Nýtt Helgafell - 01.10.1959, Side 20

90
HELGAFELL
sannarlegu tólg. Konan segist. nú hvorki
skilja upj) né niður. — Jú, sjáið þér til, frú
mín góð, það eru bara svo fáir, sem vita
um þetta. Eg skal skýra þetta nánar fyrir
yður: Einu sinni var maður að fara milli
bæja austur á landi í liríðarmuggu. Þá sér
hann allt í einu einhverja hrúgu. Og ég, senr
hélt ég þekkti þessa bæjarleið eins og fing-
urna á mér(!) hugsar hann, gengur að hrúgunni
og sér þá, að þetta er tötralegur karl, sem sit-
ur á þúfu. Hann hafði lítinn ströngul uppi
í sér og tuggði. — Ég hélt þú værir dauður,
segir aðkomumaður. — Onei, svaraði karl-
inn, það cr alltaf eitthvað, sem heldur líf-
inu í mér. Það hefur hver sitt. — Nú, er það
eitthvað sérstakt, sem heldur lífinu í þér?
— Ojá, segir karlinn. — Og hvað er það?
— Hin sannarlcga tólg, svarar karlinn. Svo
tekur hann ströngulinn út úr sér og réttir
aðkomumanni, en þá kom í ljós, að þetta
var alls ekki tólg, heldur beingaddaður og
glerharður hundaskítur.
III.
Daginn eftir hitti ég Kjarval í Austur-
stræti. Eg sagði honum frá samtali okkar
Gunnlaugs og spurði, hvort við mættum
ekki hafa söguna eftir honum. Ilaiin tók mig
undir arminn og mér fannst það styrkur
þarna í fjölmenninu og tilgerðinni. Við geng-
um fram og aftur á gangstéttinni: — Þið
verðið að fara varlega, þið sem skrifið, sagði
hann. Þið me^ið ekki taka skáldskapinn
frá fólkinu. Ég heyrði þessa sögu, þcgar ég
var barn, eða kannski ég hafi lesið hana í
þjóðsögum Sigfúsar? ég man það ekki. En
farið þið varlega. Það má ekki afbaka svona
hluti. Skáldskapur fólksins er mikill og hann
verður að fá að njóta sín. Svo er líka annað,
þeir geta hahlið, að ég sé á móti afstrakt-
istum. En það er ekki rétt. Þeir eru nauð-
synlegt aðhald fyrir okkur hina, sem erum
að fótógrafera náttúruna. Það máttu hafa
eftir mér.
Svo stanzaði hann, hnippti í mig og bætti
við:
— En heyrðu, þú mátt ekki gleyma einu,
ef þú birtir söguna: skíturinn var nefnilega
þriggja ára gamall. Það má ekki skemma
listina fyrir fólkinu. Svonalagað á að vera
rétt.
Það var gott veður, sól og blíða. Kjarval
lék á als oddi:
— Ég gat ekki sofið í nótt, sagði hann.
Og í dag er svo gott veður, að ég get ekki
hugsað mér að mála. Maður fær stundum
samvizkubit af að græða svona á náttúr-
unni. Mér finnst ég vera nýsloppinn úr
skipsstrandi. Ég þóttist alltaf sjá, að það
yrði eitthvað úr honum Gunnlaugi. Guð-
mundur Kristjánsson úrsmiður á Seyðisfirði
var spámaður og hann sagði við mig: — Þessi
strákur verður góður málari. Þegar ég kom
á sýningu Gunnlaugs um daginn, sagði ég
við haun: — Nú yrði Guðmundur Kristjáns-
son glaður.
Svo talaði hann um flest milli himins
og jarðar, en varð allt í einu íbygginn og
sagði:
— Sparaðu þig, gefðu ekkert út, því hér
eru allir að verða hálfvitlausir af tómri in-
telígensíu, og þú skalt vara |)ig því helm-
ingurinn af því fólki sem við þurfum að um-
gangast, er ídíótar og nítíuprósent af vit-
leysunni gæti síazt inn í þig, ef þú værir
ekki á verði.
Við vorum búnir að fá fylgd. Sá var all-
drukkinn og bað Kjarval um fimmtíu krón-
ur Kjarval kynnti okkur: — Þetta er
menntaður sveitamaður, scm heldur sig
stundum við sjávarsíðuna, sagði hann og
leitaði í veskinu sínu. Hann rétti „sveita-
manninum“ nokkra seðla og kvaddi hann.
Síðan stanzaði hann á horninu á Austur-
stræti og Pósthússtræti og ætlaði vfir, en
hætti við það, sneri sér við og sagði, um leið
og hann kvaddi mig:
— Ég þori ekki yfir götuna, sagði hann;
það er kvenfólk hinumegin á gangstéttinni.
Verið þér sælir.
Og lyfti hattinum í kveðjuskyni.