Fréttablaðið - 18.12.2012, Blaðsíða 40

18. desember 2012 ÞRIÐJUDAGURMENNING
F J Ö R U
VERÐLAUNIN
JÓHANNES ÁGÚSTSSON Hefur lengi verið niðursokkinn í barokktónlist og rakst við grúsk í Dresden á konsert sem mögulega er
eftir Vivaldi. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
„Mér líður eins og ég sé að æfa
Paganini,“ segir Una Sveinbjarnar-
dóttir fiðluleikari, sem leikur
einleik í umræddum konsert á tón-
leikum Kammersveitarinnar annað
kvöld. Hún segir það síst orðum
aukið hjá Jóhannesi að einleiks-
kaflinn sé erfiður.
„Hann er mjög erfiður en líka
stórskemmtilegur og greinilegt
að höfundurinn hefur verið mikill
fiðluvirtúós,“ segir Una sem hefur
æft verkið undanfarna tvo mánuði.
„Þetta er gríðarleg fingraleikfimi
og fer mjög hátt upp á fiðluna.“
Sjálf hallast hún að því að
verkið sé ekki eftir Vivaldi heldur
Cattaneo. „Ég var að skoða á
netinu aðra konserta eftir hann
sem eru líka í a-dúr, eins og þessi.
Það er merkilegt því þeir eru
ekki ýkja margir konsertarnir frá
þessum tíma sem eru í a-dúr.
Cattaneo virðist hafa verið poppari
síns tíma, greinilega mjög vinsæll
og spilaður víða. Það er líka mikið
af öfugum rytma í verkunum hans,
sem er líka mikið notað í djassi og
er mjög skrautlegur.“
Una segir það mikla ábyrgð að
leika opinberlega konsert sem
hefur legið óbættur hjá garði í
fleiri aldir en um leið ómetanlegt
tækifæri.
„Þetta er auðvitað vandasamt;
þetta er svolítið eins og að búa til
„souffle“– mjög erfitt en ef það
heppnast rennur það mjög ljúflega
niður.“ En er hún búin að ná full-
komnum tökum á verkinu?
„Neineinei,“ segir hún og hlær.
„Þetta er rosalegt áhættuatriði.“
„Rosalegt áhættuatriði“
Það er ekki á hverjum degi sem
óþekkt tónverk eftir löngu látna
meistara eru flutt í fyrsta sinn
eftir aldalanga þögn á Íslandi.
Það gæti þó orðið reyndin á ár-
legum jólatónleikum Kammer-
sveitar Reykjavíkur í Hörpu
annað kvöld. Á efnisskrá er
meðal annars fiðlukonsert þar
sem Una Sveinbjarnardóttir fiðlu-
leikari leikur einleik. Höfundur
konsertsins er skráður óþekkt-
ur en grunur leikur hins vegar
á að hann geti verið eftir sjálfan
Vivaldi eða nemanda hans.
Tildrög málsins eru þau að
Jóhannes Ágústsson, útgefandi
og annar af eigendum 12 tóna,
hefur lengi verið niðursokkinn í
barokktónlist og hefur grúskað
í handritasöfnum háskólabóka-
safnsins í Dresden. Dresden var
jafnan álitin höfuðborg barokks-
ins á árunum 1720 til 1750 og þar
sameinuðust tónlistarstefnur frá
Frakklandi, Ítalíu og Þýskalandi.
„Háskólabókasafnið í Dresden
geymir ansi merkilegt hand-
ritasafn frá þessum tíma,“ segir
Jóhannes. „Nú er búið að skanna
inn þann hluta safnsins sem er
með hljóðfæratónlist. Ég var að
fara yfir á netinu verk sem eru
höfundarlaus og rakst þá á þenn-
an konsert.“
Það vakti athygli Jóhannesar að
í verkinu voru hlutar bæði fyrir
orgel og sembal, sem þýddi að
konsertinn hafði verið leikinn í
bæði höll og kirkjum, sem bendir
aftur til að hann hafi verið vin-
sæll og mikið spilaður.
„Það sem stuðaði mig mest
voru hins vegar ákveðnar skip-
anir í handritinu fyrir hljóðfæra-
leikarana. Þær voru með orðalagi
sem hingað til hefur eingöngu
verið þekkt úr verkum Vivaldis.
Ég hafði samband við einn helsta
Vivaldi-sérfræðing okkar daga og
hann sannfærðist fljótlega um að
hér væri mögulega á ferð áður
óþekktur konsert eftir meistar-
ann.“
Málið er enn til rannsóknar
og meðan fræðimenn reyna að
brjóta málið til mergjar er höf-
undur konsertsins enn skráður
óþekktur eða „anonymous“.
„Kannski kemur aldrei ljós með
óyggjandi hætti hver höfundur-
inn er,“ segir Jóhannes. „En það
eru þarna nánast beinar tilvitn-
anir í verk Vivaldis og ákveðinn
stíll sem bendir til að hann sé tón-
skáldið.“
Á hinn bóginn kemur til greina
annar fiðluleikari sem starfaði í
Dresden, Cattaneo.
„Það er hugsanlegt að hann
hafi verið nemandi Vivaldis og
sé höfundur konsertsins. Það
kom að minnsta kosti í leitirnar
annar konsert sem er sannanlega
eftir hann og þar er þetta orðalag
notað líka.“
Jóhannes segir að fyrir fræði-
menn á sviði tónlistar sé háskóla-
bókasafnið í Dresden eins og fjár-
sjóðskista, þar sem enn eru að
finnast týndir gimsteinar.
„Bókasafnið í Dresden hefur
getið af sér margar stórar upp-
götvanir, til dæmis á verkum
eftir Vivaldi. Það er ógrynni af
verkum sem enn á eftir að rekja
til höfunda sinna, svo það bíða
eflaust ófáir fjársjóðir þess enn
að vera uppgötvaðir.“
Konsertinn verður fluttur í
fyrsta sinn síðan líklega á 18. öld
í Hörpu annað kvöld og Jóhann-
es hrósar Kammersveitinni fyrir
frumkvæðið og hlakkar mikið til
að heyra það.
„Það er mikið hugrekki að
flytja svona óþekktan konsert.
Ég heyrði í kollega mínum í Bret-
landi, sem hefur hljóðritað mikið
af konsertum eftir Vivaldi. Hann
hafði setið við æfingar á þessum
og sagði að þarna hefði verið einn
erfiðasti sólópartur sem hann
hefði fengist við. Þetta verða í
öllu falli mjög spennandi tón-
leikar og í raun merkileg stund í
barokksögunni.“
bergsteinn@frettabladid.is
Gleymd barokkperla
ómar aft ur í Hörpu
Kammersveit Reykjavíkur heldur sínu árlegu jólatónleika í Hörpu annað kvöld. Á
efnisskrá er fi ðlukonsert sem Jóhannes Ágústsson fann í háskólabókasafninu í
Dresden og áhöld eru uppi um að sé eft ir sjálfan Vivaldi eða nemanda hans.
UNA SVEINBJARNARDÓTTIR