Læknablaðið - 15.03.1988, Blaðsíða 6

74
LÆKNABLAÐIÐ
Borgarspítalans, frá og með marsmánuði 1985 til
aprílmánaðar 1986, og var sermið fryst við
-20°C. Viðmiðunarhópur var valinn á þann
hátt, að næsti samkynja jafnaldri af
höfuðborgarsvæði var fundinn í þjóðskrá, og var
hann beðinn um að taka þátt í rannsókninni.
Sama árstíðadreifing var á blóðtöku beggja hópa.
Fryst sermið var flutt á þurrís til
Wisconsinháskóla í Madison, þar sem höfundur
er nú starfandi. Tóku flutningarnir innan við 12
stundir, og voru öll sýnin frosin við komuna til
Madison. Voru mæld 25(OH)D-vítamín og
l,25(OH)2D-vitamín í serminu samkvæmt aðferð
Shephard og félaga (10).
Niðurstöður voru kannaðar tölfræðilega með
analysis of variance og chi-square.
NIÐURSTÖÐUR
Alls voru rannsakaðir 57 sjúklingar með brotinn
lærleggsháls (Hópur B), og 33 einstaklingar úr
viðmiðunarhóp (Hópur V). Þar af voru 46 konur
og 11 karlar í B, en 26 konur og 7 karlar í V.
Aldursdreifing var sú sama í báðum hópum,
meðalaldur 78,3 ± 10,9 ár í B og 78,7 ±7,9 ár í V.
Niðurstöður mælinga á D-vítamínhvarfefnum í
sermi beggja hópa birtast í töflum I og II.
Meðalgildi 25(OH)D-vítamíns var 18,9 ±8,0
ng/ml í B-hópi, en 22,0±7,0 ng/ml í V. Enginn
marktækur munur reyndist vera á
meðalgildunum. Hins vegar voru marktækt fleiri
lág gildi (undir 10 ng/ml) í B en V, eða 16% í B,
borið saman við 3% í V-hópi, og er það
tölfræðilega marktækur munur samkvæmt chi
square prófi, 2DF.
Sextíu af hundraði aðspurðra í þessari rannsókn
kváðust taka lýsi eða aðra D-vítamíngjafa að
staðaldri. Meðalgildi 25(OH)D-vítamíns i þessum
hópi var 26,0 ±4,3 ng/ml, en 15,6 ±6,0 ng/ml í
hópi þeirra, sem ekki kváðust taka bætiefni
(p<0.01). Engin árstíðabundin frávik á
25(OH)D-vítamíni greindust í þessari rannsókn.
Niðurstöður mælinga á 1,25(OH)2D-vítamíni í
sermi birtast í töflu I. Meðalgildi var 30,6± 12,5
pg/ml í B og 32,6 ± 16,3 pg/ml í V.
UMRÆÐA
Þessar rannsóknir leiða í ljós, að
D-vitamínskortur meðal aldraðra er mun fátíðari
hér á landi en viða í Evrópu, þrátt fyrir norðlæga
legu landsins (1-3). Ástæðu þessa virðist fyrst og
fremst að leita í útbreiddri lýsis- og
bætiefnaneyslu í þessum aldurshópi. Sextíu af
hundraði aðspurðra kváðust taka lýsi eða
D-vítamín að staðaldri, tuttugu af hundraði
sögðust taka bætiefni af og til, en þó ekki að
staðaldri, og tuttugu af hundraði sögðust ekki
taka nein bætiefni. Var greinilegur og vel
marktækur munur á D-vítamínbúskap
fyrstnefnda hópsins borið saman við hina tvo. Öll
lág gildi 25(OH)D-vítamins í sermi (< 10 ng/ml)
utan eitt, mældust úr síðarnefndu hópunum.
Erlendar rannsóknir hafa ítrekað sýnt, að
25(OH)D-vítamín í sermi hækkar verulega yfir
sumarmánuðina, jafnt í eldra fólki sem yngra, en
lækkar smám saman yfir veturinn og nær
lágmarki snemma vors (3, 5, 8). í þeirri rannsókn
sem hér greinir frá mældust engin slík
árstíðafrávik, og lág gildi dreifðust jafnt yfir
sumar sem vetur. D-vítamínneysla virðist því vega
þyngra en útivist á D-vítamínbúskap þessa
aldurshóps hér á landi, ólíkt því sem gerist víðast
hvar erlendis.
Magnús P. Albertsson og Gunnar Sigurðsson
hafa rannsakað tíðni lærleggshálsbrota á íslandi,
og samkvæmt niðurstöðum þeirra eru slík brot
tiltölulega tíð hér á landi (11). Ástæður þessa eru
lítt kunnar, en samkvæmt þeim niðurstöðum sem
hér hefur verið greint frá, virðist
D-vítamínskortur ekki vega þungt sem
orsakaþáttur. Sextán af hundraði brotasjúklinga
greindust með verulega lág 25(OH)D-vítamíngildi
Tafla I. Meðalgildi og staðalfrávik hvarfefna
D-vítamíns I sermi brotasjúklinga (B) og
viðmiðunarhóps (V).
Hópur B Hópur V
Fjöldi 25(OH)D ng/ml ... l,25(OH)2D pg/ml .... 57 .... 18.9±8.0 .... 30.6± 12.5 33 22.0 ±7.0 32.6± 16.3
Tafla 11. Dreifing á gildum 25(OH)D-vítamins í sermi brotasjúklinga (B) og viðmiðunarhóps (V).
<10 ng/ml 10-15 >15 ng/ml ng/ml Alls
Hópur B Fjöldi gilda 9 15 33 57
Hópur V Fjöldi gilda 1 5 27 33
Fjöldi alls 10 20 60 90
(B vs V p<0.05).