Sveitarstjórnarmál - 01.08.1959, Blaðsíða 8

4
SVEITARSTJ ÓRNARMÁL
eigi nægja. Má til dæmis nefna ákvæðin
um framfærslurétt manna. Að vísu er sá
réttur bundinn við lögheimili, en til við-
bótar er gerð sú krafa, að hlutaðeigandi
hafi ekki þegið framfærslustyrk í öðru
sveitarfélagi ákveðið tímabil.
í lögum þeim, sem nú gilda, eru hvergi
greinileg ákvæði um það, hvar menn skuli
eiga lögheimili. Lög nr. 95/1936, um heim-
ilisfang, hafa fá ákvæði að geyma um það
atriði. Sama er að segja um lög nr. 73/1952,
um tilkynningar aðsetursskipta. Nokkur
ákvæði eru um þetta efni í framfærslulög-
um, nr. 80/1947, en þau ákvæði eru ein-
göngu bundin við framfærslurétt og eru
ekki fullnægjandi. Vegna þess, hve ákvæð-
in um lögheimili eru óljós, hafa jafnan
verið nokkur brögð að því, að útsvör hafi
verið lögð á santa mann í fleiri sveitar-
félögum í senn, sami maður hefur verið á
kjörskrám samtímis í fleiri sveitarfélögum
í senn, sami maður hefur vörið á kjörskrám
samtímis í fleiri sveitarfélögum, deilur
verða oft um sveitfesti manna, o. 11. mætti
nefna. Nokkur bót var hér á ráðin með
lögurn nr. 31/1956, um þjóðskrá og al-
mannaskráningu, en þau lög hafa þó eigi
nein efnisákvæði um lögheimilið. Til þess
að vænta megi fulls árangurs af starfi þjóð-
skrárinnar, verður að setja sem gleggst
ákvæði um það, hvar liver einstaklingur
skuli eiga lögheimili. Ákvæði þessa frum-
varps fjalla um þetta efni.
í 2.-6. gr. frumvarpsins eru almenn
ákvæði um Jsað, hvar lögheimili manna
skuli vera. í 7.—II. gr. eru sérreglur um
hjón, börn, ungt fólk, námsmenn o. fl.
Þar eð ákvæði frumvarpsins binda lögheim-
ilið við ástand, sem ríkir, getur yfirlýsing
eftir geðjjótta um lögheimili, sem andstæð
er staðreyndum, ekki haft gildi, ef lnin er
vefengd. Þó að val manns á lögheimili sé
Jsannig háð Jjví, hvar hann á heima í raun
og veru, hefur han vissulega óbundnar
liendur um það, hvar heimili hans er. Frum-
varpið gerir ekki ráð fyrir Jjví, að hann sé
á neinn hátt sviptur frelsi sínu í því efni.
Hins vegar er það meginregla sarnkv. frv.,
að hann hafi lögheimili þar, sem heimili
hans er. Það mun vera nokkuð algengt, að
leigheimili sé tilkynnt annars staðar en
heimilið er. Það skiptir oft miklu máli í
sambandi við útsvörin, svo að menn til-
kynna stundum lögheimili sitt annars stað-
ar en þeir eru og eiga heimili. Hér er um
hagsmunamál í milli sveitarfélaga að ræða,
sem ekki er viðunandi að látin séu velta á
geðjjótta einstaklinga um val lögheimilis.
Eins og fyrr segir, er í frv. þessu gert ráð
fyrir því sem almennri reglu, að menn eigi
lögheimili þar, sem þeir eiga heimili í
raun og veru. í öðru lagi er tekið tillit til
jjess, ef menn hafa heimili í fleiri sveitar-
félögunt en einu, hvar aðalatvinna þeirra
er, sem J>á ræður um lögheimilið.
Skal nú vikið að einstökum greinum
frumvarpsins.
Um 1. gr. — Ákvæði þessarar greinar eru
í aðalatriðum eins og ákvæði 1. gr. laga nr.
95/1936, um heimilisfang. Hér er þó fastar
að orði kveðið um Jjað, að enginn getur átt
nema eitt lögheimili í senn. Lög nr. 66/
1945, um útsvör, gera ráð fyrir því, að
men geti átt lögheimili á fleiri stöðum en
einum, sjá 8. gr. Jreirra laga, 3. mgr. d.
Þar eð lögheimili manns sker úr um Jaað,
til hvaða sveitarfélags skuli telja hann, er
augljóst, að hver maður verður að eiga
lögheimili og að enginn geti átt lögheim-
ili nema á einum stað í senn.
Um 2. gr. — Reglan um það, að lögheim-
ili manns skuli vera Jjar, sem hann á lieim-
ili, virðist vera sjálfsögð. í 13. gr. fram-
færslulaga, nr. 80/1947, segir að lögheim-
ili manns sé þar, sem hann hefur fast að-