Bændablaðið - 28.03.2006, Qupperneq 30

30 Þriðjudagur 28. mars 2006
Atli Vigfússon, Laxamýri
Suður-Þingeyjarsýslu:
Gaman að beita kúnum
Það er jafnan mikið tilhlökkunarefni
hér á Laxamýri að koma kúnum út á vorin
enda innistaðan í Þingeyjarsýslu oft mun
lengri heldur en í sumum örðum lands-
hlutum. Hér er alltaf fyrst borið á kúahag-
ann til þess að hafa hann tilbúinn ef viðrar
og oftast eru kýrnar látnar út á litla beit.
Þær eru þá jafnframt á fullri gjöf með úti-
verunni enda alltaf nokkra daga að gera
sér gagn úti.
Þó svo að mjaltabás gefi kúm ákveðna
hreyfingu teljum við að ekkert komi í
staðinn fyrir útivistina. Það að anda að sér
fersku lofti og vera úti daga og nætur býr
þær mjög vel undir langan vetur. Fyrstu
dagana eru þær ekki lengi á túninu þar
sem við reynum mýkja þau viðbrigði sem
útiveran veldur þeim. Þá erum við einnig
að hugsa um júgrin því ef sólfar er mikið
þá þarf að hugsa um að spenarnir brenni
ekki í þurrkinum. Best er að venja kýrnar
út þegar er skýjað og heldur milt.
Allar kýr eru á sama túni, óháð nyt,
enda of mikil vinna að fara að flokka í
hópa. Þær eru bæði á gömlum túnum og
endurunnum spildum. Randabeit er ekki
viðhöfð fyrri part sumars, en þegar nætur-
beitin hefst er stækkað við þær og kunna
þær mjög vel við að vinna í nýjum ræm-
um. Einnig er ánægjan mikil þegar komið
er á sérstakan næturhaga sem þær fá þegar
búið er að slá svokölluð heimatún. Þá eru
kýr nær bænum og ekki lengi verið að
setja inn á morgnana því nálægðin við
fjósið er meiri.
Hvað grænfóður varðar þá er oft ekki
sáð fyrr en í byrjun júní og eru það 40%
hafrar og 60% vetrarrepja. Þetta vex ágæt-
lega saman og styður hvað annað í haust-
vindunum. Hátt skjólbelti er norðan og
vestan við stykkið til þess að minnka
vindálagið á júgrin og kunna kýrnar vel að
meta það að liggja í skjólinu. Þarna ná þær
oft lengri tíma á dag þó svo að veður séu
vindasöm og eru á beit í logni þó svo að
hvasst sé heima við fjós. Með grænfóðrinu
hefst randabeitin og er fært þrisvar á dag.
Þetta er auðvitað mikil fyrirhöfn en gefur
hámarks nýtingu á fóðrinu. Þetta finnst
okkur hér mjög gaman og gefur meira
samband við gripina. Á nóttunni eru þær í
öðrum haga t.d. rýgresi, háarbeit eða
endurunnu túni með vallarfoxgrasi.
Nú orðið fá kýrnar hey allt sumarið og
virðast alltaf hafa lyst. Það teljum við
mjög gott fyrir þær og viðbrigðin að koma
inn á haustin verða mjög lítil .
Það besta sem gert hefur verið fyrir
kýrnar er skjólbeltið hjá grænfóðurakrin-
um og hér á bæ þyrftu að vera mun fleiri
slík belti sem myndu koma að góðum not-
um fyrir búfénað. Vandamálið er hins veg-
ar það að yfir þjóðveg er að fara á beitina
stóran hluta sumars og er mesta umferða
héraðsins við fjósdyrnar þar sem mætast
Kísilvegur og Akureyrarleiðin frá Húsa-
vík. Veggöng hafa verið dagskrá, en alltaf
er skorið niður hjá Vegagerðinni og því
ekki að vita hvenær úr rætist. Stundum
bíða á annan tug bíla á kvöldin eftir að
kýrnar fari yfir veginn þegar ferðamanna-
tíminn stendur sem hæst.
Gunnsteinn Þorgilsson á Sökku
í Svarfaðardal:
Gefum kjarnfóðrið á mjaltabásnum
Hér á Sökku erum við oft að hleypa kún-
um út eftir innistöðu vetrarins um miðjan
apríl. Annars ræðst þetta mikið af veðráttu
og hér í kring sé sæmilega þurrt. Ef hitastig
fer undir fimm gráður á daginn er þetta allt í
góðu lagi. Þegar er svo orðið bærilega hlýtt
á nóttunni er orðið í lagi að láta kýrnar
liggja út næturlagi. Skiljanlega er ekki
komin mikill gróður hér á heimatún
snemma vors, þannig að við setjum hey til
kúnna þar sem þær eru hér í heimatúninu og
svo er opið inn í fjós og þangað geta kýrnar
rölt ef þeim sýnst svo. Mér hefur fundist
það gefa góða raun að hleypa kúnum svona
snemma út. Hreyfing skilar sér tvímæla-
laust í betra heilsufari og þar með aukinni
nyt.
Yfir sumarið gefum við kúnum kjarn-
fóðrið hér inni á mjaltabásnum. Kjarnfóður-
gjöf er talsvert minni með vorbeit og mið-
sumarbeit en yfir veturinn, enda er beitin í
haganum oft kröftug og lystug. Nytin í
hverri kú ræður því hvað hver þeirra fær af
kjarnfóðri, þær sem eru með 15 kg. dagsnyt
byrja að fá kjarnfóður - en þó aldrei meira
en átta kg. á dag þó svo þær mjólki jafnvel
helmingi meira. Kýr sem eru með undir
þessari lágmarknyt fá ekki kjarnfóður.
Sumarbeitinni haga ég í raun eftir sömu
hugmyndafræði; það er að nytlægri kýr og
þær sem eru í geldstöðu fara í lélegri haga
eða þau tún sem lítið af áburði er borið á.
Þær sem mjólka betur set ég hins vegar á
grösugri tún, sem meira er borðið á. Þegar
líða tekur á sumarið hleypi ég kúnum svo
gjarnan á flæðiengið hér niður við Svarfað-
ardalsá, hvar þær komast í steinefnarík stör
og fergin. Ég segi svo sem ekki að þetta sé
tiltakanlega næringarrík beit, hins vegar
eykur þetta fjölbreytni í fóðrinu og slíkt er
af hinu góða.
Á ræktuðu landi viðhef ég hólfabeit, Í
fyrra sáði ég fjölæru rýgresi hér heima við
sem ætti að verða hæft til beitar nú í sumar.
Þá stendur til að sá sumarrýgresi nú í vor og
vonandi gæti það orðið um miðjan apríl.
Væntanlega má þá beita akurinn tveimur
mánuðum síðar, sé veðrátta og önnur skil-
yrði hagfelld. Þá reikna ég með að fara út í
randabeit, sem mér finnst ekkert tiltökumál.
Þessi akur verður hér alveg við bæjarhúsin
og því tekur lítinn tíma að færa til raf-
magnsgirðinguna. Sumarrepjunni, sem skil-
ar góðri nyt, sái ég svo væntanlega um
miðjan mái og um miðjan júlí ætti að vera
hægt að beita á þann akur.Þá hef ég einnig
verið að fikra mig áfram við að rækta vetr-
arrepju, og sái henni á tveimur tímum,
þannig að hún gagnist mér sem best við
beit. Ella er hætta á að hún spretti úr sér.
Ég gef hey árið um kring, þó svo ég beiti
á túnin um leið slíkt er beinlínis nauðsyn-
legt. Ef kýrnar væru til dæmis eingöngu á
grænfóðurökrum og fengju ekki annað fóð-
ur færi meltingin í þeim úr jafnvægi. Það
sem mér þykir að öðru mikilvægast við
beitarskipulag er að aldrei komi eyður eða
millibilsástand; að kýrnar komist á beita-
tímanum alltaf í nýmeti og vel sprottna
akra. Sáningu, slátt og annað verður að taka
mið af þessu - og því hugsar maður langt
fram í tímann með heildarmyndina í huga.
Hvað segja
bændur um
beitina?
Aðalfundur Ferðamálasamtaka
Vesturlands var haldinn á Fossa-
túni 9. mars sl. Þar var sam-
þykkt eftirfarandi tillaga: „Að-
alfundur Ferðamálasamtaka
Vesturlands, haldinn á Fossa-
túni, 9. mars 2006, skorar á sam-
gönguyfirvöld og sveitarfélög á
Vesturlandi að beita sér fyrir að
lagningu Sundabrautar verði
flýtt eins og kostur er. Ennfrem-
ur að hugað verði að heilstæðri
legu vegar frá höfuðborgarsvæð-
inu inn á Vesturland, allt frá
Sundabraut, tvöföldun Hval-
fjarðargangna, þverun Grunna-
fjarðar og færslu vegar við
Hafnarfjall.“
Vaxtarsamningur
Marteinn Njálsson er formaður
Ferðamálasamtaka Vesturlands. Á
fundinum benti hann á að nú væri í
undirbúningi vinna við vaxtarsamn-
ing við Vesturland þar sem athygli
væri beint að sóknarfærum og sam-
keppnishæfni landshlutans. Mikil-
vægt væri fyrir ferðaþjónustuaðila
að taka þátt í þeirri vinnu. Mjög
mikilvægt væri að auka fagmenntun
og þekkingu í greininni og rífa at-
vinnugreinina úr þeirri stöðu sem
aðrar atvinnugreinar voru í á sínum
tíma þegar launin voru lág, arðsem-
in lítil og fagmenntun í lágmarki.
Háskólastofnanir og Fræðasetur Há-
skóla Íslands væru nú að beina sjón-
um sínum að ferðaþjónustu og væri
slík vinna eitt af lykilatriðunum við
að ná árangri á þessu sviði.
Að lokum taldi Marteinn upp
nokkra ferðamannastaði á Vestur-
landi sem hafa vakið athygli og eru
á áætlunum næstu árin: Landnáms-
setrið í Borgarnesi, Minjagarðinn í
Reykholti, Eiríksstaði í Dölum,
Þjóðgarðinn Snæfellsjökul og
Green Globe 21 vottun Snæfells-
ness og hugsanlegt Eldfjallasafn í
Stykkishólmi svo nokkur dæmi
væru tekin.
Ferðamálasamtök Vesturlands:
Lagningu Sundabrautar verði flýtt
B
æ
nd
ab
la
ði
ð/
Jó
n
E
irí
ks
so
n