SunnudagsMogginn - 05.02.2012, Blaðsíða 27

29. janúar 2012 27
undir viku. Efni í kjólana komu konur oftast með
sjálfar.
Heimasaumur varð atvinna
Sumir kjólanna eru heimasaumaðir. „Ég vil meina að
þannig hafi þetta allt byrjað. Konurnar saumuðu heima
en svo varð þetta svo mikið að þær sáu að þær yrðu að
stofna saumastofu. Þannig byrjuðu viðskiptin. Þannig
verður þessi iðnaður til sem þróast upp í það að í dag er-
um við með tískudeild í Listaháskólanum og útskrifum
fatahönnuði. Ég er sjálf alin upp við að það var allt
saumað á mig þangað til ég var 13 ára. Þá má ekki
gleyma þessum þætti mæðranna í sögunni. Þetta er arf-
leifð, sem við þurfum að skoða. Við erum að heiðra
þessar konur,“ segir hún.
Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminjavörður segir mik-
ilvægt að skrásetja þessa sögu. „Þjóðminjasafnið er safn
um íslenska þjóðmenningu frá upphafi til dagsins í dag.
Það er ekki síður mikilvægt að beina sjónum okkar að
20. og 21. öldinni. Við erum að skrá ýmsa þætti í okkar
nútímamenningu. Núna erum við til dæmis ekki bara að
safna gripum heldur líka heimildum,“ segir hún.
„Það var haldin tískusýning hér í húsinu árið 1949
þegar það var enn á byggingarstigi. Það var gert til að
vekja athygli á færni og möguleikum Íslendinga til ný-
sköpunar, framleiðslu og iðnaðar á erfiðum tímum. Þessi
saga á líka erindi við Íslendinga í dag. Þessi saga segir
okkur hvað Íslendingar bjuggu yfir mikilli færni og að
hið þjóðlega er hluti af stærra alþjóðlegu samhengi.
Með sýningunni er verið að benda á hvað hefur verið
gert vel, hvaða sögu við eigum og hvað það sé hægt að
sækja sér mikinn innblástur í menningararfinn þó það sé
ekki farið lengra aftur en til þessara ára,“ segir hún.
„Við leggjum áherslu á að vanda útgáfu með sýning-
unni þannig að eitthvað standi eftir,“ segir hún en bókin
sem ber nafn sýningarinnar er ákaflega skemmtileg og er
til sölu í verslun Þjóðminjasafnsins.
Greiningardagur fyrir fatnað
Gamlar tísku- og mannlífsmyndir úr Ljósmyndasafni Ís-
lands í Þjóðminjasafninu prýða líka Bogasalinn og setja
fötin í skemmtilegt samhengi og gæða þau lífi. „Við nýt-
um allan efnivið safnsins,“ segir Margrét en Steinunni
fannst mikilvægt að setja þetta í samhengi.
„Steinunn kemur með alla sína þekkingu og reynslu
og gerir þessa fallegu sýningu. Þetta er eins og að horfa á
tískusýningu úr fortíðinni. Það er búið að gera kjólana
svo fína og meðhöndla þá svo þeir njóti sín,“ segir Mar-
grét en sumir kjólanna koma úr einkasafni.
„Ég vona að ef það eru til fleiri kjólar ofan í kassa þá
skoði fólk þá og til dæmis pakki þeim betur og athugi
hvort þeir séu íslenskir,“ segir Steinunn.
„Við erum að hugsa um að hafa sérstakan greining-
ardag um fatnað og biðja fólk að koma með það sem það
telji vera íslenskan fatnað og fá okkar hjálp við að greina
hann,“ segir Margrét en þessir dagar hafa verið vinsælir
hjá safninu og víst er að dýrgripir leynast víða í
geymslum.
Nauðsynlegt að þekkja fortíðina
Víst er að kjólarnir á sýningunni eru fagrir á að líta og
margir miklir dýrgripir. Á opnuninni mátti heyra konur
hvarvetna segja setningar á borð við: „Ég myndi helst
vilja fara í þennan græna.“ Eða: „Ég á einn svipaðan
þessum.“ Það ríkti ákveðin fortíðarþrá í loftinu og
greinileg ósk um fleiri tækifæri til að klæða sig upp á.
„Ég hef reynt að kenna nemendum mínum þetta. Fólk
persónugerir alltaf fatnað. Það nær ekki alveg að horfa á
fatnaðinn sem einhverja fagurfræði,“ segir Steinunn.
„Fatnaður er ofsalega persónulegur. Hann er það sem er
næst þér.“
Hún hefur greinilegt dálæti á mörgum gripum sýning-
arinnar. „Þessi dragt er ekki síður elegant í dag,“ segir
Steinunn og tekur rauðu dragtina frá Brynhildi Jóns-
dóttur sem dæmi. „Þessi hönnun stenst tímans tönn.“
Þessi sýning varpar ljósi á sögu fatahönnunar á Íslandi,
segir Steinunn. „Ég vil kunna söguna. Fatahönnuðir og
klæðskerar verða að kunna söguna,“ segir hún og Mar-
grét samsinnir. „Þú verður að hafa ákveðna yfirsýn í öllu
listnámi yfir það sem hefur verið gert. Þetta kemur líka
inn á menntunarhlutverk Þjóðminjasafnsins. Við erum
líka að miðla þessari þekkingu. Það eru gömul og ný
sannindi að maður verður að þekkja fortíðina til að vita
hvað er nýtt.“
Djúprauður taftkjóll með bólerójakka í stíl. Pilsið er nær hringskorið og nær niður fyrir hné. Dæmi-
gerður sparikjóll frá því snemma á 6. áratugnum og greinilega undir áhrifum frá línum þeim sem
lagðar voru í París. Hvítar pallíettur við brjóst og mitti gefa kjólnum sérstakt yfirbragð. Dýrleif Ár-
mann kjólameistari saumaði á Ingibjörgu Kaldal.
Glæsileg kona
með einstakt
fegurðarskyn
Magnea er hér á
myndinni í kápu sem
er á sýningunni.
Kjólasafn Magneu D. Þórð-
ardóttur (1901-1990) er
varðveitt í Þjóðminjasafninu
en það samanstendur meðal
annars af glæsilegum síð-
kjólum, drögtum og stuttum
kjólum. Kjólar og hattar frá
Magneu eru á meðal sýn-
ingargripanna en hún átti
mikið safn af höttum, einn
fyrir hvert tækifæri.
Magnea var ráð-
herrafrú, eiginkona
Jóhanns Þ. Jós-
efssonar alþing-
ismanns frá Vest-
mannaeyjum og hafði tækifæri til
að skarta fögrum kjólum bæði hér
heima og erlendis.
Steinunn segir Magneu hafa
verið sérstaklega glæsilega konu.
„Fyrir mér hefur þessi kona haft
einstakt fegurðarskyn og glæsi-
leika sem mér finnst einkenna það
sem við erum að reyna að sýna
með þessari sýningu. Það er
glæsileikinn sem þessar konur
bera með sér. Við höfum svolítið
tapað því á þessari öld en
kannski er alveg þess virði að
fara að sækja það.“