Morgunblaðið - 18.06.2014, Page 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. JÚNÍ 2014
Miðvikudagstilboð
– á völdum einnota borðbúnaði
Rekstrarvörur
- vinna með þér
Réttarhálsi 2 • 110 Reykjavík
Sími: 520 6666 • sala@rv.is • rv.is
Verslun RV er opin virka daga kl. 8 – 18 og laugardaga kl. 10 – 14
Komdu í verslun RVog sjáðu glæsilegt úrval
af einnota borðbúnaði íflottum sumarlitum
Di
sk
ar
Se
rv
íe
ttu
r
G
lö
s
Hn
ífa
pö
r Viktoría, krónprinsessa Svíþjóðar,
og eiginmaður hennar, Daníel prins,
verða í heimsókn á Íslandi í dag og á
morgun. Heimsóknin hefst formlega
á Bessastöðum kl. 9.40 í dag, þar
sem þau eiga fund með forsetahjón-
unum. Að því búnu fara gestirnir í
Hörpu, skoða bygginguna, fræðast
um hana og fá kynningu á íslensku
tónlistarlífi.
Þá verður haldið í Norræna húsið
á fund um viðskiptatengsl Íslands og
Svíþjóðar og eftir það heimsækja
krónprinsessan og prinsinn Hellis-
heiðarvirkjun. Síðan er heimsókn í
stoðtækjafyrirtækið Össur. Í kvöld
munu þau sitja kvöldverð á Bessa-
stöðum í boði Ólafs Ragnars Gríms-
sonar, forseta Íslands, og Dorritar
Moussaieff forsetafrúar.
Á morgun halda gestirnir ásamt
forsetahjónunum til Húsavíkur og
fara þar í hvalaskoðun og þiggja há-
degisverð í boði forsætisráðherra.
Síðan verður haldið að Mývatni og
Goðafossi og þá til Akureyrar, þar
sem efnt verður til málstofu um mál-
efni norðurslóða. Að þessu loknu
verður haldið til Reykjavíkur, þar
sem hinni formlegu heimsókn lýkur.
Tignir gestir Viktoría krónprinsessa Svíþjóðar og eiginmaður hennar,
Daníel prins, eru í heimsókn á Íslandi og munu fara víða í dag og á morgun.
Krónprinsessa
Svíþjóðar í heimsókn
 Kynnir sér atvinnulíf og menningu
AFP
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Hvalur sem var á ferð um Skjálf-
andaflóa fyrir nokkrum dögum er
talinn vera svokallaður blendings-
hvalur og tókst vísindamönnum
Hafrannsóknastofnunar að ná úr
honum sýni, sem nú er til grein-
ingar, en ítrekað var reynt að ná
sýni úr þessum
sama hval í
fyrrasumar, en
án árangurs.
Reynist grun-
ur vísindamann-
anna á rökum
reistur er um að
ræða afkvæmi
steypireyðar og
langreyðar og
hafa áður fimm
slíkir fundist við Íslandsstrendur.
Blendingshvalir eru fátíðir í dýra-
ríkinu.
Af þeim fimm sem greinst hafa
hér við land voru fjórir veiddir í
Hvalfirði. „Þeir voru veiddir sem
langreyðar,“ segir Gísli Víkingsson
hvalasérfræðingur á nytja-
stofnasviði Hafrannsóknastofnunar.
„En steypireyðurin hefur jú verið
friðuð hér við land frá 1960.“ Er
það þá ekki brot á reglum um hval-
veiðar að veiða slíkan blendings-
hval? „Nei, ætli blendingar séu
ekki undanskildir lögum því þetta
er ekki skilgreind tegund,“ segir
Gísli.
Fyrsti blendingshvalurinn, sem
Hafró er kunnugt um, veiddist árið
1986 í þáverandi vísindaveiði. Það
var hvalkýr, langt gengin með kálf
Fyrir þann tíma var ekki vitað að
ólíkar hvalategundir gætu átt sam-
an afkvæmi, að sögn Gísla.
Þekkt hjá öðrum tegundum
Hann segir ekki vitað hvers
vegna hvalir ólíkra tegunda sæki
hvorir í aðra og eignist saman af-
kvæmi. „Þetta er þekkt hjá ýmsum
öðrum dýrategundum, en þá eru af-
kvæmin oft ófrjó. Dæmið með hval-
kúna, sem var með fóstri, sýnir að
hún var frjór blendingur. En fóstr-
ið var aftur á móti það ungt, að það
var ekki hægt að sjá hvort það
hefði verið frjótt eða hverjir lífs-
möguleikar þess hafa verið.“
Að sögn Gísla líta blendingarnir
nánast eins út og langreyðar ofan
frá séð í sjónum og því hafa þeir
verið veiddir í misgripum. Þeir eru
með álíka baksvip, en liturinn á
kviðnum er ólíkur því sem gerist
með langreyðar.
Eftir að fyrsti blendingurinn
greindist, ritaði Gisli og fleiri vís-
indamenn grein um fyrirbærið í al-
þjóðlegt vísindarit. „Í framhaldi af
því höfðu spænskir kollegar okkar
samband og sögðust hafa heyrt
sögur af sérkennilega útlítandi
langreyði sem fannst við Spán.
Þeim tókst að grafa upp sýni af
henni og það kom í ljós að þar var
um að ræða blending,“ segir Gísli.
Að auki greindist nýlega blend-
ingshvalur við Noregsstrendur, en
þar er um að ræða blöndun ann-
arra tegunda. Þar var um að ræða
afkvæði hrefnu og suðurhvels-
hrefnu. Er þetta náttúran að búa
til nýjar dýrategundir? „Það er
kannski ekki hægt að segja það, en
þetta er áhugavert,“ segir Gísli.
Fágætur blendingur á ferðalagi
 Rannsaka nú sýni úr hval sem talinn er vera afkvæmi tveggja hvalategunda  Fátítt meðal hvala
 Ekki er vitað hvers vegna tvær tegundir eignast kálfa saman  Áhugavert, segir hvalasérfræðingur
Ljósmynd/Tryggvi Sveinsson
Meintur blendingur Myndina tók Tryggvi Sveinsson skipstjóri á Einari í Nesi, rannsóknarskipi Hafró, er sýnið var
tekið úr hvalnum fyrir skömmu. Hann er talinn vera sjötti blendingshvalurinn sem finnst við Íslandsstrendur.
Í Skjálfandaflóa Hér er umræddur hvalur á ferð fyrir nokkru síðan. Sýnatökubúnaði var skotið í hann úr byssu.
Gísli Víkingsson
Að sögn Gísla var sýnið úr blendingshvalnum þannig tekið að skotið var á
hvalinn með byssu með sérstakri sýnatökuör eða pílu sem miðað er á bak
hvalsins. „Pílan dettur strax af honum og flýtur í sjónum. Við veiðum
hana síðan upp. Þannig næst u.þ.b. eitt gramm af húðsýni, sem síðan er
sent í greiningu hjá Matís,“ segir Gísli. „Þetta er góð leið til sýnatöku,
það er ekki hægt að handsama hvalina og taka úr þeim sýni, eins og með
ýmis önnur dýr.“
Eitt gramm af hval
TAKA SÝNIÐ MEÐ PÍLU
Spurður hvað sé á döfinni í
hvalarannsóknum hjá Hafrann-
sóknastofnun segir Gísli að ný-
verið hafi tvær steypireyðar
verið merktar skammt norðan
Skjálfandaflóa. Um er að ræða
merki sem innihalda senda.
Þeir senda merki í gervitungl
sem Hafró kaupir aðgang að og
upplýsingarnar eru síðan sóttar
á netið. Hvalir hafa verið merkt-
ir á þennan hátt undanfarinn
áratug og þannig hafa fengist
mikilsverðar upplýsingar um
lífshætti þeirra og ferðir.
Að sögn Gísla heldur annar
hvalurinn sig enn á svipuðum
slóðum, við Norðausturland, en
hinn fór norður í haf og hefur
ekkert spurst til hans um hríð.
Margar ástæður kunna að vera
fyrir því, til dæmis er ekki óal-
gengt að merkin losni fljótlega
af dýrunum.
Merktu tvær
steypireyðar
MERKI TIL GERVITUNGLA