Morgunblaðið - 22.12.2011, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Utanrík-is-málanefnd
lýtur sérstökum
lögmálum í nefnda-
kerfi Alþingis á Ís-
landi. Sérstaks
trúnaðar er gætt í
nefndinni að lögum og því eiga
nefndarmenn ríkari kröfur til
upplýsinga en í öðrum nefnd-
um.
Skýringarnar á þessari sér-
stöðu eru þær að á þessum
vettvangi ber að fjalla um þýð-
ingarmestu mál þjóðarinnar
þegar horft er til tengsla henn-
ar og samskipta við aðrar þjóð-
ir og ríkjabandalög. Flestar ut-
anríkismálanefndir þjóðþinga
annarra ríkja búa við líka um-
gjörð og teljast einnig með
þýðingamestu þingnefndum.
Á Íslandi er hefðbundið að
meirihlutastjórn fari með völd-
in í landinu. Undantekningar
frá þeirri reglu eru fáar og
minnihlutastjórnir sitja jafnan
aðeins um mjög skamma hríð.
Því sætir miklum tíðindum
þegar á daginn kemur að utan-
ríkismálanefnd þingsins
treystir ekki utanríkisráðherra
landsins til að fara með mik-
ilvægt mál og gerir ályktun
sem í raun staðfestir þá stöðu.
Ekki er hægt að ímynda sér
nokkurt lýðræðisríki þar sem
ráðherra sæti áfram eftir að
slíkt vantraust væri orðið op-
inbert í slíkri lykilnefnd.
Meirihluti utanríkismála-
nefndar Alþingis treystir ekki
utanríkisráðherranum til að
halda utan um viðbrögð Ís-
lands vegna atlögu ESA-
stofnunarinnar að hagsmunum
landsins. Fyrir því eru ríkar
ástæður, enda var
framganga ráð-
herrans í Icesave-
málinu í svipuðum
dúr og Steingríms
og Jóhönnu, þeirra
sömu sem léku „af-
leik aldarinnar,“
svo vitnað sé í heiti nýútkom-
innar bókar. Utanríkisráðherr-
ann gerði til að mynda aldrei
athugasemd við fádæma frá-
leita framgöngu formanns
ESA-stofnunarinnar og yf-
irlýsingar hans í tengslum við
meinta ábyrgð á innistæðu-
tryggingakerfi landsins.
Framangreind atriði duga
fullkomlega til þess að draga
heilindi utanríkisráðherrans í
málinu í efa. Við það bætist að
utanríkisráðherrann og und-
irmenn hans flestir eru þekkt-
ustu undirlægjur sem finn-
anlegar eru í landinu gegn
yfirþjóðlega valdinu í Brussel.
Ráðherrann sjálfur hefur hvað
eftir annað sýnt ótrúlegt dóm-
greindarleysi í yfirlýsingum
sem snerta málefni ESB og að-
stæður þær sem uppi eru í
sambandinu.
Hafið er yfir allan vafa að að-
lögunarviðræðurnar að ESB og
Icesavemálið eru nátengd,
enda neitar enginn sem mark
er á takandi þeim tengslum.
Ráðherra, sem hvað eftir ann-
að hefur sýnt að hann er tilbú-
inn að kosta öllu til að tryggja
að Íslandi verði komið inn í
Evrópusambandið, jafnvel bola
landinu inn í hið brennandi
hús, er því lakasti kosturinn,
næstur á eftir Jóhönnu og
Steingrími, til að koma nokk-
urs staðar að þar sem hags-
munir ESB og Íslands skarast.
Lítið traust utanrík-
ismálanefndar til
ráðherra mála-
flokksins eru mikil
tíðindi}
Ekki sætt
Áður en sótt varum aðild að
Evrópusamband-
inu voru lands-
menn, þar með
taldir þingmenn,
blekktir á ýmsan
hátt. Ein blekkingin var að Ís-
land fengi flýtimeðferð og gæti
gerst aðili á örskotsstundu og
væri í ofanálag svo lánsamt að
geta tekið upp evruna, eða í
það minnsta tengst henni, enn
fyrr.
Í gær var utanríkisráðherra
í sjónvarpsviðtali og sagði þá
að það væri „alveg klárt“ að
ekki tækist að halda þjóð-
aratkvæði um aðild fyrir næstu
þingkosningar. Þó teldi hann
„ekki útilokað“ að hægt yrði að
„ljúka aðildarviðræðum“ fyrir
kosningar og sú væri stefna
forsætisráðherra. Þannig hafa
forsendur umsóknarinnar
breyst úr flýtimeðferð í að það
sé alveg klárt að
málið klárist ekki á
fjórum árum.
Um blekkinguna
um evruna er það
að segja að Íslandi
hefur ekki – bless-
unarlega – staðið til boða að
taka hana upp eða tengjast
henni í aðlögunarferlinu. En
Össur heldur því nú fram að
þegar sótt hafi verið um hafi
verið viðurkennt að veikleikar
væru í evrunni en að nú sé ver-
ið að laga „hönnunargalla“
hennar.
Muna einhverjir aðrir en
Össur Skarphéðinsson eftir því
að aðildarsinnar hafi áður en
samþykkt var að sækja um að-
ild varað við hönnunargöllum í
evrunni? Hvar komu þessar að-
varanir fram? Ef Össur vissi af
þessu en varaði ekki við, með
hvaða hætti verður hann þá lát-
inn sæta ábyrgð?
Hvar birtust viðvar-
anir aðildarsinna
um hönnunargalla
evrunnar?}
Enn bætist í blekkingarnar
A
lþingi fór í jólafrí án þess að ræða
þingsályktunartillögu Bjarna
Benediktssonar, formanns Sjálf-
stæðisflokksins, um að afturkalla
ákæru á hendur Geir Haarde.
Stöðugar fréttir voru fluttar af því að tillagan
hefði valdið mikilli ólgu í herbúðum stjórnar-
liða en þar þótti víst sumum það lýsa furðu-
legri ósvífni að setja málið á dagskrá. Að vissu
leyti hefur maður skilning á því að tillagan
hafi valdið sársauka meðal einstakra þing-
manna. Það hefur örugglega ekki verið gaman
fyrir þá að vera minntir á það svona rétt fyrir
jólin að þeir gerðust sekir um sérlega ómerki-
legan hlut þegar þeir ákváðu að ná sér niðri á
pólitískum andstæðingi með því að draga
hann fyrir dóm án þess að nokkru sinni væri
ljóst hvað hinn pólitíski andstæðingur hefði
nákvæmlega brotið af sér. Á ákveðnum tímapunkti virt-
ist einfaldlega heppilegt að fórna þessum eina manni,
Geir Haarde, og það var talið vel þess virði vegna þess að
líklegt væri að það myndi friða þjóðina. Ekki fór það nú
alveg þannig. Enda er vart hægt að hugsa sér ólíklegra
efni í glæpamann og þjóðníðing en Geir Haarde. Þjóðin
er því ekki ýkja hrifin af þessari mannsfórn.
Málið mun koma aftur á dagskrá í janúar þegar þingið
kemur úr jólafríi. Þá verður fróðlegt að sjá hvort iðrun
verði að sjá á einhverjum þeirra þingmanna sem á sínum
tíma greiddu atkvæði með því að leiða Geir Haarde fyrir
dóm. Ekki er samt líklegt að svo verði. Hitt er líklegra að
menn muni finna alls kyns útskýringar á því
að ekki sé rétt að tillaga eins og þessi sé tekin
fyrir. Það á örugglega eftir að tönnlast á því
að málið sé nú úr höndum Alþingis og komið í
ákveðinn farveg og það sé jafnvel ólýðræðis-
legt að þingið sé þar með inngrip. Þegar þing-
menn eiga í vandræðum grípa þeir gjarnan til
góðkunnra frasa. Þeir hugsa yfirleitt á mjög
fyrirsjáanlegan hátt.
Oft hefur þjóðin séð til þingmanna hegða
sér heimskulega. Einu sinni enn, andvarpar
þjóðin þegar sjónvarpsstöðvar sýna neyðar-
leg orðaskipti á þingi. Og flest gerum við okk-
ur grein fyrir því að þingmenn stunda henti-
stefnu af kappi og virðast nánast telja hana
hluta af starfsskyldum sínum. Þessi henti-
stefna er rekin á svo blygðunarlausan hátt að
þjóðin er næstum því hætt að kippa sér upp
við það. En í máli Geirs Haarde er ekki hægt að yppta
öxlum. Þar hegðuðu ákveðnir þingmenn sér á svo ógeð-
felldan hátt að ekki er hægt að gleyma því. Eins og ágæt-
ur maður sagði eitt sinn: Þetta gera menn ekki!
Ekkert bendir til að þeir þingmenn sem voru svo
ómerkilegir að greiða atkvæði með því að draga Geir
Haarde fyrir dóm sjái eftir því. Kannski finnst þeim ein-
faldlega smart að efna til pólitískra réttarhalda og telja
það vera gott og afar þarft innlegg í því að skapa nýtt Ís-
land. Þjóðin ætti að spyrja sig hvort hún vilji raunveru-
lega að menn sem hugsa á þennan hátt hafi pólitísk völd
á Íslandi. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Ómerkilegir stjórnmálamenn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
G
rágæsir dvelja nú lengur
hér á landi en þær
gerðu áður og fljúga
styttra til vetursetu en
þær voru vanar. Stór
hluti íslenska grágæsastofnsins ver
nú vetrinum á Orkneyjum í stað þess
að fljúga sunnar. Þá fjölgar sífellt
grágæsum sem fara hvergi og dvelja
hér allt árið.
Dr. Arnór Þórir Sigfússon, dýra-
vistfræðingur og gæsasérfræðingur
hjá Verkís, telur að mildari vetur
undanfarin ár og stóraukin kornrækt
eigi mikinn þátt í lengri dvöl grágæs-
anna hér á landi. Til marks um vöxt
kornræktar voru kornakrar um 200
hektarar árið 1991 en skorið var upp
af um 4.800 hekturum í haust, að
sögn Jónatans Hermannssonar, til-
raunastjóra á Korpu. Sáð var í fleiri
hektara en skorið var upp af en slæm
veðrátta spillti sums staðar upp-
skeru. Því má ætla að gæsirnar hafi
haft úr talsverðu að moða.
Arnór nefndi að mildari veðrátta á
undanförnum árum eigi einnig þátt í
því að gæsirnar hafi vetursetu norð-
ar en áður, þ.e. í Orkneyjum fremur
en sunnar á Bretlandseyjum. Hann
segir að veturseta gæsanna í Orkn-
eyjum valdi því að minna sé veitt úr
grágæsastofninum yfir veturinn nú
en þegar hann dvaldi á hefðbundnum
veiðilendum breskra gæsaveiði-
manna. Vetrarveiði á grágæs í Bret-
landi var áætluð 20.000 til 25.000
gæsir í kringum síðustu aldamót.
Minni veiði í Bretlandi að vetri kem-
ur sér vel fyrir stofninn því veiðin á
grágæs hefur verið við þolmörk
hans, að mati Arnórs.
Veiðiálag á grágæsina hefur auk-
ist hér. Gæsaveiðimönnum hefur
fjölgað, veiðitíminn lengst og það
hefur færst í vöxt að borið sé út fóður
til að laða gæsir að veiðilendum. Þá
hefur takmörkun á rjúpnaveiði lík-
lega aukið eitthvað sókn í gæs.
Bætur vegna gæsabeitar
Bændur á Orkneyjum eru ekki all-
ir hrifnir af aukinni viðveru gæsa þar
um slóðir. Þeir kvarta hástöfum yfir
ágangi þeirra og spjöllum á rækt-
arlandi. Nú er svo komið að bændur
víða þiggja háar bætur frá skoskum
stjórnvöldum vegna ágangs gæsa.
Opinberir talningamenn fara um á
eynni Islay, staðsetja gæsirnar og
fjölda þeirra á hverri jörð. Bóta-
greiðslur þar miðast við niðurstöður
þessara talninga.
Íslenski grágæsastofninn hefur
vaxið flest undanfarin ár og heiða-
gæsastofninn verið í örum vexti, að
sögn Arnórs. Varp heiðagæsa í ár
var það næstlélegasta sem hann hef-
ur séð frá árinu 1995 og er vorhret-
inu sem gerði á varptímanum líklega
um að kenna. Grágæsin virtist
standa hretið betur af sér.
Þá virðist hafa dregið úr fækkun
blesgæsa eftir að stofninn var alfrið-
aður 2006 og fjölgaði henni í fyrra í
fyrsta skipti frá aldamótum. Stofnar
margæsar og helsingja eru einnig á
uppleið hér um slóðir.
Sem kunnugt er var sett sölubann
á rjúpur og rjúpnaafurðir. Arnór tel-
ur ekki tímabært að setja bann af því
tagi á sölu veiddra gæsa og gæsa-
afurða af þeim sterku stofnum sem
leyft er að veiða hér. Slíkt bann
myndi draga talsvert úr veiði sem
þýddi stærri stofna og aukna
árekstra við bændur. Offjölgun gæsa
gæti leitt til eyðingar búsvæða á
varpstöðvunum á hálendinu.
Ameríska snjógæsin er dæmi um
slíka offjölgun gæsa sem hefur haft
neikvæð áhrif á búsvæði þeirra. Nú
er hvatt til aukinnar veiði á snjógæs
þar vestra til að vernda búsvæði
gæsanna á norðurheimskautssvæð-
inu svo ekki komi til hruns í stofn-
inum.
Breytt hegðun gæsa
rakin til betra atlætis
Vetrarstöðvar íslenskra grágæsa
Orkneyjar
Skotland
Vaxandi gæsafjöldi að
vetri frá aldamótum.
Helstu vetrarstöðvar
íslenskra gæsa 1991-96.
50 km
Kanadagæsir urpu hér í fyrsta
skipti, svo vitað sé, á liðnu
sumri. Hreiðrið var á votlend-
issvæði á Suðausturlandi. Í því
voru sex egg og klöktust ungar
úr eggjunum. Ekki er vitað
hvernig ungunum reiddi af.
Björn Arnarsson fugla-
ljósmyndari myndaði kan-
adagæsina á hreiðrinu. Hún
var á stærð við grágæs og
taldi hann líklegt að gæsirnar
hefðu verið garðfuglar frá
Bretlandi.
Þess munu vera dæmi að
kanadagæs hafi eignast hér af-
kvæmi með grágæs.
Nýr varpfugl
á Íslandi
Kanadagæsin Verpti sex eggjum.
KANADAGÆS VERPTI HÉR