blaðið - 17.04.2007, Blaðsíða 16

ÞRIÐJUDAGUR 17. APRÍL 2007
kolbrun@biadid.net
Sólskinsbarn
Saga Dagsbrúnar 1906 - 1930
Baráttusaga hvunndagsins
Sólskinsbam er ný barnabók
sem kemur út hjá Sölku í viku
bókarinnar.
Höfundur er Hulda Ólafsdóttir
en hún hefur skrifað fjölmörg
leikrit og leikstýrt áhugaleik-
hópum.
Karli The-
LjÍÍLLiíLÍá'í' ódór finnst
gamaníleik-
skólanum
og enn
/ * »*/ skemmti-
V. > / legraþegar
y V hann byrjar
jfc íl.bekk.
ií,,v.v /w " Ævintýrin
r-iy'rK eru sifellt
handan við
hornið og hann hefur brennandi
áhuga á öllu í kringum sig, hvort
sem það er sandkassaleikur,
lífið í skólanum, fótbolti eða
heimsmálin.
Við brún nýs dags er bók
sem nýlega kom út en
þar er rakin saga Verka-
mannafélagsins Dags-
brúnar frá 1906 til 1930.
Höfundur bókarinnar er dr. Þor-
leifur Friðriksson sagnfræðingur.
„Þegar ég hóf þetta starf fékk ég
algjörlegafrjálsarhendur um efnis-
tök og efnisskipan. Ég var frá upp-
hafi ákveðinn í að skrifa hvorki
hetjusögu né stofnanasögu heldur
hvunndagssögu félags og fólks,“
segir Þorleifur. „Ég vil miðla skiln-
ingi á fólkinu sem stóð á bak við
Dagsbrún og átti allt sitt undir
félaginu. Ég lýsi lifnaðarháttum,
greini frá kjörum og kjarabaráttu,
fjalla um fæði, klæði, húsnæði, at-
vinnu og atvinnuleysi. Auk þess
verður ekki hjá því komist að fjalla
um stjórnmál, enda Dagsbrún
hverfipunktur stjórnmálaátaka
um langt skeið. Umfram allt er
þetta saga alþýðufólks eins og sést
líka af myndavalinu. Þar eru vissu-
lega myndir af formönnum Dags-
brúnar en meira ber á myndum af
alþýðufólki að störfum.“
Verkföll og herstjórnarlist
Spurður um áhrif af stofnun
Dagsbrúnar segir Þorleifur: „Stofn-
un Dagsbrúnar skipti fyrst og
fremst máli fyrir reyk-
víska verkamenn.
Þó er greinilegt að
tilraunin í Reykjavík
skipti líka máli fyrir
aðra. Hafnfirðingar
fóru strax af stað ári
síðar og báðu Dags-
brúnarmenn um að-
stoð við að stofna eig-
ið verkalýðsfélag og
úr varð blandað félag
karla og kvenna. Dags-
brún aðstoðaði síðan
konur í Reykjavík við
að stofna sitt eigið
félag, Verkakvenna-
félagið Framsókn.
Dagsbrún skipti fljótt
máli hvað kaup og
kjör varðaði en taxtar
nágrannafélaganna voru gjarnan
miðaðir við taxta Dagsbrúnar.“
Bók Þorleifs nær til ársins 1930.
Þorleifur segir áratugina frá stofn-
un félagsins til 1930 ekki hafa ver-
ið stórt verkfallatímabil. „Verkföll
voru alls 15 og stóðu samtals í 135
daga, þar af stóð hafnarverkfallið
Þorleifur Friðriksson „Ég
var frá upphafi ákveðinn í að
skrifa hvorki hetjusögu né
stofnanasögu heldur hvunn-
dagssögu félags og fólks.“
Vika bókarinnar
og þjóðargjöf
Vika bokarinnar er naldin ár
Vika bokarinnar er naldin ár
hvert í tengslum við alþjóðadag
bókarinnar, 23. apríl, sem nú
ber upp á mánudag. Vika bókar-
innar hefst í dag, þriðjudaginn
17. apríl, og stendur til mánu-
dagsins 23. apríl.
[ tilefni af viku bókarinnar 2007
efla Félag íslenskra bókaútgef-
enda, bóksalar og Glitnir hf. til
átaksins Þjóðar-
gjöfin 2007 til
eflingar bók-
menningu.
faer senda
útgefnar á
íslandi fyrir
andvirði 3.000 króna getur nýtt
sér ávísunina sem innborgun
fyrir þriðjungi upphæðarinnar
og leggur því aðeins út sjálfur
2.000 kr. Gildistími ávísananna
er frá 17. apríl til 7. maí. Á
Islandi eru hátt í 107 þúsund
heimili, í viku bókarinnar eru
íslensku þjóðinni því gefnar 107
milljónir króna og raunar 110
milljónir ef heildarfjöldi ávísana
er talinn. Tapist ávísunin eða
vilji heimilin nýta sér fleiri ávís-
anir til að kaupa fleiri bækur er
hægt að fá viðbótarávísanir f
öllum útibúum Glitnis. Þjóðar-
gjöfinni 2007 verður dreift með
ÞORLEIFOR
FRIÐRIKSSON
VIÐ BRÚN NÝS DAGS
•LAíiSíxs;daosbrCnak | 1913 f Ó2 daga.
ijflVerkfallaþró-
_ fgg un er alveg
ftS eins hér á
1 landi og ann-
ars staðar í
HHhk!| Evrópu, það
// er að scgja
íyrstu árin
eru verkföll
óskipulögð, gjarnan skyndiuppþot
sem smám saman verða skipulagð-
ari,“ segir hann. „Menn eru að feta
sig áfram, bæði draga þeir álykt-
anir af eigin reynslu og líka af því
sem er að gerast úti í heimi. í stað
þess að gerðar séu mismunandi vel
undirbúnar skærur þá verða verk-
föll stórstyrjaldir þar sem menn
ræða sín á milli hvaða herstjórn-
arlist eigi að beita hverju sinni.
Síðan breytist þessi þróun á ný, í
takt við þróun í Evrópu, og verk-
fallshneigðin færist frá ófaglærð-
um verkamönnum til opinberra
starfsmanna. Við skulum þó ekki
gleyma því að verkföll hafa aldrei
verið sérstakt áhugaefni verka-
lýðsfélaga. Menn velja ekki stríð
af þeirri ástæðu einni að stríð sé í
boði eins og Þorgeir Hávarsson.“
er nánast tilbúið þótt útgáfa hafi
ekki enn verið ákveðin. Hann seg-
ist hafa haft mikla ánægju af þessu
starfi. Hann hóf að skrifa sögu
Dagsbrúnar árið 1984 og skilaði
af sér handriti árið 1994 en útgáfa
dróst mjög á langinn. „Þessi langa
bið hefur gefið mér tækifæri: tæki-
færi til ítarlegri rannsókna en ella,
heimildaleitar og að sjálfsögðu til
að uppfæra verkið með hliðsjón
af nýjustu rannsóknum hér og er-
lendis. Tímapressu verður því ekki
kennt um ef eitthvað hefur misfar-
ist. Þótt biðin hafi verið löng og
oft erfið var óskaplega gaman að
skrifa þetta verk og mér hefur aldr-
ei leiðst," segir Þorleifur.
Biðin langa
Þorleifur hefur lokið við að
skrifa sögu Dagsbrúnar fram á
níunda áratuginn og annað bindi
Irving
Thalberg
jf’lheilsa
U /l tuttu !>,>•} gott
UÐ-AKTÍN
MGM verður til
Á þessum degi árið 1924 runnu
þrjú kvikmyndafyrirtæki saman
í eitt og til varð Metro-Goldwyn-
Mayer kvikmyndafélagið, sem hét
í daglegu tali MGM. Frá stofnun
og til loka seinni heimsstyrjaldar
var MGM öflugasta kvikmynda-
fyrirtækið í Hollywood og stærstu
stjörnurnar störfuðu á vegum þess.
Blómatími félagsins var á þeim ár-
um þegar Irving Thalberg var í
hópi yfirmanna. Hann lagði mik-
ið upp úr gerð vandaðra mynda,
sem oft voru byggðar á klassískum
skáldsögum. Thalberg lést árið
1936, einungis 37 ára gamall. Louis
B. Mayer varð þá yfirmaður MGM
og stjórnaði þar af mikilli festu,
jafnvel hörku. Fyrirtækið tók að
dala eftir seinna stríð og Mayer
var rekinn úr starfi árið 1951. Við
tók erfiður tími og árið 1973 hætti
fyrirtækið dreifingu á myndum
sínum.
Glucoiaminc & Chondroitin
60 töflur
Heldur liðunum
liðugum!
Rí Klheilsa
'*öA\j<yr im -hafðu það gott
‘*öaVo
Afmælasborn dagsms
ISAK DINESEN (KAREN BLIXEN)
RITHÖFUNDUR, 1885
NIKITA KHRUSHCHEV
STJÓRNMÁLAMAÐUR, 1894
William James
menningarmolinn
1 r«
|l|! T H || ul | Ij 11if1 iil Ujj jí
rJrI , j|h m - 111■11 |f1
H