Læknablaðið - 01.02.1968, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ
/
Grétar Ólafsson:
PACEMAKER - MEÐFERÐ
Stutt ágrip um bættar sjúkdóvishorfur sjúklinga me'ó algjöra
leiðslustöðvun í hjarta.
Skammstafanir, sem koma fyrir í greininni:
A-V = Atrio-ventrikular
S-A = Stokes-Adams
P-M = Pacemaker
P-g = Paceing
Msec = Mille Second
Inngangur
Fyrstur manna sýndi Galvani fram á árið 1791, að vöðvar
dragast saman, ef þeir eru ertir með rafstraumi. Innan læknisfræð-
innar kom þó þessi athugun ekki að haldi fyrr en löngu síðar.
Aldini (1819) og Duchenne (1870) reyndu að erta hjartað
með rafstraumi. Þetta var hjá sjúklingum með of hægan hjart-
slátt, meðal annars vegna afleiðinga barnaveiki.
Á 19. öld héldu slíkar rannsóknir og tilraunir áfram, og árið
1952 tókst Zoll að erta hjartað og framkalla samdrátt (systole)
með ytri (external) P-g.1 Tilraunin var gerð með straumi, sem
hafði styrkleikann 75—150 volt og bylgjulengd 2 Msec, en ertingar-
fjöldi (stimuli) var 40—90 á mínútu. Þessi aðferð, sem síðar hef-
ur verið endurbætt, hefur bjargað mörgum mannslífum.
Skömmu síðar var farið að gera P-M til innri (internal) P-g,
þar sem P-M og rafleiðslum er komið fyrir undir húð. I fyrstu
voru þessir P-M óáreiðanlegir og endingarlitlir, en endurbætur
hafa verið örar og nú eru P-M og rafleiðslur þeirra yfirleitt end-
ingarbetri, enda mjög til þeirra vandað, þar sem skyndileg bilun
getur haft dauðann í för með sér.
Sjúkdómstí'öni og dánartölur
Eins og síðar verður bent á í þessari grein, er langalgengasta
ástæða (indikation) P-M meðferðar algjör A-V leiðslustöðvun
(block). Samkvæmt rannsóknum í Malmö (Johansson) 2 er tíðni
hennar miðað við eina milljón íbúa 63 tilfelli árlega (eða
6.3/100 þús.). Þessir sjúklingar þurfa næstum undantekningar-
laust á stöðugri P-M meðferð að halda. Á fundi brjóstholsskurð-