Læknablaðið - 15.10.1985, Síða 60

282
1985; 71: 282-4 LÆKNABLAÐIÐ
Jón G. Jónasson, Friðbert Jónasson, Árni Björnsson, Bjarki Magnússon
ILLKYNJA SORTUÆXLI í AUGNSLÍMHÚÐ Á ÍSLANDI
inn<;angur
Sorluæxli (melanoma) i augnslímhúð eru
sjaldgæf. Tvö slík æxli liafa greinsl hérá landi
og eru þau kynnt í þessari grein. Jafnlramt er
fjallað um flokkun sortuæxla í augnslímhúð,
hvaða meðferð skuli heitt og hvað helst hefur
álirif á liorfur.
SJÚKRASÖGUR
1) Fyrir tíu árum var hálffimmtug kona lögð
inn á augndeild St. Jósefsspítala Landakoti,
en hún hafði orðið vör við brúnan blett á auga
fáum mánuðum áður. Augnlæknir hafði
fylgst með blettinum þennan tíma og talið
hann heldur stækkandi og því lagt s júkling inn
til aðgerðar.
Við komu var sjón 6/6 á báðum augum,
engin bólgumerki, ljósop sýndu eðlileg
viðbrögð og augnbotnar voru eðlilegir. Við
skoðun fannst upphækkað, dökkt æxli á
glærujaðri um 4 mm i þvermál, æðaríkt og
teygði það sig rúman millimetra inn á horn-
himnu. Við almenna skoðun fannst ekkert
ath ugavert.
Æxlið var ljarlægt í staðdeyfingu.
Niðurstaða vefjarannsóknar: Æxlið mæld-
ist 5x3x2 mm; hnúðlaga, illkynja sortu-
æxli, gert úr snældufrumum og þekjulíkum
(epitheloid) frumun. Mikið sortuefni (mela-
nin) var til staðar. Vefjaskoðun benti til, að
æxlið væri upprunnið frá fæðingarbletti
(nevus).
Rannsóknir með tilliti tii útbreiðslu æxlis
voru neikvæðar og er sjúklingur nú, tíu árum
síðar, enn einkennalaus.
2) Árið 1978 var tæplega sextugur karlmaður
lagður inn á augndeild St. Jósefsspítala,
Landakoti. Sjúklingur hafði fyrst leitað til
augnlæknis þrem árum áður, þá með þriggja
I) Rannsóknarslofu Háskólans viö Barónstig, 2) augndeild St.
Jósefsspítalans, Landakoti, 3) lýtalækningadeild Landsspítal-
ans. Barst ritstjórn 02/07/1985. Samþykkt til birtingar 05/07/-
1985.
til fjögurra ára sögu um dökka litun á
augnslímhúð, mest á augnhveli. Er hann var
skoðaður árið 1978 virtist útbreiðslan meiri
og litur dekkri, en annaðekki athugavert. Var
því tekið sýni úr neðra táruhvolfi, þar sem
litun var sterkust, en niðurstaða vefja-
rannsóknar var sú, að um langvinna slim-
himnubólgu og sortu (melanosis) væri að
ræða.
Sjúklingur var síðan skoðaður á eins til
tveggja ára fresti og töldu hvorki þeir, sem
hann skoðuðu, né hann sjálfur, að um
breytingu væri að ræða, þar til haustið 1984,
að hann kom í skoðun. Hann taldi sig hafa
haft aðskotahlut undir hægra efra augnloki í
3-4 mánuði.
Hann var búsettur úti á landi og hafði ekki
leitað læknis þrátt fyrir óþægindi.
Er augnlokinu var velt, kom í ljós mjög
dökkt æðaríkt æxli u.þ.b. 5x9 mm, nokkuð
þykkt, vaxið í slímhúð augnloks (sjá mynd 1).
Sjúklingi var því stefnt á St. Jósefsspítala,
Landakoti. Við komu var sjón 6/6 á báðum
augum, slímhúð vinstra auga var eðlileg,
ljósop sýndu eðlileg viðbrögð og augnbotnar
voru eðlilegir.
Æxlið var fjarlægt í staðdeyfingu.
Niðurstaða vefjarannsóknar: Æxlið mæld-
ist 9x6x5 mm illkynja sortuæxli af þekju-
líkri (epitheloid) frumugerð, með áberandi
sortu efnu. Aðliggjandi æxlisvextinum var
töluverð hnattfrumuíferð (sjá mynd 2).
Skoðun og rannsóknir með tilliti til æxlis-
úbreiðslu voru neikvæðar.
Talið var nauðsynlegt að fjarlægja hluta
augnloks auk innihalds augntóftar og var
sjúklingur því fluttur á lýtalækningadeild
Landsspítalans, þar sem sú aðgerð var fram-
kvæmd.
Niðurstaða vefjarannsóknar: Augað mæld-
ist 2,6 x 2,6 x 2,5 cm. Dökkar litarbreyting-
ar voru á augnslímhúð augnhvels (conjuncti-
va bulbaris), mest áberandi ofantil og
hliðlægt.