Bændablaðið - 22.11.2005, Blaðsíða 8

8 Þriðjudagur 22. nóvember 2005
Nú eru í fullum gangi fram-
kvæmdir við nýja og öfluga
vatnsveitu í Hrunamanna-
hreppi. Skrifað hefur verið und-
ir verksamning við Gröfutækni
en það fyrirtæki mun grafa
vatnsleiðsluna úr Fagradal að
Flúðum.
Einnig hefur verið skrifað undir
samning við Einar Harðarson um
að sjóða saman lögnina. Ef allt fer
að skilum verða verklok ekki síðar
en í apríl 2006. Ekki þarf að dæla
vatninu þessa leið því það er sjálf-
rennandi og á það eftir að spara
mikla peninga. Nú eru greiddar
um 2.000.0000 króna í dælukostn-
að á ári. Hreppsnefnd hefur sam-
þykkt að taka lán hjá Lánasjóði
sveitarfélaga vegna framkvæmd-
anna að upphæð 35.000.000 kr.
með 4,03% verðtryggðum vöxt-
um. Nú er einnig verið að leggja
vatn að Unnarholti og þaðan verð-
ur lagt vatn að Bjargi og víðar.
Mörg fleiri býli hafa sýnt áhuga á
að fá vatn frá vatnsveitunni.
Ísólfur Gylfi Pálmason, sveitar-
stjóri í Hrunamannahreppi sagði í
samtali við Bændablaðið að í
gengum tíðina hefðu íbúar í
hreppnum verið í vandræðum með
kalt vatn en nóg er af heitu vatni.
Gárungar segja að kalda vatnið í
Hrunamannahreppi sé verðmætara
en það heita. Ísólfur Gylfi segir að
á þurrkdögum jaðri við að spara
þurfi kalda vatnið á Flúðum og ná-
grenni. Uppsprettan í Fagradal
gefur 25 sekúndulítra af mjög
góðu vatni sem er meira en nóg.
Leiða þarf vatnið frá uppsprettunni
að Flúðum 12 km leið.
Hrunamannahreppur
Framkvæmdir við
nýja vatnsveitu hafnar Í lok árs 2003 var ákveðið aðendurnýja allt stýrikerfi mjólk-urvinnslu Norðurmjólkur.
Staðan var þá sú að tvö eldri
stýrikerfi voru bilanagjörn og
úrelt og erfitt að fá varahluti.
Hér er um að ræða fjárfesting-
arkostnað upp á um 160 millj-
ónir króna sem deilist á þriggja
ára tímabil fyrir utan vinnu-
framlag starfsmanna Norður-
mjólkur sem er gríðarlegt.
Eitt fullkomnasta stýrikerfi í
Evrópu
Í janúar 2004 var samið við
sænska fyrirtækið TETRA PAK
um verkið, þ.e. hönnun, forritun
og uppsetningu. Nýja kerfið er
það fullkomnasta sem völ er á og
eitt fullkomnasta
stýrikerfið í
mjólkurvinnslu í
Evrópu. Mjólkur-
vinnslunni og
þvottakerfum er
að öllu leyti
stjórnað í tölvu
með mús gegnum
skjámyndakerfi
og hefur stjórn-
andinn mjög góða
yfirsýn yfir virkni
kerfisins.
Stýrikerfið nær
til allt að 2.000
stýripunkta í
vinnslunni, m.a.
stýringu ventla,
þrýstings, magns,
hitastigs, hæðar-
gilda, pH-gilda og
s n ú n i n g s h r a ð a
ásamt stopp- og
startmerkjum. Þess má geta að
um 800 ventlar eru á mjólkur-
lögnunum.
Fimm áföngum af sex lokið
Strax var ákveðið að skipta
uppsetningum í 6 einingar svo að
framleiðslan raskaðist sem allra
minnst. Nú er búið að skipta út 5
einingum og er sú sjötta og sein-
asta áætluð í mars 2006. Upp-
setningarnar hafa að jafnaði haf-
ist á föstudegi og lokið á sunnu-
degi og vinnsla hafist vandræða-
laust daginn eftir.
Kerfið er einnig byggt upp
með rekjanleika þannig að rekja
má hvaða mjólk hefur farið í
hvaða vöru. Sú viðbót verður tek-
in í notkun á árunum 2006-2007.
Norðurmjólk fjárfestir í stýri-
kerfi fyrir 160 milljónir króna
Oddgeir Sigurjónsson, framleiðslustjóri, við tvo
tölvukassa sem hýsa stýrikerfið. Allar þessar
upplýsingar rúmuðust áður í vélbúnaði sem fyllti
heilt herbergi.
„Rannsóknir hafa leitt í ljós að hestain-
flúensuveiran hefur breyst mjög lítið þó
svo hún hafi aðlagast nýjum hýsli,“ segir
Halldór Runólfsson yfirdýralæknir. Und-
anfarið hafa borist fréttir frá Bandaríkj-
unum um breytingar á þeirri veiru, sem
veldur inflúensu meðal hrossa. Sýking
þessi heitir A/equine 2 (H3N8) og sýkir
einnig hunda.
Sýnt hefur verið fram á fernar breytingar
í uppröðun amínósýra í mikilvægu yfir-
borðspróteini, sem virðist nægja til þess að
veiran sýki frumur hunda. Ekki er vitað um
orsakir þessa. Veikin er orðin nokkuð út-
breidd meðal hunda í Bandaríkjunum og
hefur greinst í minnst átta ríkjum. Veikin er
skilgreind sem alvarleg öndunarfærasýking
hjá hundum, þar sem hætta er á að 5%
hunda drepist enda þótt margir þeirri sleppi
með tiltölulega mild einkenni.
Ekki hefur verið greint frá því að veiran
hafi borist aftur úr hundum í hesta, enda
hestainflúensa landlæg í Bandaríkjunum og
flestir hestar þar bólusettir. En má búast við
því, hvað sem bólusetningu líður, að smit
berist úr hundum yfir í menn?
„Það er talið ólíklegt, því afar sjaldgæft
er að veirur flytji sig á milli tegunda með
þeim hætti sem nú hefur gerst; það er frá
hestum yfir í hunda. Í ljósi nábýlis hunda og
manna hefur slíkt þó ekki verið útilokað,“
segir Halldór Runólfsson og bætir við að ef
varkárni sé ekki gætt í innflutningi hunda
frá Bandaríkjunum geti það valdið hættu
fyrir íslensk hross.
Veiran er þess eðlis að hún missir smit-
hæfni sína fljótt utan hýsilsins, auk þess
sem sýkt dýr smita frá sér í tiltölulega stutt-
an tíma. Tvöföld sýnataka í sóttkví mun
leiða í ljós hvort einhverjir hundar eru sýkt-
ir. Fjögurra vikna sóttkví gefur nægt svig-
rúm til að ákveða frekari aðgerðir, ef þörf
krefur. Tjón hrossaræktarinnar vegna tíma-
bundinnar stöðvunar á allri starfsemi og út-
flutningi yrði umtalsvert, auk þess sem
hætt er við að einhver hross dræpust úr
veikinni. Bólusetning gegn hestainflú-
ensu er dýr og veitir aðeins takmarkaða
vörn, segir á heimasíðu yfirdýralæknis.
Hestainnflúensan bandaríska, sem
menn eru nú á varðbergi gagnvart, er af
allt öðrum meiði en hrossasóttin íslenska
vorið 1999, sem víða olli usla. Þar var um
að ræða veiru sem ekki hefur verið talin
sjúkdómsvaldandi hjá hrossum erlendis
en náði engu að síður að valda miklum
búsifjum hér á landi vegna þess hve
hrossastofninn hér var næmur og þétt-
leiki hrossa mikill. „Sú veira lifir lengur í
umhverfinu og því var erfitt að hindra út-
breiðslu hennar. Hitasóttin var dæmi um
hversu mikil áhrif það hefur á umsvif tengd
hestum ef nýr smitsjúkdómur berst í hrossa-
stofninn og hlýtur í öllu falli að vera víti til
varnaðar,“ segir Halldór Runólfsson. -sbs
Breytingar á veiru sem
veldur inflúensu meðal hrossa
Framboð af stein-
efna-, snefilefna- og
vítamínblöndum
Bændasamtök Íslands hafa
síðustu daga unnið að því að
taka saman í eina töflu þær
steinefna-, snefilefna- og vítam-
ínblöndur, sem eru á boðstólum
á íslenskum markaði og ætlaðar
búfé. Í töflunni kemur m.a. fram
efnainnihald og verð. Þessi upp-
lýsingasöfnun er liður í átakinu
„Aukum mjólkurframleiðsluna“
sem BÍ stendur fyrir.
Kúabændur eru í auknum
mæli farnir að kalla eftir þar til
gerðu yfirliti til að auðvelda val-
ið og kaupin á viðkomandi bæti-
efnum.
Illa hefur gengið að nálgast
þessar upplýsingar hjá söluaðil-
um, en svo virðist sem upplýs-
ingarnar liggi ekki fyrir og að
þeir þurfi að leggja í nokkra
vinnu við að koma þeim á staðl-
að form. Ekki er því hægt að
birta töfluna í þessu tölublaði
eins og til stóð en taflan er kom-
in á vef BÍ www.bondi.is og
nýjum aðilum bætt við þegar
þeir senda upplýsingarnar til
Bændasamtakanna.
Fyrir Alþingi liggur frumvarp til
nýrra laga um lax- og silungs-
veiði. Félag eiganda sjávarjarða
við austanverðan Eyja-
fjörð, Tjörneshreppur
og eigendur Kaldaðar-
nes í Árborg, hafa gert
athugasemdir við frum-
varpið og sent þær til
endurskoðunarnefndar
lax- og silungsveiðilaga.
Í fyrrnefndum athuga-
semdum er því haldið
fram að orðalag í frum-
varpinu sé þannig að
mjög auðvelt sé fyrir veiðimála-
stjóra að banna silungsveiðar í
net í sjó. Félag eigenda sjávar-
jarða við austanverðan Eyja-
fjörð var einmitt stofnað vegna
banns sem veiðimálastjóri setti á
silungsveiðar í net í sjó vorið
2004. Eftir að málið hafði verið
sent til umboðsmanns
Alþingis og hann gert
umtalsverðar athuga-
semdir við veiðibannið
var því aflétt.
Veiðiréttur er eignarrétt-
indi
Bændur benda á að
veiðiréttur sé eignarrétt-
indi sem njóti verndar
e i g n a r r é t t a r á k v æ ð i s
stjórnarskrár og Mannréttinda-
sáttmála Evrópu. Veiðiréttindin
séu friðhelg og eigendur þeirra
megi ekki skylda til að láta þau af
hendi nema almenningsþörf
krefji og komi þá gjald fyrir.
Bergvin Jóhannsson, bóndi á
Áshóli við Eyjafjörð, á sæti í stjórn
félagsins. Hann segir í samtali við
Bændablaðið að bændum þyki
réttur þeirra til veiða í sjó ekki
virtur að fullu í frumvarpinu. Hann
segir að í því séu kaflar sem gefi
veiðimálastjóra heimild til að loka
fyrir netaveiðina í sjó.
,,Við erum mjög ósáttir við það
að lögvarinn réttur okkar skuli
ekki að fullu virtur. Við bendum til
að mynda á það að ráðherrar sögðu
að ekki væri hægt að afturkalla
tvöföld laun þeirra vegna þess að
þetta væru löglega áunnin réttindi
og stjórnarskrárvarin. Það er alveg
eins með veiðirétt okkar, hann er
löglega áunninn og stjórnarskrár-
varinn. Sömuleiðis viljum við, ef
friða á fiskinn, að hann verði frið-
aður jafnt á hrygningarsvæðunum
sem utan þeirra. Ef takmarka á
veiði á einhvern hátt þá verði það
gert á sanngirnisnótum og einum
sé ekki bannað til þess eins að rétta
öðrum hlunnindin,“ segir Bergvin .
Hann segir að bændur geti ekk-
ert gert sér til varnar í þessu máli
nema gera þessar athugasemdir og
biðja alþingismenn að virða rétt
þeirra.
Nýtt lagafrumvarp
um lax- og silungsveiði
Bændur óttast að gengið
verði á lögvarinn rétt þeirra