Læknablaðið - 01.03.1924, Síða 9

LÆKNABLAÐIÐ
—.39
séni reynsluna hafa mesta, og eg hefi tilfært hér á undáii skoöánir Ust-
vedts, Bies, Briickners og hinna merkustu barnálækna. Þeir ljúka allir
einróma lofsorði á serum, og fyrir okkur smærri spáménniría tjáir ekki
aS efast um, aS serum er mjög þýSingarmikið lyf gegn barnaveiki cig ei'na
verulega hjálparhellan. En hitt er þó áreiSanlegt, að óyggjandi er þaö
ekki, og því er ábótavant í ýmsu eins og öörum mannávérkum.
Þaö sló t. d. miklum óhug á menn þegár þaö vitnaðist, aö serum gat
veriö lífshættulegt. Þaö kom fvrir aö profylaktisk injection varö börn-
um aö bana. Þaö vakti feikna mikiö umtal 1896, þegar próf. Langerhans í
Berlín misti barn sitt 10 mínútum eftir litla profylaktiska innspýtingu.
(Prof. Langerhans: Tod durch Heilsérum í Bérl. Klin. Wochenschrift
No. 27 1896), og nokkru síöar gat Goustein safnaö skýrslum um 7 börn
sem höföu difteri, fengu serum og dóu snögt á eftir, og um 4 frísk börn,
sprautuð profylaktisk, sem einnig dóu, en öll áttu að hafa dáiö beinlinis
af völdum serumsins. Mátti þá gera ráö fyrir, aö ekki væru öll slík
tilfeíli iiirt.
Alt umtal um aö serum væri slíkur hættugripur og þarna virtist kóm-
iö fram, fór smám saman hjaönandi þegar timar liðu, enda inun jietta hafa
veriö aö kenna ófullkomnum tilbúningi í byrjun serúmgeröárinnar og
vöntun á aseptik (í eitt skifti fundust viö sektiori streptokokkar í hjarta-
blóöi!). En enn þá er talað uin anáfylaxihættuna. Hún er að visu sjald-
gæf, en ætíð veröur aö taka hana meö i reikninginn, ef sjúklihgi er gefið
serum í annaö skifti eftir áöurfengna serumgjöf löngu áðúr. Sérstaka v'ar'-
úö veröur að hafa gagnvart a s t h m a sjúklihgum, því sumir þéirra hafa
idiosynkrasi gágnvart hestaeggjahvitu eins ogj De Bésche hirin nofski
hefir sýnt. Besredka hefir ráölagt prófinnspýtingu áf liflúm skathti ■'jA—i
cbcmt og biða síöan 4 stundir meö aðalskamtinn. Fáir munu þó fylgjá
þeirri ráðum. Einnig má' koina í veg fyrir anafylaktiská feaktion méö 'þvt
aö nota nauta- eöa kindaserum. Sem bétur fer, er anafylaktiskt áchö'Ck>
ekki ætiö banvænt og bæði má draga úr því fneð adrenalini óg átröþhini.
IX.
Oft lrugsa eg til þeirra óttalegu tíma, sem eg' hefi heýrt ýmsá éldri;
menh segja frá, þegar barnaveikin geisaði hér um larid hvað éftir anriað
á tímabilinu 1850—1870 og var þá upp'á það versta sem dæmi rinmu' 'tíl.'
Þá kom það hvaö' eftir annáð fyrir, aö riieiri hlutinn af friðum bárna-
hóp lagðist á likbörur eftir viku eöa hálfan mánuð. Faðir' miriri’ ségir í'
æfisögu sinni (bls. 91), frá heimilinu á Staö. Þar dóu 6 börnin á úlku óg
að eins ein stúlka liföi eftir. Voru flest börnin er dóu stálpuð, ó'g öll hin
manrivænlegustu. Svipaöa sögu hefi eg heýrt frá öörum heimilúnt. Ög þá
var e'ngum ráðum til að dreifa nema káki einu til ills eins, eða seinria að
ein's fánýtum, en aö vísu meinlausum, homoeopatameðulum.
Hversu gaman heföi ekki veriö aö komá þá með sína serumsprautu og
sjá hvaö húrí dygði ?
Eða skyldi þaö nú vera svo, aö gagnvart slikum faraldri sé serum gagns-
litiö. — Og getur það hugsast, aö fvrir þá skæöu sótt s'em feður okkaé
og mæður upplifðu (og sennilega smituðust af, þó ekki sýktust) liafi úl-
dáið þeir sem veikastir voru á svellinu og hiriir herst sem- siðári gátú Sf>
sér ónæmari kynslóð? • : ' - -