Bændablaðið - 18.11.2010, Síða 37

„Við sjáum fyrir okkur slag við ríkisvaldið
um þjóðlendur næstu tíu árin. Barátta land-
eigenda fyrir því að verja sjálfan eignar-
réttinn mun harðna frekar en hitt. Það
standa á okkur öll spjót en við munum
aldrei gefast upp þrátt fyrir að leikurinn sé
ójafn. Ríkið hefur gefið örlítið eftir í þjóð-
lendukröfum sínum í augnablikinu en trú-
lega er ástæðan sú að fjármunir ríkissjóðs
eru af skornum skammti nú á kreppu-
tímum. Það er ótrúlegt en satt að ríkið
hefur þegar varið hálfum öðrum milljarði
króna í stríðsrekstur gegn landeigendum
og á eftir að setja í hann til viðbótar fúlgur
fjár af skattfé landsmanna. Landeigendur
verða svo að eyða miklum tíma og pen-
ingum í að verjast þessum atlögum sem
fáir eða engir landsmenn trúðu að yrðu
nokkurn tíma staðreynd.“
Örn Bergsson, bóndi á Hofi í Öræfum
og formaður Landssamtaka landeigenda á
Íslandi, er vígreifur. Hann hvetur landeig-
endur til að halda vöku sinni og þétta rað-
irnar. Þjóðlendukröfur ríkisins urðu á sínum
tíma til þess að landeigendur skipulögðu
sig í samtökunum en þeir verða í ljósi
reynslunnar að beita samtakamætti sínum
á fleiri vígstöðvum.
Verður gróðurmoldin ríkisvædd næst?
„Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra
lét á sér skilja í áramótaávarpi sínu að
vatnið ætti að hafa sömu réttarstöðu og
fiskurinn í sjónum, vera með öðrum „sam-
eign íslensku þjóðarinnar“, hvað svo sem
sá frasi þýðir í raun. Ég skildi hana sem svo
á gamlárskvöld að eignaupptaka vatnsrétt-
inda yrði nú sett á dagskrá.
Ríkisstjórnin hunsar landeigendur mark-
visst og meðvitað í hverju málinu á fætur
öðru sem varðar beinlínis hagsmuni og
eignarrétt allt frá dögum Grágásar. Stjórnin
er til dæmis að endurskoða lög um vatns-
réttindi, lög um veiðar á villtum fuglum og
spendýrum og jarða- og ábúðarlög. Lands-
samtök landeigenda eru alls staðar snið-
gengin, rétt eins og stjórnvöld telji að
málin komi landeigendum ekkert við! Ég
heyrði fjármálaráðherra orða það svo að í
Afríku brytust út styrjaldir vegna vatns og
rétt væri því að lögfesta svokallaða þjóðar-
eign á vatni á Íslandi. Mér sýnist að hér sé
boðað að hirða af landeigendum rétt sem
þeir hafa ágreiningslaust haft allt frá land-
námi.
Það væri eftir öðru að stjórnlagaþingið,
sem reyndar verður fyrst og fremst skipað
fólki á höfuðborgarsvæðinu ef að líkum
lætur, legði til eignaupptöku vatns í nýrri
stjórnarskrá. Hvar ætlar þetta fólk að
draga mörkin? Gróðurmoldin er vissulega
auðlind. Verður næst sett á oddinn að
ríkisvæða hana?
Eina ráðið okkar er að berjast og við
höfum stundum árangur sem erfiði. Til
dæmis tókst okkur að hafa áhrif á laga-
setningu um frístundabyggð. Félagsmála-
ráðherra flutti frumvarp þar að lútandi og
gerði ráð fyrir því að eigendur sumar-
bústaða gætu tekið land leigunámi til 25
ára, þ.e. framlengt leigusamning um sum-
arbústaðaland einhliða ef þeir féllust ekki
á efni nýs samnings sem landeigendur
kynntu þeim. Okkur tókst að afstýra þessu
og þar má tvímælalaust segja að Lands-
samtök landeigenda hafi sannað tilverurétt
sinn.“
Kínverskir kommúnistar frjálslyndari en
íslenskir vinstrimenn
Formaður samtaka landeigenda gagnrýnir
stjórnmálaflokka og alþingismenn harð-
lega fyrir afstöðu eða afstöðuleysi gagn-
vart þjóðlendumálum og öðrum atlögum
að eignarréttinum.
„Fyrst skal nefna Sjálfstæðisflokkinn til
sögunnar, sjálft stjórnmálaaflið sem kennir
sig á hátíðastundum við frelsi, einkarekstur
og varðstöðu um eignarréttinn. Fyrrver-
andi formaður flokksins, Geir H. Haarde,
var ráðherra þjóðlendumála þegar ríkið
lagði til atlögu við landeigendur. Síðan tók
Árni M. Mathiesen við embætti fjármála-
ráðherra og stýrði áfram herdeildum lög-
fræðinga ríkisins gegn landeigendum.
Báðir voru þeir með Framsóknarflokkinn í
bandi á vegferð sinni.
Við hefðum getað búist við að núver-
andi stjórnarflokkar, sem báðir starfa í
anda sósíalískrar hugmyndafræði, hefðu
hafið hernað gegn landeigendum en að
það skyldi gerast í valdatíð sjálfstæðis-
manna í fjármálaráðuneytinu er bæði
óskiljanleg og óskýranlegt með öllu.
Við horfum ekki fram hjá því að ríkis-
væðing í smáu og stóru er beinlínis stefna
núverandi ríkisstjórnarflokka og þeir eru
bara stoltir af því. Fulltrúar landeigenda
fóru til dæmis forðum á þingflokksfund
vinstri-grænna. Þáverandi þingflokksfor-
maður lýsti þeirri skoðun sinni í fundar-
byrjun, svo við værum með afstöðu hans
alveg á hreinu, að hann vildi allra helst að
ríkið ætti allt land á Íslandi. Einkaeign á
landi og einkarekstur er meira að segja
viðurkenndur að hluta í Alþýðulýðveldinu
Kína. Kommúnistaflokkur Kína er því frjáls-
lyndari en ýmsir vinstri menn á Íslandi!“
Samfélög tréna ef fólk er svipt
eignarrétti sínum
Föðurætt Arnar Bergssonar hefur búið á
Hofi óslitið í tvær aldir. Hann hefur fengið
að kenna á eigin skinni harkalega fram-
göngu ríkisvaldsins í þjóðlendumálinu.
„Eignarrétturinn er drifkraftur samfélags-
ins. Ef hann er tekinn af fólki trénast sam-
félögin, eins og dæmin sanna. Eignar-
rétturinn er undirstaða og því engin tilviljun
að hann er friðhelgur samkvæmt stjórnar-
skránni. Hof í Öræfum er í mínum huga
ekki eign sem hefur verðmiða heldur land
sem ég hef tekið að mér að lifa af, hirða og
rækta, og skila síðan af mér til afkomend-
anna. Við fáum bara ekki að búa lengur í
friði fyrir ríkisvaldinu og eftirlitsiðnaði þess.
Ég lít svo á að landeigendur hafi ekki bara
rétt heldur líka skyldur. Gjarnan má kalla
það umhverfisstefnu. Landeiganda ber að
skila landinu jafngóðu eða betra til næstu
kynslóðar. Þar með eru uppfyllt skilyrði fyrir
því að vera landeigandi. Þetta er í mínum
huga einfalt og skýrt.“
„Baráttan er bara að byrja og hún mun
harðna. Þess vegna viljum við styrkja sam-
tökin og fjölga félagsmönnum. Okkur vantar
fleiri í hópinn, bæði einstaklinga, lögaðila og
sveitarfélög,“ segir Örn Bergsson, formaður
Landssamtaka landeigenda á Íslandi. Hann
bætir því við að markmiðið með þessu kynn-
ingarblaði sé einmitt það að ná í fleiri liðs-
menn og styrkja innviðina.
Samtökin urðu upphaflega til vegna þjóð-
lendumála en á aðalfundi 2009 var sam-
þykkt að auka umboð þeirra til hagsmuna-
gæslu fyrir landeigendur, meðal annars
gagnvart stórfyrirtækjum, opinberum fyrir-
tækjum og stofnunum og aðilum á þeirra
vegum. Félagsmenn kölluðu beinlínis eftir
því að samtökin yrðu líka brjóstvörn þeirra
gagnvart Vegagerðinni, Landsvirkjun, Lands-
neti og RARIK og vegna annarra opinberra
framkvæmda. Einnig gagnvart Alþingi og
opinberri stjórnsýslu vegna laga og reglu-
gerða þar sem til dæmis væri gengið á rétt
landeigenda varðandi eignarnám hins opin-
bera og framkvæmd eignarnáms.
Hægt er að ganga í samtökin á heimasíðu
þeirra, landeigendur.is. Þar kemur fram að ár-
gjald fyrir einstaklinga er 5.000 krónur.
Sveitarfélög greiða árgjald í samræmi við
stærð þeirra, 30.000-100.000 krónur, og
lögaðilar greiða 15.000 króna árgjald.
„Árgjöldin eru einu tekjurnar og þeim er
stillt í hóf. Við viljum gera samtökin að afli
sem hvorki ríkisvald né aðrir geta með
nokkru móti sniðgengið þegar hagsmunamál
landeigenda eru á dagskrá að einu eða öðru
leyti.
Þingmenn sem samþykktu þjóðlendulögin
á Alþingi forðum sögðu við okkur þá að ef
ríkið ætlaði að hirða af okkur þinglýst land
yrði lögunum einfaldlega breytt. Þeir hafa
svikið þetta loforð og þögnin um þjóðlendu-
hneykslið er ærandi í þingsölum.
Landeigendur sjálfir verða að berjast fyrir
hagsmunum sínum. Enginn gerir það fyrir þá.
Það er líka hagsmunamál sveitarfélaga að
vera í samtökunum og taka þátt í baráttunni
gegn því að ríkið sölsi undir sig lönd og
traðki á eignarréttinum. Baráttan hefur staðið
frá því fyrstu kröfur ríkisins litu dagsins ljós í
Árnessýslu í mars 1999. Á yfirborðinu virðist
lítið að gerast núna en sá „friður“ er falskur.
Við þurfum því stærri og fjölmennari Lands-
samtök landeigenda á Íslandi.“
Stríðsreksturinn gegn landeigendum hefur
kostað skattgreiðendur 1.500 milljónir króna
Landeigendum í hag að þeir efli nú
samtök sín og fjölgi félagsmönnum
LANDSbréfið
Kynningarblað Landssamtaka landeigenda á Íslandi - nóvember 2010
Örn Bergsson, formaður Landssamtaka
landeigenda á Íslandi.
Ríkið krefst þess að Hnjótafjall í Svarfaðardal og aðliggjandi land verði þjóðlenda. Allt til-
heyrir þetta svæði Atlastöðum. Guðrún Edda Gunnarsdóttir og Einar Sigurbjörnsson
keyptu jörðina árið 2004. Þau segja að það misbjóði réttlætiskennd sinni að standa nú
frammi fyrir kröfum ríkisvaldsins í þinglýstar eignir sínar. Sjá nánar á bls. 2. Mynd: Guðrún Edda.