Prentarinn - 01.10.1984, Qupperneq 19

Á þessu ári eru 400 ár síðan Guð-
brandur Þorláksson biskup á Hólum
gaf út og lét prenta og binda þá miklu
og stóru biblíu sem við hann er kennd.
Þetta voru mikil tímamót í sögu ís-
lenskrar bókagerðar. Guðbrandur
hafði m. a. sjö prentara í þjónustu
sinni og hann fékk prentmyndir frá
útlöndum og talið er að hann hafi
skorið eina mynd og eitthvað af bóka-
hnútum sem notaðir voru í biblíuna.
Þó íslendingar hafi löngum bundið inn
handrit áður en prentlistin kom til sög-
unnar, má segja að með tilkomu Guð-
brandsbiblíu hafi bókbandið öðlast
nýjan sess með því að Guðbrandur
fékk hingað erlendan mann til að
kenna ný vinnubrögð og stofnaði hann
þá fyrstu bókbandsvinnustofuna. Þess
vegna telja bókbindarar Jón Arn-
grímsson, sem lærði iðnina af Jurin frá
Hamborg, fyrsta iðnlærða bókbindar-
ann á íslandi.
Lithoprentsútgáfan 1956-57
Tímamót verða í sögu íslenskrar
bókagerðar þegar Lithoprent gefur út
Guðbrandsbiblíu á árunum 1956—57.
Lítið er til í prentuðu máli þar sem
segir frá þessari útgáfu, utan formáli í
biblíunni sjálfri eftir Magnús Má Lár-
usson prófessor, sem hafði yfirumsjón
með verkinu og grein sem hann ritaði í
Bókbindarann 1959.
Það var því leitað til nokkurra
manna sem störfuðu að þessari útgáfu
á sínum tíma.
Fyrst var talað við Magnús Vigfús-
son, eiganda Offsetmynda s. f., en
hann var verkstjóri í Lithoprenti þegar
biblían kom út.
— Einar Þorgrímsson byrjaði á
þessu verki í gamla Lithoprenti á
Nönnugötu 16 um 1945. Síðan var
haldið áfram að vinna við það á
Laugavegi 116. Biblían var svo endan-
lega prentuð 1956, þegar fyrirtækið
var komið á Lindargötu 48. Á þessu
sést að undirbúningurinn tók langan
tíma.
— Prentunin gekk annars mjög vel,
sagði Magnús. Prentvélin „Roland
Parva“, sem biblían var prentuð í, er
enn notuð í Formprent á Hverfisgötu
78. Við filmuvinnuna unnu m. a.
Kristinn Sigurjónsson og Gunnar Pét-
ursson, en auk þeirra margar stúlkur
og nemar við að redúsera.
Kristinn Sigurjónsson offsetljós-
myndari vinnur nú í Prentsmiðjunni
Odda h. f.
— Ljósmyndunin var mikil vinna,
sagði Kristinn. Hver blaðsíða var ljós-
mynduð útaf fyrir sig. Það var smíðað-
ur sérstakur útbúnaður fyrir þetta verk
til að geta ljósmyndað eftir bundnu
eintaki og var það gert til þess að
halda bókinni þétt að glerinu á mynda-
vélinni. 2—3 menn unnu samtímis við
þetta.
Það er rétt að skjóta því hér inn, að
það var Einar Þorgrímsson sem mest
vann að því fyrr á árum að fá offset-
prentun viðurkennda sem löggilta iðn-
grein. Það var árið 1943. Kristinn Sig-
urjónsson er handhafi fyrsta sveins-
bréfsins sem gefið er út í iðninni hér á
landi (1947).
Porgrímur Einarsson offsetprentari
í Leiftri, sonur Einars, vann í Litho-
prenti á þessum tíma. Hann er hand-
hafi sveinsbréfs nr. 2.
— Þetta var geysilegt starf, sagði
Þorgrímur, að taka myndirnar og sér-
staklega að lagfæra það sem ekki náð-
ist með myndavélinni (redúsera). Á
sumar myndir varð jafnvel að teikna
inná svo stafirnir kæmu vel út. Þor-
grímur sagði, að frú Anna, föðursystir
sín, sem átti í Lithoprenti á þessum
árum hafi sýnt útgáfunni mikinn
áhuga. Biblían var svo prentuð í tíð
Jakobs Hafstein þegar hann var for-
stjóri, en Einar Þorgrímsson dó árið
1950.
En hvað með bókbandið?
Það var Bókfell h. f. sem sá um
bandið undir verkstjórn Aðalsteins
Sigurðssonar, sem lést 1969.
Guðmundur Pórhallsson, einn af
núverandi eigendum og verkstjóri í
Bókfelli var spurður hvort þetta hefði
ekki verið mikið átak hjá fyrirtækinu á
þessum tíma.
— Bókfell var vel í stakk búið til
þess að taka á móti svona stóru verki.
Við höfðum stórt húsnæði og aðstæður
voru góðar miðað við önnur bók-
bandsverkstæði. Þetta var samt mikið
PRENTARINN 4.4.'84
19