhuga, áhuga listamanns-
ins, á skáldsagnagerð og
þar af leiðandi eru skrif
hans persónulegri og líf-
legri en hjá dæmigerðum
fræðimanni,“ segir Friðrik.
,Þegar listamenn skrifa
um aðra listamenn í sama
geira eru þeir í aðra röndina að máta
sig við þá. Kundera er þannig í Tjöld-
unum oftar en ekki að skrifa um höf-
unda sem hann hefur sjálfur sótt til,
svosem Cervantes, Kafka, Hasek og
Broch. Hann reynir að átta sig á því
hvers virði verk þeirra eru og hvers
virði hans eigin bækur eru í ljósi
hefðarinnar sem þessir höfundar
sköpuðu."
Friðrik Rafnsson.„Kundera er afar víðlesinn og skrifar um skáldsöguna og sögu hennar
af smitandi áhuga sem ég vona að skili sér til íslenskra lesenda í þýðingunni."
Gral og
kvenhetjur
Ekki fer framhjá lesandanum
hversu laginn Kundera er við að
setja bókmenntir í samhengi og
tengir hugvitsamlega við alls kyns
atburði. „Mig minnir að ég hafi
heyrt þann mikla bókmenntamann
Árna Bergmann eitt sinn nota ágætt
orð, „tengigáfá'. Hann talaði um
að tengigáfa væri eitthvað sem öllu
hugsandi fólki væri nauðsynleg. Ég
held að Kundera sé einmitt gæddur
ríkulegri tengigáfu, annars væri
hann ekki ritgerðarhöfundur og
skáldsagnahöfundur af þeirri stærð-
argráðu sem hann er,“ segir Friðrik.
„Hann talar um skáldsöguna sem list-
form sem nýtir ólíkt efni úr hinum
og þessum áttum: heimspeki, tón-
list, myndlist, raunvísindi og svo
framvegis. Til að ljá allri þessari
þekkingu þarf gott formskyn. Það
formskyn hefur hann meðal annars
öðlast með því að hlusta á og leika
tónlist, og sækir mjög í hana þegar
hann byggir upp skáldsögurnar
sínar og ritgerðarsöfn. Hann leggur
mikið upp úr byggingu skáldsagna
sinna og ritgerðarsafna, eins og
hann útskýrir vel í ritgerðasafninu
List skáldsögunnar sem kom út á ís-
lensku árð 1999.“
Smitandi áhugi
Friðrik segist hafa haft mikla ánægju
af að þýða bókina, en Tjöldin er
ellefta bókin sem hann þýðir eftir
Kundera. Nú í ár eru einmitt tuttugu
ár síðan fyrsta þýðingin leit dagsins
ljós. Það var skáldsagan Óbærilegur
léttleiki tilverunnar sem hefur notið
gríðarlegra vinsælda hér á landi
sem annars staðar. „Ég hafði mjög
gaman af að þýða þetta ritgerðar-
safn, enda getur maður haft nánast
vitsmunalega nautn af því að lesa
vel stílaðar og áhugaverðar pælingar
um hvaðeina," segir Friðrik. „Ég
fylgdist svolítið með tilurð þessarar
bókar og las yfir hluta hennar í hand-
riti. Þetta var upphaflega miklu
þykkri bók en Kundera skar hana
allrækilega niður. Hvað sjálfan mig
varðar þá víkkaði lestur þessarar
Metsölulistinn - íslenskar bækur
1.
2.
3.
4.
Draumalandið
Andri SnærMagnason
Franskar konur fitna ekki
Mireille Guiliano
Fiugdrekahlauparinn
Khaled Hosseini
Oraumatandiö
Munkurinn sem seldi sportbílinn sinn
Robin Sharman
Skuggi vindsins
Carlos Ruiz Zafón
Labyrinth, spennu- og ævintýra-
saga eftir bresku skáldkonuna Kate
Mosse kom út á síðasta ári. Bókin
hefur selst í rúmlega 400.000 ein-
tökum og verið þýdd á 32 tungu-
mál. Hún sat á kiljulista Sunday
Times sjö vikur í röð en einungis
Da Vinci lykillinn og Furðulegt
háttalag hunds um nótt eftir Mark
Haddon hafa setið oftar í fyrsta
sæti þess lista. Verkinu hefur verið
líkt við Da Vinci lykilinn en Mosse
lauk við fyrsta uppkastið þegar bók
Dan Brown var nýkomin í bóka-
verslanir. Hún segir Da Vinci lykil-
inn vera frábæra lesningu en segir
bækurnar tvær ekki minna mjög
hvor á aðra. „Þungamiðja beggja er
gralið en Dan Brown fjallar um hið
hefðbundna helga gral en það geri
ég ekki,“ segir Mosse, sem var sex
ár að skrifa bókina. Labyrinth ger-
ist bæði á 13. öld og í nútímanum
og konur eru þar í aðalhlutverki.
Mosse segist meðvitað hafa sett
konur í hetjuhlutverk í bók sinni
þar sem í öllum ævintýrabókum
sem hún hafi lesið hafi konur verið
í aukahlutverkum.
Kate Mosse er 44 ára. Hún vann
við bókaútgáfu á árum áður og átti
þátt í að stofna Orange verðlaunin
bresku sem verðlauna konur sem
fást við skriftir. Hún les bækur Ag-
öthu Christie á hverju ári og er mik-
ill aðdáandi Arthur Conan Doyle,
höfundar sagnanna um Sherlock
Holmes
Næsta bók hennar er Sepulchre
þar sem viðfangsefnið er klassísk
tónlist og tónskáldið Claude De-
bussy kemur við sögu.
Mosse er afar vinnusöm, byrjar
að skrifa klukkan 4 á morgnana,
sem sumir myndu segja að væri há-
nótt, og vinnur í tíu tíma. Hún seg-
ist þurfa afar lítinn svefn, sex tímar
sé meira en nóg.
Hroki og hleypidómar
Jane Austin
7 Stafróf dýranna
Halldór Á. Elvarsson
8 fsprinsessan
Camilla Lackberg
9 Tími nornarinnar
Árni Þórarinsson
^ Fultur skápur af Irfi
Alexander McCall Smith
Metsölulistinn -erlendar bækur
^ The Historian
Elizabeth Kostova
2 The Traveller
JohnTwelve Hawks
3 Eldest
' Christopher Paolini
4 With NoOneAsWitness
Elizabeth George
5 Third Secret
Steve Berry
b Atlantis
David Gibbins
7 Philip's Paperback World Atlas
Philip's
TheHotKid
Elmore Leonard
Freakonomics
Steven D. Levitt & Stephen J. Dubner
. Cold Service
Parker, Robert B.
Mynd/Fri6rik Rafnsson
Milan Kundera. Ritgerðarsafn hans, Tjöldin, er komið út hér á landi en bókin varð met-
sölubók í Frakklandi.
bókar sjóndeildarhringinn og í fram-
haldinu fór ég að líta í bækur ýmissa
höfunda sem Kundera fjallar um og
ég hafði ekki lesið. Hann er afar við-
lesinn og skrifar um skáldsöguna
og sögu hennar af smitandi áhuga
sem ég vona að skili sér til íslenskra
lesenda í þýðingunni. Ég held í það
minnsta að hægt sér að fullyrða að
sá sem les bókina og allar þær bækur
sem þar eru nefndar ætti að vera orð-
inn nokkuð vel að sé í evrópskum
bókmenntum fyrr og nú.“
Þegar Friðrik er spurður hvaða
lesendahópi bókin sé ætluð svarar
hann: „ Þetta er ekki bara bók fyrir
gallharða bókmenntunnendur, þótt
hún höfði vitaskuld sterkt til þeirra,
heldur alla sem hafa áhuga á evr-
ópskri menningu og sögu hennar.
Svo finnst mér gaman að sjá hversu
pólitískur Kundera er í þessari bók.
Ekki þó flokkspólitískur, heldur
er hann að hugleiða mikilvægi fjöl-
breytninnar, háðsins, og undirstrika
að sannleikurinn, einkum sá pól-
itíski, er afar afstæður. Mér finnst
þessi bók þannig vera frískandi
mótvægi gegn hverskonar klisjum
og auglýsingamennsku, ekki síst í
öllu kosningaskvaldrinu sem er nú
að fara í gang. Það verður því áhuga-
vert að fylgjast með því hvernig land-
inn tekur Tjöldunum.“
SU DOKU talnaþrautir
Su Doku þrautin snýst um
að raða tölunum frá 1-9
lárétt og lóðrétt í reitina,
þannig að hver tala komi
ekki nema einu sinni fyrir
í hverri línu, hvort sem er
lárétt eða lóðrétt. Sömu tölu
má aukin heldur aöeins
nota einu sinni innan hvers
níu reita fylkis. Unnt er að
leysa þrautina út frá þeim
tölum, sem upp eru gefnar.
Gáta dagsins
8 1 7
9 5 2 3
6 2 7 1
9 8 1 5 2
6 9 4 1
4 7 5
5
3 6
2 1 8 4
SUDOKU SHOP»IS @6610015
Lausn siðustu gátu
4 7 9 6 3 1 5 8 2
8 1 2 9 7 5 3 4 6
6 3 5 8 4 2 7 9 1
3 2 1 4 8 9 6 7 5
9 8 6 1 5 7 2 3 4
5 4 7 2 6 3 8 1 9
7 5 4 3 1 6 9 2 8
1 9 3 5 2 8 4 6 7
2 6 8 7 9 4 1 5 3