Læknablaðið - 15.04.1980, Page 45

LÆKNABLAÐIÐ
95
Eyjólfur Þ Haraldsson
HLUTVERK HEILSUGÆZLULÆKNA í VÖRNUM
GEGN OG MEÐFERÐ Á ATVINNUSJÚKDÓMUM
Námskeið um atvinnusjúkdóma
LÆKNAPING 27. september 1979
Ég hef verið beðinn um að fjalla nokkuð um
hlutverk heilsugæzlulækna í vörnum gegn og
meðferð á atvinnusjúkdómum.
Þetta finnst mér erfitt hlutverk og stafar
f>að af tvennu: Lítið hefur verið rætt um
atvinnusjúkdóma hér á landi almennt og auk
(tess hefur atvinnulíf íslendinga verið á þann
veg til skamms tíma, að tiltölulega lítið hefur
verið hér um atvinnusjúkdóma, sérstaklega ef
miðað er við iðnvæddu löndin í kringum
okkur. Atvinnusjúkdómar hafa því nánast
verið »curiosum« í augum íslenzkra lækna og
það er ekki fyrr en á allra síðustu árum, að
augu manna opnast fyrir pví, að komnir eru
upp á Islandi atvinnuvegir, og kannske pá
sérstaklega iðnaður ýmis, sem augljóslega
hafa atvinnusjúkdóma í för með sér, sé ekki að
gætt.
Raunar hefur löggjafinn verið hér langt á
undan læknastéttinni og má segja að læknar
hafi verið skammarlega illa á verði. Hugur
peirra hefur verið upptekinn af öðru, s.s.
daglegu brauðstriti, launakjörum og öðru lífs-
kjaraamstri.
íslenzkir læknar eru samt ekkert einsdæmi
í pessum efnum, en við höfum pað eitt til
afsökunar, að landið okkar er í mörgu tilliti
próunarland, atvinnuvegir eru margir í upp-
byggingu og iðnaður er hér á æskuskeiði.
Þegar petta er haft í huga, verður dálítið
skiljanlegra, að í öllu sérfræðiflóðinu, sem á
undanförnum árum hefur tætt læknisfræðina í
sundur og gert úr henni pað púsluspil, sem hún
er í dag og enginn einn maður getur raðað
saman, að ekki skuli vera til á íslandi sérfræð-
ingur í atvinnusjúkdómum. Reyndar er pað
líka til of mikils mælst, pví gildandi reglugerð
um veitingar sérfræðileyfa gerir ekki ráð fyrir
slíku, enda er um að ræða marga sjúkdóma-
flokka, sem snerta margar undirgreinar.
F>að er gott að atvinnusjúkdómar skuli
komast í brennidepil nú og má segja að betra
er seint en aldrei. Læknasamtökin eiga alla-
vega heiður skilið fyrir að efna til svo víð-
Barst 25/11/1979. Sent í prentsmiðju 27/11 1979.
tækra umræðna um petta mál, eins og nú er til
stefnt með námskeiði fyrir lækna um atvinnu-
sjúkdóma og ráðstefnu um málið, með pátt-
töku aðila vinnumarkaðarins. Hér er nefni-
lega á ferðinni mjög víðtækt mál og flókið.
Nægir að líta stuttlega yfir dagskrá nám-
skeiðsins og ráðstefnuna, til að sjá hversu
marga pætti málið spannar og er pó ekki allt
talið par.
Ég sagði áðan, að löggjafinn hafi verið á
undan læknastéttinni varðandi atvinnusjúk-
dóma og á ég pá við lög og reglugerðir, sem
sett hafa verið um atvinnusjúkdóma og eftirlit.
Raunar má ætla að læknar og/eða lækna-
samtök hafi verið umsagnaraðilar við setningu
laga pessara og reglugerða, en auðvitað hefði
pað í sjálfu sér átt að vekja athygli og áhuga
lækna á málinu.
í reglugerð um skráningu og tilkynningu
atvinnusjúkdóma frá 1956 eru atvinnusjúk-
dómar skilgreindir pannig:
»Atvinnusjúkdómar eru sjúkdómar, sem
eiga beint eða óbeint rætur að rekja til
óhollustu í sambandi við atvinnu manna, hvort
heldur er vegna eðli atvinnunnar, tilhögunar
vinnu eða aðbúnaðar á vinnustað. Einkum
koma hér til greina bæklunar-, bilunar-, eitr-
unar- eða ofnæmiskvillar. Með atvinnusjúk-
dómum skal telja áverka af völdum slysfara, sem
tilhögun vinnu eða búnaði vinnustöðva verður
beinlínis um kennt, en ekki áverka af öðrum
slysum, enda pótt pau verði við vinnu eða á
vinnustað og skipti ekki máli, þótt slys verði
metið bótaskylt að lögum!«
Þessi reglugerð, sem vitnað er til hefur
stoð í lögum nr. 23/1952, með áorðnum
breytingum, p.e. lögum um öryggisráðstafanir
á vinnustöðum.
Um hlutverk heilsugæzlulækna í vörnum
gegn og greiningu á atvinnusjúkdóma er það
fyrst að segja, að í gildandi lögum um heil-
brigðisþjónustu nr. 57 frá 1978, segir í 19.
grein, þar sem verksvið heilsugæzlustöðva eru
skilgreind:
»Á heilsugæslustöð eða í tengslum við