Bændablaðið - 17.10.2013, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 17. október 20136
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.900 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.450.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 – Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Þrífasa rafvæðing úti um land
og ekki síst í hinum dreifðu
byggðum hefur verið baráttumál
sem mörgum finnst allt of hægt
miða við að framkvæma. Samt
er lagning á þrífasa rafstrengjum
forsenda fyrir því að bændur og
iðnfyrirtæki um land allt geti nýtt
sér hagkvæmustu tækni sem völ er
á hverju sinni. Annar angi þessa
máls er rekstraröryggi og öryggi
í fjarskiptum á neyðarstundum
sem felst í því að leggja niður
viðkvæmar loftlínur og setja
jarðstrengi í staðinn.
Ítrekuð stórviðri með ísingu
og roki hafa leikið loftlínulagnir
raforkukerfisins grátt á umliðnum
árum. Slitnar raflínur eru ekkert grín,
hvorki fyrir kúabúskap eða annan
rekstur sem reiðir sig á rafmagn, né
heimili. Orkubú Vestfjarða hefur
þó smám saman verið að auka
afhendingar öryggið á sínu svæði
með lagningu jarðstrengja. Sama
má segja um RARIK og vaxandi
pressa hefur verið á Landsnet um
að feta sömu leið. Fram til þessa
hefur þó oftar en ekki verið borið við
óheyrilegum kostnaði við að leggja
jarðstrengi. Heyrst hafa tölur um
margfalt verð, jafnvel sjöfalt miðað
við að leggja loftlínur, en slík rök
fara senn að hljóma hjáróma.
Nýjustu fréttir frá Frakklandi,
sem greint er frá í Bændablaðinu
í dag, herma að kostnaðurinn við
lagningu loftlína og jarðstrengja sé
orðinn sá sami, þegar allt er reiknað
inn í dæmið miðað við 45 ára
afskriftartíma. Skýringin er ör þróun
á hönnun og lagningu jarðstrengja.
Þetta á þó enn sem komið er ekki við
öflugri strengi en 225 kílóvött, en
slíkir strengir eru þó býsna öflugir.
Þeir geta flutt um 400 megavött, sem
er nærri þrefalt afl Blönduvirkjunar.
Þrátt fyrir þessi góðu tíðindi frá
Frakklandi er enn heimskulegur
hængur á eðlilegri framþróun í
lagningu jarðstrengja á Íslandi. Það
er að ekki skuli enn vera búið að
breyta furðulegum ákvörðunum
um aðflutningsgjöld. Þar eru enn
til staðar hærri gjöld á einangraðar
raflínur sem leggja á í jörðu en
þær sem hengja á upp á forljóta
staura. Þetta er sannarlega ekki til
að flýta þjóðhagslega hagkvæmum
breytingum á þeirri lífæð landsmanna
sem raforkukerfið er.
Hvernig væri nú að þingmenn
færu að hysja upp um sig buxurnar
í þessum málum, liðka fyrir stórsókn
við að tryggja aukið rekstaröryggi
fyrirtækja og heimila á Íslandi og
þar með auka öryggi í fjarskiptum?
Um leið væri hægt að draga stórlega
úr hvimleiðri sjónmengun sem
hvarvetna stingur í augu. /HKr.
Allan síðari hluta 20. aldar-
innar snerist matvæla-
framleiðsla í hinum vestræna
heimi um að auka hagkvæmni.
Auka afurðir, kynbæta plöntur
og búpening - og síðast en
ekki síst: að lækka verðið sem
allra mest. Búin áttu líka að
stækka verulega til að auka
hagkvæmnina og ýta verðinu
enn lengra niður. Mikill
árangur náðist. Uppskeran
er miklu meiri og afurðirnar
af gripunum sömuleiðis.
Raunverð matvæla hefur
lækkað gríðarlega mikið og
hlutfall tekna sem heimilin
verja til matvælakaupa hefur
lækkað verulega. Það er nú um
13% hérlendis og meðaltalið í
ESB er sem dæmi 14%.
Um leið fjölgaði þeim
verulega sem hafa lítil eða engin
tengsl við landbúnaðinn og vissu fátt um hvernig
framleiðsla matvæla færi fram. Kannski kærðu
þeir sig kollótta – það var nóg til af mat sem sífellt
lækkaði í verði, en tengsl bænda og neytenda
urðu minni og þar með gagnkvæmur skilningur.
Stjórnvöldum er hvergi sama um hvernig
staðið er að matvælaframleiðslu. Fjölþætt opinber
afskipti eru af greininni, bæði hvað varðar
framleiðsluhætti og aðra reglusetningu. Víðast
hvar er jafnframt um að ræða opinberan stuðning
sem tilkominn er af margvíslegum ástæðum, svo
sem til að tryggja fæðuöryggi og hollustuhætti,
lækka verð, styðja við búsetu í dreifðari byggðum
og fleira.
Þetta er auðvitað ekki alls staðar svona.
Einn af hverjum átta jarðarbúum fær ekki nóg
að borða þrátt fyrir að framleiddur sé nægur
matur á heimsvísu. Dæmi eru um að fólk þurfi
að verja allt að 80% af ráðstöfunartekjum sínum
til matvælakaupa. Okkur fjölgar stöðugt og á
hverjum einasta degi, allt árið um kring, bætast
við 250.000 munnar að metta, á sama tíma og
framboð á ræktunarlandi minnkar.
Það hefur þó ekki breytt því að fólk í hinum
áðurnefnda vestræna heimi er orðið vant því að
matur sé ódýr. Það má kannski segja að hann
sé orðinn of ódýr því að áætlað hefur verið að
þriðjungi til helmingi matvæla á Vesturlöndum
sé hent. Er maturinn nægilega mikils virði
þegar okkur finnst í lagi að henda helmingnum?
Vissulega mun alltaf talsvert fara til spillis, en við
hljótum og verðum að gera betur. Færum við ekki
betur með ef maturinn kostaði tíu sinnum meira?
Þrátt fyrir alla þróun síðustu áratuga sjást oft þau
sjónarmið hérlendis að matur sé of dýr og lausnin
er þá ævinlega að flytja meira inn og framleiða
minna sjálf. Við þekkjum vel
þá umræðu en staðreyndin er
sú að við flytjum þegar inn um
það bil helming þeirra matvæla
sem við neytum, sem er meira en
almennt gerist því innan við 10%
landbúnaðarframleiðslunnar á
heimsvísu eru seld á milli landa.
Samt sem áður eru jákvæð
teikn á lofti. Áhugi neytenda
á uppruna matvæla hefur
stóraukist. Margir eru jafnframt
miklu áhugasamari um
framleiðsluhætti, innihaldsefni,
dýravelferð, meðferð á landi
og fleira. Sumir neytendur leita
eftir að kaupa matvæli úr næsta
nágrenni þar sem hægt er að
kynna sér framleiðsluhætti frá
fyrstu hendi og ekki er verið að
eyða orku í að flytja um langan
veg. Eftirspurn eftir lífrænum
matvælum hefur á sama tíma
aukist. Sjá má vel í stórmörkuðum hvað úrval
lífrænna vara hefur aukist og söluaukning er
sögð veruleg, þrátt fyrir að þessar vörur kosti
umtalsvert meira. Við höfum séð aukna umfjöllun
í fjölmiðlum um innlenda framleiðslu eins og
t.d. í þáttunum „Hið blómlega bú“ og fleiri
sambærilegum.
Þessum áskorunum þurfa innlendir matvæla-
framleiðendur að svara og það hafa margir gert.
Veruleg fjölgun er í hópi þeirra bænda sem selja
beint frá býli og lífrænum framleiðendum hefur
líka fjölgað. Framleiðsluferlar í landbúnaði eru
hins vegar langir og hlutirnir breytast af þeim
sökum aldrei hratt – en öll þróun sem eflir tengsl
bænda og neytenda er jákvæð fyrir báða aðila. Hér
á Íslandi erum við svo heppin að hafa öll tækifæri
til að framleiða enn meira af hágæðamatvælum.
Við skulum nýta þau. /SSS
Bætt raforkukerfi
Það var stór dagur hjá MS
Selfossi föstudaginn 11.
október þegar Sigurður Ingi
Jóhannsson landbúnaðar-
ráðherra mætti í mjólkurbúið
ásamt fjölda gesta til að fylgjast
með þegar hann ýtti á takka
og ræsti nýjar og glæsilegar
mjólkurpökkunarvélar búsins
Mjólkurvinnsla á Selfossi hefur
verið aukin um 40% með því
að liðlega 20 milljóna lítra
mjólkurpökkun hefur verið
flutt frá Reykjavík.
Breytingar kostuðu um einn og
hálfan milljarð
Vegna þessara breytinga hefur
Mjólkursamsalan fjárfest í
Selfossbúinu fyrir rúmlega
einn og hálfan milljarð króna á
fjórum árum. Einar Sigurðsson,
forstjóri Mjólkursamsölunnar,
sagði við athöfnina að með
endurnýjun vinnslustöðvarinnar
yrði öll vinnsla og pökkun
drykkjarmjólkur fyrir vestan- og
sunnanvert landið færð til Selfoss
og þar yrði einnig framleiðsla á
sýrðum vörum og viðbiti, þ.e. á
smjörvörum, fyrir allt landið.
Vinnur úr helmingi
landsframleiðslunnar á mjólk
„MS tekur á móti 60 milljón
mjólkurlítrum á ári hér á Selfossi
og umbreytir í hollar og góðar
mjólkurafurðir fyrir neytendur. Öll
viðbitspökkun fyrir landið verður
líka hér í sérstakri viðbitsdeild og
vinnsla og pökkun á nær öllum
sýrðum vörum á borð við skyr og
jógúrt“, sagði Guðmundur Geir
Gunnarsson, mjólkurbússtjóri á
Selfossi. Í gegnum framleiðslulínu
búsins fer því um helmingur allrar
mjólkurframleiðslu í landinu.
/MHH
Miklar breytingar hjá MS á Selfossi:
Öll mjólkurpökkun hefur verið flutt frá Reykjavík til Selfoss
LOKAORÐIN
Virðum matinn meira
Endurnýjaða vinnslustöðin var
formlega opnuð í mjólkurbúinu
á Selfossi þegar Sigurður Ingi
Jóhannsson landbúnaðarráðherra
ræsti vélarnar.