Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.01.2013, Blaðsíða 46

Úttekt
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13.1. 2013
M
ikla athygli vakti fyrir jólin
þegar björgunarsveitir
voru fengnar til að aðstoða
við leitina að fanganum
sem strauk af Litla-Hrauni
enda hafði lögregla lýst því yfir að hann væri
álitinn hættulegur og hugsanlega vopnaður.
Þorsteinn Þorkelsson, formaður lands-
stjórnar björgunarsveita, segir þetta verkefni
án fordæmis hér á landi en eftir að hafa ráð-
fært sig gaumgæfilega við lögreglu hafi
björgunarsveitirnar ákveðið að taka þátt í
leitinni enda hafi lögregla ábyrgst öryggi
leitarmanna.
Lögum samkvæmt er björgunarsveitum
skylt að hefja björgun, leit og gæslu ef
stjórnvöld óska þess. Svo einfalt er málið þó
ekki, að áliti Þorsteins. „Alla jafna þarf ekki
að ræða þátttöku okkar í leit að fólki en
vegna óvenjulegra aðstæðna í þetta skipti var
það gert sérstaklega,“ segir hann. „Við vild-
um fá tryggingu fyrir því að okkar fólk væri
ekki í hættu við leitina og sannfærði lögregla
okkur um að öryggi væri tryggt.“
Þess má geta að lögreglumaður eða -menn
fylgdu öllum leitarhópum og þyrfti að leita að
fanganum í hellum eða húsum var það gert
af sérþjálfuðum mönnum, hinn almenni
björgunarsveitarmaður kom þar hvergi
nærri. „Það var mjög vel að þessu staðið af
hálfu lögreglu,“ segir Þorsteinn.
Spurður hvort björgunarsveitarmenn sem
tóku þátt í verkefninu hafi verið smeykir eða
fundist það óþægilegt svarar Þorsteinn neit-
andi. „Þetta snýst á endanum allt um öryggi
fólks, fyrst það var tryggt var okkur ekkert
að vanbúnaði.“
Björgunarsveitarmenn eru þjálfaðir í að
leita að fólki sem er saknað og segir Þor-
steinn þá þekkingu hafa orðið til þess að lög-
regla komst á spor strokufangans. Hann gaf
sig sem kunnugt er fram að morgni að-
fangadags.
Skýrt ákvæði er um vátryggingar í lögum
um björgunarsveitir og björgunarsveitar-
menn. Þar segir að björgunarsveitum sé
skylt að tryggja björgunarsveitarmenn vegna
slysa sem þeir kunna að verða fyrir í störfum
sínum á vegum björgunarsveita. Sveitunum
er einnig skylt að að kaupa eignatryggingu
fyrir tjóni á persónulegum munum björg-
unarsveitarmanna sem verða kann í störfum
þeirra á vegum björgunarsveita og kaupa
ábyrgðartryggingu fyrir tjóni sem björgunar-
sveitarmenn kunna að valda þriðja aðila í
störfum sínum á vegum sveitanna.
Björguðu sauðfé í stórum stíl
Annað óvenjulegt verkefni bar að höndum á
liðnu ári, þegar björgunarsveitarmenn voru
ræstir út í stórum stíl til að bjarga sauðfé
sem grafist hafði í fönn í óveðrinu sem gekk
yfir Norðurland í september.
Þorsteinn segir marga björgunarsveitar-
menn hafa reynslu af slíkri leit en umfangið
hafi í þessu tilviki verið margfalt meira en
áður hefur þekkst. „Björgunarsveitarmenn
hafa tekið að sér að bjarga sauðfé fyrir
bændur, jafnvel gegn greiðslu, en aldrei áður
hefur verið lýst yfir almannavarnaástandi af
þessum sökum. Þegar mest var voru á bilinu
fimm til sex hundruð manns að störfum fyrir
norðan í september,“ segir Þorsteinn og
bendir á, til samanburðar, að það séu fleiri
menn en tóku þátt í aðgerðum vegna eld-
gossins í Eyjafjallajökli. Verkefnið tók líka
óvenju langan tíma, svo dögum og vikum
skipti voru björgunarsveitarmenn að störfum
fyrir norðan sl. haust.
Fjölbreytni að aukast
Þorsteinn, sem býr að um þrjátíu ára reynslu
af björgunarsveitarstarfi, segir verkefni
sveitanna verða stöðugt fjölbreyttari og
nauðsynlegt sé að fylgjast með í nágranna-
löndunum. „Við reynum alltaf að bæta okkar
störf og þjálfun og þess vegna er mikilvægt
að fylgjast vel með, máta okkur við aðstæður
Þurfa að
vera við
öllu búnar
HLUTVERK BJÖRGUNARSVEITA ER AÐ STARFA Í ÞÁGU ALMANNA-
HEILLA MEÐ ÞÁTTTÖKU Í BJÖRGUN, LEIT OG GÆSLU Á ÁBYRGÐ
STJÓRNVALDA OG Í SAMVINNU VIÐ ÞAU. VERKEFNIN GETA VERIÐ
AF ÝMSU TAGI OG FJÖLBREYTNIN EYKST MEÐ HVERJU ÁRINU, SVO
SEM LEITIN AÐ STROKUFANGANUM FYRIR JÓL BER VITNI UM.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is