Bændablaðið - 13.01.2009, Side 13

13 Bændablaðið | þriðjudagur 13. janúar 2009
Það ríkir bjartsýni meðal Bárð­
dælinga, þrátt fyrir allt kreppu­
tal í samfélaginu, enda hefur
þeim fjölgað lítillega undanfarin
misseri; bæði hefur fólk flust að
í sveitina og svo hafa börn komið
í heiminn, það nýjasta skömmu
fyrir jól. Fjölgunin hefur m.a.
gert að verkum að unnt var að
opna leikskóladeild í Kiðagili,
félagsheimili Bárðdæla, en þar
eru 6­7 börn að jafnaði í góðu
yfirlæti yfir daginn. Það er því
líflegt í Kiðagili, því auk leikskól­
ans stendur félagið Kiðagil ehf.
fyrir starfsemi í húsinu árið um
kring, almennri ferðaþjónustu
yfir sumarið og yfir veturinn eru
þar reknar vinsælar skólabúðir.
Kiðagil ehf. er í eigu fimm
Bárðdælinga, systkinanna Önnu
Sæunnar og Sigurgeirs Ólafs­
barna frá Bjarnarstöðum, systranna
Guðrúnar og Sigurlínu Tryggva­
dætra frá Svartárkoti og Magnúsar
Skarphéðinssonar frá Úlfsbæ.
„Þetta er allt mikið indælisfólk,“
segir Guðrún en Bændablaðið lagði
leið sín að Kiðagili nú nýverið og
hitti hana að máli, svo og Sigurgeir
og Lilju Björk Þuríðardóttur, mark­
aðsstjóra Kiðagils.
Barnaskóli Bárðdæla var um
ára bil rekinn í Kiðagili og þar er
líka félagsheimili sveitarinnar.
Skólahald var lagt niður þar í upp­
hafi aldar og sækja börn á grunn­
skólaaldri nú skóla að Stóru­Tjörn­
um. Árið 2003 hóf sveitarstjórn
rekstur skólabúða í Kiðagili og
rak þær til ársins 2007. „Þegar
sýnt þótti að sveitarfélagið ætlaði
ekki að standa að þessum rekstri
lengur tókum við okkur til nokkur
hér í sveitinni og stofnuðum félag
um reksturinn, við vildum endi­
lega halda þessari starfsemi áfram
enda teljum við að möguleikarnir
séu margvíslegir,“ segir Guðrún
Tryggvadóttir, framkvæmdastjóri
Kiðagils. Hún segir starfsemina fara
vaxandi og vinsældir skólabúðanna
aukist, en þær standa öllum grunn­
skólanemum opnar, sama á hvaða
aldri þeir eru. „Við finnum við­
fangsefni sem hæfa hverjum aldurs­
hópi fyrir sig,“ segir Guðrún. En nú
er þriðja ár þeirra í rekstrinum að
renna upp og segir hún engan bill­
bug að finna á rekstraraðilum, þó
svo að vissulega geri þeir sér grein
fyrir að eitthvað hægi á nú í miðri
efnahagslægð í íslensku þjóðlífi.
Til stendur að byggja upp á staðn­
um, laga og endurbæta aðstöðu og
segir Guðrún þau mál öll til skoð­
unar, þ.e. hversu mikið verði gert
nú strax og hvað megi bíða lengur.
„Við fórum aldrei fram úr okkur og
erum því ekki í neinni skuldasúpu.
Við höfum haft það að markmiði að
fara rólega í sakirnar og byggja upp
jafnt og þétt, við höfum skynsem­
ina að leiðarljósi í þessum efnum.“
Kiðagil er staðsett rúma 20
kílómetra frá Þjóðvegi 1 og er um
klukkustundar akstur frá helstu
þéttbýlisstöðum þangað heim.
Staðurinn heitir eftir þröngu kletta­
gili, vestan Skjálfandafljóts. Gilið
var frægur áningarstaður fólks sem
fór gömlu Sprengisandsleiðina.
Allir þeir sem að sunnan komu voru
afar fegnir þegar þeir náðu þeim
áfanga að komast í Kiðagil, þá voru
draugar og aðrar vættir að baki, líkt
og Grímur Thomsen orti um í kvæði
sínu Á Sprengisandi. „Við erum vel
staðsett, fyrir miðjum Bárðardal og
hæfilega langt eða stutt eftir atvik­
um að koma hingað til dvalar og
þá skemmir ekki fyrir að staðurinn
á sér þessa sögu,“ segir Guðrún,
en á liðnu sumri var sett upp sýn­
ingin Útilegumenn í Ódáðahrauni
á staðnum og vakti verðskuldaða
athygli.
Skemmtun, lærdómur og ævintýri
Í skólabúðunum er megináhersla
lögð á skapandi starf og frumkvæði
og er markmiðið að nám og leikur
fari saman og eru allir virkjaðir til
þátttöku. „Við viljum hafa þetta
allt í senn, skemmtilegt, lærdóms­
ríkt og ævintýralegt,“ segir Guðrún
og bætir við að forkólfar skólabúð­
anna hafi sótt námskeið hjá Howard
Gardner, höfundi kenninga um fjöl­
greindir. „Við byggjum á því sem
fyrir er á staðnum, menningu og
náttúru og bjóðum upp á ákveðinn
pakka en erum líka sveigjanleg að
því leyti að einstaka skólar geta svo
útfært hann eftir sínu höfði, eftir
því hversu lengi er fyrirhugað að
dvelja hjá okkur og á hvaða aldri
krakkarnir eru sem sækja skólabúð­
irnar,“ segir Guðrún. Flestir sem
heimsækja Kiðagil dvelja í þrjá
daga en sumir eru alla vikuna.
Meðal þess sem þau fá að kynnast
er handverk og er ullin þar í önd­
vegi og vinnsla úr henni, enda rík
hefð fyrir ullarvinnslu í Bárðardal.
Þá sér Eiður í Árteigi um að kynna
skólabörnum leyndardóma smá­
virkjana til sveita, Maggi og Lilja
kenna börnum að gera stuttmyndir,
kennd er notkun áttavita og farið er
í heimsókn á Halldórsstaði og þar
fá nemendur tilsögn í því hvern­
ig á að handmjólka kýr. Þá stend­
ur líka til að kynna kertagerð fyrir
börnunum en slík framleiðsla fer
fram á Stóruvöllum, sem er í næsta
nágrenni við Kiðagil. Þá læra börn­
in að skilja mjólk, búa til skyr og
tálga bein svo fátt eitt sé nefnt.
„Starfsemin og það sem við bjóð­
um upp á byggist mikið á því sem
er að gerast í okkar nærsamfélagi,
leiðbeinendur eru úr okkar röðum
og þannig skapast einhver atvinna
í sveitinni í kringum þessa starf­
semi,“ segir Guðrún. „Við leggjum
líka mikla áherslu á að hver og einn
taki virkan þátt og prófi það sem í
boði er, á þann hátt fá börnin meira
út úr dvölinni hér.“
Fram til þessa hafa nemendur
úr grunnskólum á Norðausturlandi
verið einna fyrirferðarmestir í
Kiðagili, en Guðrún segir að fyr­
irspurnir hafi borist víða að, m.a.
leiti menn af höfuðborgarsvæð­
inu upplýsinga um starfemina í
auknum mæli. „Við getum auðvit­
að ekki annað en gert ráð fyrir að
þessi kreppa setji eitthvert strik í
reikninginn og muni hafa áhrif á
rekstur okkar, hún kemur alls stað­
ar niður, líka hér. Við ætlum samt
ekki að láta það neitt á okkur fá,
við munum standa hana af okkur
og koma enn sterkari til leiks að
henni lokinni,“ segir Guðrún, en
auk þess að kynna starfsemina hér
heima er Kiðagilsfólk nú að stíga
fyrstu skrefin í að kynna hana í
útlöndum. „Það er markaður fyrir
hendi, það vitum við, það þarf bara
að leggja sig eftir hlutunum. Það
má segja að við ætlum okkur að
stíga fyrsta skrefið á þeirri vegferð
nú á nýju ári, en förum okkur hægt
og sjáum til hvað út úr því kemur,“
segir Guðrún.
Margt hingað að sækja
Almenn ferðaþjónusta hefur verið
rekin í Kiðagili allt frá árinu 1986,
fyrst og fremst er í boði gisting og
veitingasala. „En það er enginn
skortur á hugmyndum, við erum
opin fyrir öllu og höfum boðið upp
á margs konar skemmtanir, haldið
tónleika sem iðulega eru vel sótt­
ir og eins höfum við opið hús hér
á mánudagskvöldum og þá koma
sveitungarnir saman og bera saman
bækur sínar yfir kaffibolla, rifja
upp gömul spil, gera laufabrauð
eða bara hvað sem er. Það er ótrú­
lega mikið líf í sveitinni og margt
í gangi og samheldnin er mikil,“
segir Guðrún. „Við erum afskaplega
ánægð með hvað fólk er duglegt að
koma til okkar og hefur tekið þess­
ari starfsemi vel.“
Alls eru 11 herbergi, eins til
fjögurra manna, á Kiðagili og
bæði eru í boði uppbúin rúm og
svefnpokapláss á staðnum. Vistleg
setustofa er á staðnum þar sem er
nettenging fyrir tölvur, en þráðlaust
netsamband hefur t.d. nýst fjar­
nemum í hópi íbúa Bárðardals vel
og koma þeir iðulega til að læra í
Kiðagil. Þá er matsalurinn rúmgóð­
ur, en hann var áður samkomusal­
ur Bárðdælinga og hentar líka vel
til funda­ og veisluhalda og fyrir
mannamót af öllu tagi. Tjaldstæði
er einnig í Kiðagili.
„Við rekum ferðaþjónustu hér
allt árið, nú eru velheppnuð jóla­
hlaðborð og aðrar skemmtanir
tengdar jólum að baki og við taka
þorrablót,“ segir Guðrún, en einn­
ig er vinsælt að halda ættarmót og
afmælisveislur á staðnum og er
þegar nokkuð vel bókað fyrir árið.
Kaffihlaðborð eru alla sunnudaga
yfir sumarmánuðina og eru jafn­
an vel sótt. Hún segir það tilval­
inn sunnudagsbíltúr fyrir íbúa
nágrannasveitarfélaga að bregða sér
hring í Bárðardalinn, en einn fal­
legasti foss landsins, Aldeyjarfoss
í Skjálfandafljóti, er viðkomustað­
ur sem sífellt fleiri koma að. „Það
er margt að sækja hingað og við
höfum hugsað okkur að vinna að
því í náinni framtíð að koma upp
betri merkingum á svæðinu. Við
teljum að þetta svæði eigi mikla
möguleika og hugsum okkur gott
til glóðarinnar að nýta þá.“
MÞÞ
Ferðaþjónusta og skólabúðir að Kiðagili í Bárðardal
„Svæðið á mikla möguleika
og við ætlum að nýta þá“
Guðrún Tryggvadóttir framkvæmdastjóri, Sigurgeir Ólafsson kokkur og Lilja Björk Þuríðardóttir markaðsstjóri
Kiðagils ehf. Ljósm. │ MÞÞ
Félagsheimilið Kiðagil í Bárðardal, Skjálfandafljót í forgrunni.
sunnar en hann er núna, en var
fluttur þaðan á núverandi stað­
setningu upp úr 1860 vegna mikils
uppblásturs. Gamla bæjarstæðið,
sem gengur almennt undir nafn­
inu Gamlibærinn, er þrír rústhól­
ar sem standa á vatnsbakkanum.
Samkvæmt athugun nokkurra
fornleifafræðinga hefur bærinn
verið reistur á rústum mun eldri
byggðar sem virðist vera frá því
fyrir 1158.
Í Svartárkoti eru fimm gömul
torfhús. Húsin voru hlaðin frá
miðri 19. öld og fram á 20. öld­
ina, það yngsta er byggt í kringum
1960. Þau eru flest farin að láta
nokkuð á sjá og því nauðsynlegt
að gera þau upp en fjöldi manns
sýnir þessum gömlu torfhúsum
mikinn áhuga. Nokkur þessara
húsa hafa verið í notkun fram á
daginn í dag, m.a. er eitt notað
sem reykhús og annað fyrir kind­
ur og lömb á vorin. Stefnt er á að
byggja upp og lagfæra húsin á
næstu árum.
36 bæir í byggð
Bárðardalur var áður fyrr talinn
lengsti dalur landsins. Náði hann
þá frá Mjóadal í suðri og alla leið
norður að botni Skjálfandaflóa.
Upphaflega tilheyrði hann
Ljósavatnshreppi eða fram til 1907
er Bárðdælahreppur var stofn­
aður. Við sameiningu árið 2002
sameinuðust Bárðdælahreppur,
Hálshreppur, Ljósavatnshreppur
og Reykdælahreppur og tilheyra
þeir nú allir Þingeyjarsveit.
Skjálfandafljót skiptir Bárðar­
dalnum í tvennt. Að vestan eru
13 bæir, þar af 12 í byggð. Að
vestan er nyrsti bærinn Hvarf
en syðstu bæir eru Mýri og
Bólstaður og liggja þeir við upp­
haf Sprengisandsleiðar. Í aust­
anverðum dalnum eru 23 bæir,
þar af 17 í byggð. Nyrsti bærinn
er Úlfsbær og er hann skammt
sunnan við Goðafoss. Syðstu bæir
dalsins að austan, Bjarnarstaðir,
Rauðafell, Engidalur, Stóra­Tunga
og Svartárkot eru uppi á suður­
enda Fljótsheiðar. MÞÞ
Hér hefur starfsliðið í Svartárkoti skroppið í skemmtiferð að Aldeyjar­
fossi en á hinni myndinni eru þátttakendur í sumarnámskeiði.
menning – náttúra