Læknablaðið - 15.05.1986, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ
127
- Tíðni brjóstakrabbameins eykst frá 30
ára aldri en fer verulega vaxandi eftir 40 ára
aldur. Mammógrafiunefnd landlæknisemb-
ættisins telur að nóg sé að hefja hópskoðun
með brjóstamyndatöku við 40 ára aldur ef
jafnframt er tekin ein mynd af 35 ára kon-
um. Áhætta við hópskoðun með brjósta-
röntgenmyndun er nú talin vera hverf-
andi lítil þótt um endurteknar skoðanir sé að
ræða. Jafnframt er nú auðveldara en áður að
meta nánar breytingar, sem eru grunsam-
legar á myndunum. Þess vegna væri hægt
aðhefja hópskoðunina t.d.við 35 ára aldur.
Geta læknar utan Leitarstöðvar vísað konum
i skoðun hjá Krabbameinsfélaginu?
— Já, læknar utan stöðvarinnar geta að
sjálfsögðu nýtt sér þjónustu félagsins hvað
varðar bæði hópskoðanir og sérskoðanir. Ef
þeir vilja getur Leitarstöðin tekið að sér að
rannsaka konu og senda í meðferð ef þarf.
Einnig geta læknar vísað beint í sérskoðun
og fengið síðan í hendur niðurstöður
rannsóknar og skipulagt sjálfir frekari
meðferð.
Hvernig eiga læknar að fara að sem vilja
senda konur til Krabbmeinsfélagsins í sér-
skoðun brjósta?
— Það sem læknar þurfa að hafa í huga er
eftirfarandi: Best er að konur séu fyrst send-
ar í röntgenskoðun áður en þær eru sendar
í ástungu því það hefur stundum valdið
vandræðum að læknar sem panta skoðun
hér vilja aðeins senda konur í ástungu.
Stundum er slík ástunga ekki nauðsynleg.
Betra væri að senda konuna fyrst í röntgen-
rannsóknina, fá niðurstöður hennar og
ákveða í framhaldi af því hvort ástungan er
nauðsynleg. Oft getum við séð strax af
röntgenmyndunum hvort ástungan er nauð-
synleg eða ekki. Ef ástungan er hins vegar
gerð á undan er hugsanlegt að blæðing verði
og hún getur truflað mat á myndunum eða
útilokað að hægt sé að taka þær í sömu
heimsókn. Þess vegna höfum við óskað eftir
því að starfsfólkið hér sem tekur við pöntun
um ástungu spyrji læknana hvort viðkom-
andi kona sé þegar búin að fara í röntgen-
myndatöku. Ef svo er ekki óskum við að það
sé gert fyrst og síðan er framkvæmd ástunga.
Þetta reynum við að gera sama daginn ef
konan er utan af landi. Er þá hægt að taka
röntgenmynd fyrir hádegi og fara í ástungu
eftir hádegi sé þess þörf.
Annað sem ýtir undir að konur fari alla leið
gegnum kerfið hjá okkur er að eftirlitið
verður virkara að okkar mati. Komi fram
grunur um einkenni krabbameins höfum við
strax samband við lækni konunnar eða
konuna sjálfa svo ákveða megi frekari
meðferð.
Áttu von á að farið verði út í hópskoðun með
röntgenmyndatækni á næstunni eða verður
látið nægja að gera það við sérstakar ábend-
ingar?
— Alþingi samþykkti í maí 1985 þingsál-
yktunartillögu þess efnis að skorað var á
ríkisstjórnina að beita sér fyrir að koma á
kerfisbundinni leit að brjóstakrabbameini
hjá konum með brjóstaröntgenmyndatöku.
Samkvæmt ummælum þáverandi heil-
brigðismálaráðherra Matthíasar Bjarnason-
ar er það stefna stjórnarinnar að slíkar
hópskoðanir ættu að hefjast í síðasta lagi
haustið 1987. (Heilbrigðismál 1985, 33(2):5.)
Þegar að þvi kemur er það skoðun mín að
tengja megi innköllunarkerfi legháls- og
brjóstaskoðana á þann hátt að hefja rönt-
genmyndatöku á öllum konum á aldrinum 40
til 69 ára og taka einnig með 35 ára konur.
Árin 1980 til 1985 greindust árlega milli 80 og
97 tilfelli af brjóstakrabbameini. Getur
hópskoðun með röntgenmyndatöku lækkað
þessa tíðni?
— Það er vdfasamt þar sem brjóstakrabba-
meinið hefur ekki öruggar forstigsbreytingar
og því ekki að búast við sama árangri og í
leghálskrabbameinsleitinni hvað varðar
lækkun á nýgengi.
Telur þú að hópskoðun með brjóstarönt-
genmyndatöku muni lækka dánartíðni þess-
ara kvenna?
— Já. Við teljum að hópskoðun með
brjóstaröntgenmyndum hafi þegar sannað
gildi sitt með þeim árangri sem náðst hefur
erlendis svo sem í Svíþjóð og Hollandi. Með
myndatökum getum við fundið lítil æxli sem
eru ekki þreifanleg. Við vitum úr legháls-
krabbameinsleitinni að batalíkur kvenna er
greinast með krabbamein á byrjunarstigi án