Fréttablaðið - 20.02.2012, Side 44

20. febrúar 2012 MÁNUDAGUR20 20
menning@frettabladid.is
bækur ★★ ★★★
Táknmál blómanna
Vanessa Diffenbaugh, þýðing: Ásdís Guðnadóttir
JPV-útgáfa
Victoria bakar brómberjaköku
Handtöskuserían er nokkurra ára gamalt fyrirbæri og gengur út á það að
gefa út bækur eftir konur fyrir konur. Nú hefur JPV-útgáfa keypt hug-
myndina og nafnið og nýjasta bók seríunnar undir þeirra stjórn er Táknmál
blómanna eftir Vanessu Diffenbaugh. Bókin er auglýst sem margföld met-
sölubók, kölluð Jane Eyre ársins 2011, hrífandi, hjartnæm og falleg og fleira
í þeim dúrnum á bókarkápu. Samanburðurinn við Jane Eyre skýtur dálítið
hátt yfir markið en lýsingarorðin má með góðum vilja öll heimfæra upp á
textann.
Í stuttu máli sagt er hér á ferðinni
ein þessara hefðbundnu „kellingabóka”
(„skvísubóka” ef maður vill vera kurteis)
sem tekið hafa við hlutverki hinna
„ófínu” ástarsagna sem gjarna hafa
verið kenndar við rauðan lit og engin
kona með vitsmunalega sjálfsvirðingu
getur verið þekkt fyrir að hafa í hand-
töskunni.
Engu að síður er Táknmál blómanna
skrifuð staf fyrir staf eftir formúlu
ástarsagnanna. Þroskasaga stúlku sem
hefur átt erfitt uppdráttar í lífinu en
finnur „sína leið” að hamingju og fjár-
hagslegu sjálfstæði. Það að búið sé að
bæta áherslunni á fjárhagslegt sjálf-
stæði inn í formúluna er eina merki
þess að þróun ástarsagnanna hafi
haldið í við þróunina í lífum kvenna.
Stofnun eigin fyrirtækis virðist vera
orðin skylda fyrir kvenhetjur þessarar
tegundar bóka, launavinna er ekki
nógu mikið merki um sjálfstæði.
Victoria, kvenhetjan unga, hikar þó ekki við
að setja fyrirtækið í hendur aðstoðarstúlku sinnar þegar hún þarf tíma og
tilfinningalegt svigrúm til að sinna ástinni. Svo hvað hefur í raun breyst?
Ekki margt. Því miður.
Táknmál blómanna má þó eiga það að hún er mun betur skrifuð en
flestar „kellingabækur”, synd bara að söguþráður og persónur skuli vera
eins steríótýpískar og raun ber vitni.
Þýðing Ásdísar Guðnadóttur er ágætlega af hendi leyst, þótt víða skíni í
enskuna í gegnum íslenska textann, setningar séu byggðar upp að enskum
hætti og beri ljóslega með sér að hafa ekki verið hugsaðar á íslensku upp-
haflega. Þýðingin á titlinum orkar líka tvímælis. Bókin heitir á ensku The
Language of Flowers og titillinn vísar til þess að söguhetjan tjáir sig með
blómum. Tungumál blómanna hefði mér fundist eðlilegri þýðing, en um
slíkt má vitaskuld alltaf deila.
Friðrika Benónýsdóttir
Niðurstaða: Erkitýpísk „kellingabók”. Ágætlega skrifuð saga en líður fyrir
þrönga formúluna sem henni er troðið inn í.
Gildir eingöngu þegar forráðamaður kaupir máltíð. 1 máltíð á barn af barnamatseðli. Gildir eingöngu í sal.
Fjöruverðlaunin, bók-
menntaverðlaun kvenna,
voru afhent í gær í sjötta
sinn. Margrét Örnólfs dóttir
hlaut verðlaunin í annað
sinn á tveimur árum.
Skáldsagan Jarðnæði eftir Oddnýju
Eiri Ævarsdóttur, fræði bókin
Mannvist: Sýnisbók íslenskra
fornleifa eftir Birnu Lárus dóttur
og barnabókin Með heiminn í
vasanum eftir Margréti Örnólfs-
dóttur hlutu í gær Fjöruverðlaunin.
Verðlaunin voru afhent í sjötta
sinn en til þeirra var stofnað til að
vekja athygli á framlagi kvenna til
íslenskra bókmennta.
Bækurnar þrjár komu allar út
síðastliðið haust. Í umsögn dóm-
nefndar um Jarðnæði Oddnýjar
Eirar sagði meðal annars að í
bókinni væri „tungumálið teygt
og togað af leikgleði og hugmynda-
ríki.” Jarðnæði er persónulegt
verk, „á mörkum dagbókar, skáld-
skapar og heimspeki, þar sem sögu
konu í leit að samastað er fléttað
saman við frásagnir af nánum
samskiptum við samferðamenn
hennar og vangaveltur um sam-
félagsleg málefni þar sem sam-
band manns og lands er í brenni-
depli”.
Birna Lárusdóttir er ritstjóri og
aðalhöfundur bókarinnar Mann-
vist: Sýnisbók íslenskra forn-
leifa. Bókin er „aðgengileg og
stórskemmtileg kynning á forn-
leifum og fornleifarannsóknum,“
og afhjúpar að sögn dómnefndar
„sögu þjóðarinnar frá sjónarhorni
fornleifafræðingsins. Sagan er því
lesin úr landinu sjálfu en ekki ein-
göngu úr rituðum heimildum sem
oftar en ekki eru sá grunnur sem
söguþekking okkar byggist á.”
Bók Margrétar Örnólfsdóttur,
Með heiminn í vasanum, segir frá
unglingspiltinum Ara sem á allt
og fær allt nema athygli foreldra
sinna. Hann „flýr því á vit hlut-
verkaleikja í tölvuheimum þar sem
hann er sjálfur herra yfir eigin lífi.
Sagan er sterk ádeila á græðgi,
barnaþrælkun og virðingarleysi
fyrir mannréttindum. Lausnin er
ekki einföld og það er ekki á færi
barna einna að leysa þau mál,”
segir í umsögn dómnefndar.
Þess má geta að bókin hefur
þegar verið tilnefnd til Vest-
norrænu barnabókaverðlaunanna
og sjálf hlaut Margrét Fjöru-
verðlaunin fyrir tveimur árum
fyrir bók sína „Aþena (ekki höfuð-
borgin í Grikklandi)“.
Í dómnefnd fagurbókmennta
sátu: Þórdís Gísladóttur, íslensku-
fræðingur; Æsa Guðrún Bjarna-
dóttir, bókmenntafræðingur; og
Margrét I. Ásgeirsdóttir, bóka-
safnsfræðingur. Í dómnefnd fræði-
bóka: Þuríður Jóhannsdóttir, lektor
á Menntavísindasviði; Kristín
Loftsdóttir, prófessor í mannfræði;
og Brynhildur Heiðar- og Ómars-
dóttir, bókmenntafræðingur. Loks
sátu í dómnefnd barna- og ung-
lingabóka: Anna Þorbjörg Ingólfs-
dóttir, lektor í íslensku á Mennta-
vísindasviði; Helga Birgisdóttir,
doktorsnemi í barnabókmenntum;
og Helga Ferdinandsdóttir, ritstjóri
tímaritsins Börn og menning.
Jarðnæði besta skáldsagan
á Fjöruverðlaununum
VERÐLAUNAHAFAR Birna Lárusdóttir, Margrét Örnólfsdóttir og Oddný Eir Ævarsdóttir
hlutu viðurkenningar fyrir bækur sínar.
Níu bækur voru tilnefndar til Fjöruverðlaunanna að þessu sinni. Í flokki
fagurbókmennta voru þær auk Jarðnæðis Jójó eftir Steinunni Sigurðardóttur
og Kanill: ævintýri og örfá ljóð um kynlíf eftir Sigríði Jónsdóttur.
Í flokki fræðibóka voru auk Mannvistar tilnefndar bækurnar Nútímans
konur: Menntun kvenna og mótun kyngervis á Íslandi 1850 – 1903 eftir Erlu
Huldu Halldórsdóttur og Ríkisfang ekkert: flóttinn frá Írak á Akranes eftir
Sigríði Víðis Jónsdóttur.
Barna- og unglingabækur sem tilnefndar voru auk Með heiminn í
vasanum voru Flugan sem stöðvaði stríðið eftir Bryndísi Björgvinsdóttur og
Gegnum glervegginn eftir Ragnheiði Gestsdóttur.
NÍU BÆKUR TILEFNDAR
SÍÐUSTU SÝNINGAR Á ÉG ER VINDURINN Nú fer hver að verða síðastur að sjá
leikverkið Ég er vindurinn, nýjasta verk Jon Fosse. Sýningin er á vegum Leikfélagsins Sóma
þjóðar og er sýnd í Kjallaranum. Leikarar eru Hilmir Jensson og Hannes Óli Ágústsson.