Sveitarstjórnarmál

Árgangur

Sveitarstjórnarmál - 01.06.1942, Blaðsíða 6

Sveitarstjórnarmál - 01.06.1942, Blaðsíða 6
2 SVEITARSTJÓRNAUMÁL til írlands, því að írskir munkar hylltust i ]>á daga eftir einsetu, enda þótt klaust- urlif væri þá orðin föst venja á megin- landinu. Ein dóttir Ivetils hét Eðna og giftist á Irlandi manni, sem Konáll hét. Þeirra son var Ásólfur alskik, kristinn maður, og fluttist hann til íslands og settist að í Ásólfsskála undir Eyjafjöll- um. Milli Ásólfsskála og Holts rann á, og var í henni silungsveiði. í Holti bjó Þor- geir hinn hörðski, og deildu þeir Ásólfur og hann um veiðina. Ásólfur fluttist því vestur á hóginn að írá, sem kennd var við íra, er þar sátu. Tók þá fyrir veið- ina í hinni ánni, en írá varð full fiska, hafði þar þó engin branda sézt áður. Var Ásólfur enn hrakinn þaðan sakir veið- arinnar, og fluttist hann þá í Vestasta- skála, en þar fór á sömu leið. Um vorið fluttist hann því vestur á Akranes og reisti hú á Innrahólmi, en þar var þá, að því er Landnáma hermir, kirkjuhól- staður. Þegar Ásólfur eltist, gerðist hann einsetumaður, og var kofi lians þar, sem kirkjan varð síðar; er hann lézt, var hann grafinn á Innrahólmi, og þegar Halklór Ulugason rauða Hrólfssonar hjó þar, fóru að gerast ýmis tákn og stór- merki um leiðið. Hróðólfur hiskup hinn enski, er síðar varð ábóti í Ahhingdon á Englandi, setti klaustur í Bæ í Borgar- firði og var þar í 19 ár, og er hann fór, skildi hann eftir 3 munka. Dreymdi þá einn þeirra, að Asólfur hæði sig að kaupa þúfu í fjósgötunni á Innrahólmi fyrir mörk silfurs. Munkurinn gerði þetta, gróf i þúfuna, fann þar mannabein og flutti þau heim í Bæ. Þá hirtist Ásólfur Halldóri Illugasyni og kvaðst mundu ganga af honum dauðum, nema hann keypti heinin aftur slíku verði sem hann seldi. Keypti Halldór þá aftur bein Ásólfs og lét gera að þeiin tréskrín og setja yfir altari á Innrahólmi. Síðan sendi liann Illuga son sinn út að kaupa kirkjuvið, cn á heimleiðinni vildu forráðamenn skipsins ekki hleypa honum á land þar, sem hann vildi. Bar hann því kirkjuvið- inn fyrir horð i mynni Faxaflóa og hað hann koma þar, sem Ásólfur vildi. Þrem nóttum síðar rak hann á svo kallaðan Kirkjusand að Hóhni, nema tvö tré, sem rak á Mýrum. Lét Halldór gera úr 30 álna langa kirkju á Innrahólmi; var hún með tréþaki og helguð hinum blessaða Kólumba, irskum dýrlingi. Svona er helgisögnin, viðsjárverð eins og allar slíkar sagnir, en þó ljós vottur þess, að Akranes hefur í öndverðu verið undir írskum áhrifum að mestu og kristnum, sem oftast fór saman. í þessu samhandi má geta þess, að til er önnur forn helgi- sögn bundin við Akranes. I Bjarnar sögu Hítdælakappa segir, að Ólafur konungur helgi hafi gefið Birni silkiræmur í leggja- hönd og Björn hafi verið grafinn með þeim, en síðar hafi þau fundizt í leiði hans og verið höfð fvrir messufatalinda í Görðum á Akranesi. Þegar sagan var rituð á 13. öld, hefur kirkjan vafalaust átt þennan grip, hvað sem sögunni af uppruna hans líður, en hvergi er hans svo getið í máldögum hennar, að þekktur verði. Akranes er eitt hinna elztu íslenzku landnáma, en svo sem kunnugt er, er all- erfitt að hnitmiða, hvenær hvert þeirra var numið og innbyrðis afstöðu tímatals námanna, en vafalaust er, að Akranes hefur verið numið fyrir 900. Engin hinna fornu íslenzku sagna ger- ist á Akranesi eða er við það tengd, og þar hafa i raun og veru aldrei, svo vitað sé, gerzt neinir stórsögulegir atburðir. Nesið hefur þvi gildi sitt í sögulegum efn- um í sjálfu sér og fyrir sig. Það eina, sem kunnugt er um nesið á hinni svo nefndu islenzku fornöld, er í raun og veru geymt í nafni þess — Akra- nes —, enda þótt frásaga nafnsins sé margstaðfest í sögulegum heimildum og sjái jafnvel stað enn í dag. Nesið varð þegar í öndverðu nokkurs konar liöfiið- hól íslenzkrar akuryrkju til forna, og hefur akuryrkja þar vafalaust haldizt jafnlengi og annars staðar hér á landi, eða fram á 14. öld. Hvaða korn hefur verið ræktað þar, er ókunnugt, en kunn-

x

Sveitarstjórnarmál

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sveitarstjórnarmál
https://timarit.is/publication/1063

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.