Læknablaðið - 15.02.1987, Blaðsíða 45

LÆKNABLAÐIÐ
63
hættu og óhagræði. Vanalega fjalla siðfræðilegar
umsagnarnefndir því bæði um vísindalegar og
siðfræðilegar hliðar málsins. Komist
umsagnarnefnd að því, að rannsóknartillaga sé
vísindalega rétt, fjallar hún síðan um það, hvort
nokkur þekkt eða hugsanleg hætta fyrir
þátttakendur verði réttlætt af væntanlegum ábata
og sé svo, hvort fullnægjandi sé sú aðferð sem
lagt er til að beitt verði við að afla formlegs
samþykkis byggðu á vitneskju« (1).
Þörf er siðfræðilegrar umsagnarnefndar
Vitað er, að til eru siðfræðilegar umsagnarnefndir
á heilbrigðisstofnunum hérlendis. Hins vegar
hefir ennþá ekki lánast að koma upp slíkri nefnd
á landsvísu og þaðan af síður hefir verið gerð
tilraun til þess að fá grunnatriði
Helsinki-yfirlýsingarinnar og Viðmiðunarreglur
CIOMS staðfest formlega hér á landi. Ég tel að
tímabært sé, að betri skipan verði komið á þessi
mál en nú er, meðal annars af eftirtöldum
ástæðum:
Framfarir í læknisfræði hvíla á rannsóknum sem
að einhverju leyti hljóta að fela í sér tilraunir á
mönnum. (2) Þessar framfarir hafa ávallt byggst
á því, að almenningur treystir þeim, sem gera
rannsóknir á mönnum. Því trausti verður því
aðeins við haldið, að almenningur geti reitt sig á,
að slíkar rannsóknir séu háðar strangri
siðfræðilegri athugun og að beitt sé ströngum
sjálfsaga (4). Vaxandi umsvif á þessum sviðum
hérlendis, samfara auknu peningastreymi, meðal
annars erlendis frá (externally sponsored
research)(l), sem felur í sér enn nýjar hættur gera
að verkum, að þessi mál verður að ræða ítarlega.
Læknablaðið vill fyrir sitt leyti stuðla að
umræðu, sem gæti ef til vill leitt til
bráðnauðsynlegra úrbóta, með því að gefa út á
næstunni Handbók um siðamál lcekna, þar sem
meðal annars efnis verður að finna nýjustu útgáfu
Helsinki II, svo og Viðmiðunarreglur CIOMS í
íslenzkri þýðingu.
í samræmi við ofanritað hefir ritstjórn einnig
samþykkt að leggja áherzlu á þetta mál með því
að minna á, að greinar sem fjalla um rannsóknir á
mönnum, verða ekki teknar til birtingar í blaðinu
komi í ljós, að rannsóknin er ekki í samræmi við
grunnatriði Helsinki II og Viðmiðunarreglur
TILVITNANIR
1. Council for International Organizations of Medical
Sciences. Proposed international guidelines for
biomedical research involving human subjects.
Géneve: CIOMS, 1982.
2. World Medical Association. Declaration of
Helsinki. Helsinki: 1964/Tokyo: 1975/Venezia.
1983: - Géneve. WMA, 1983.
3. Rekommendationer for den Centrale
Videnskabsetiske Komité. Birt í: Andersen D,
Mobeck CE, Riis P. Eds. Medisinsk Etik. Köbehavn:
F.a.d.l.’s Forlag, 1985.
4. British Medical Association. Handbook of Medical
Ethics. London: BMA, 1984.