Morgunblaðið - 08.11.2014, Blaðsíða 25

FRÉTTIR 25Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 2014
Orðin sandur og sjávarsandur vísa
til ógrynna og mikils fjölda í ýms-
um orðatiltækjum á íslensku en
þótt við eigum „sand“ af sandi er
hann ekki óþrjótandi auðlind.
Raunin er nefnilega sú að 75 til
90 prósent af náttúrulegum sand-
ströndum heimsins eru að hverfa,
að sögn Johns R. Gillis, heiðurs-
prófessors í sagnfræði við Rutgers-
háskóla í Bandaríkjunum og höf-
undar bókarinnar The Human
Shore: Seacoasts in History.
Gillis segir í grein í The New
York Times að ástæðurnar séu
margar, meðal annars hækkandi
sjávarmál og tíðari stormar vegna
loftslagsbreytinga, en einnig stór-
fellt sandnám og önnur landnýting
manna á ströndunum. Mennirnir
hafi einnig stuðlað að þessari þróun
með því að stífla ár og minnka þar
með framburð sands úr hlíðum
fjallanna.
Sala á sandi og möl
jókst um 10% á ári
Gillis segir að vöxturinn í sand-
og malarnámi í heiminum sé nú
meiri en hagvöxturinn í heild. Til
að mynda hafi salan á sandi og möl
aukist um 10% á ári í Bandaríkj-
unum frá 2008. Nú sé svo komið að
skortur sé á sjávarsandi eða sam-
bærilegum sandi vegna stöðugs
ágangs fyrirtækja sem reiða sig á
þessa auðlind.
Geta ekki notað
eyðimerkursand
Sandur er mikilvægur í fram-
leiðslu svarfefna (t.d. sandpappírs
og stálullar), plasts, kísilflaga og
jafnvel tannkrems. Sandurinn hef-
ur þó haft mesta þýðingu í bygg-
ingarstarfsemi. Um það bil 80% af
sand- og malarnáminu eru notuð til
að búa til steinsteypu.
Í flestum tilvikum er ekki hægt
að nýta eyðimerkursand í staðinn
vegna þess að hann er fínni og
mýkri en sandurinn og mölin úr
sjávarströndunum. Eyðimerkur-
ríkið Dúbaí þarf því að flytja inn
sand alla leiðina frá Ástralíu.
bogi@mbl.is
Sand-
strendur
að hverfa
 Sandur ekki
óþrjótandi auðlind
AFP
Gengið á sandi Kona með hund í
grennd við New York-borg.
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Forseti grænlenska þingsins, Lars-
Emil Johansen, hefur staðfest að
endurskoðunarfyrirtæki hefur lokið
rannsókn á því hvort núverandi og
fyrrverandi ráðherrar grænlensku
landstjórnarinnar hafi notað opin-
bert fé í eigin þágu.
Johansen hefur einnig greint frá
því að enginn stjórnmálamaður eða
embættismaður hafi lesið skýrslu
sem endurskoðun-
ar- og ráðgjafar-
fyrirtækið Del-
oitte hafi skrifað
um niðurstöður
rannsóknarinnar.
Johansen segir
að skýrslan sé
geymd í öryggis-
hólfi Grænlands-
banka og verði
ekki gerð opinber fyrr en eftir þing-
kosningarnar sem fara fram 28.
þessa mánaðar, að sögn grænlenska
dagblaðsins Sermitsiaq.
Getur ekki birt skýrsluna
Boðað var til kosninganna í byrj-
un október eftir að Aleqa Ham-
mond, þáverandi formaður græn-
lensku landstjórnarinnar, sagði af
sér sem formaður Siumut-flokksins
vegna rannsóknar á ásökunum um
að hún hefði notað rúmar 106.000
danskar krónur (2,2 milljónir ís-
lenskra) af opinberu fé í eigin þágu.
Hammond er sögð hafa notað féð til
að greiða fyrir flugmiða, hótelgist-
ingu og veitingar fyrir fjölskyldu
sína.
Forseti þingsins kveðst ekki hafa
heimild til að gera skýrsluna opin-
bera fyrir kosningarnar. „Það er að-
eins endurskoðunarnefnd þingsins
sem getur opnað og lesið skýrsluna
um niðurstöður rannsókarinnar um
notkun núverandi og fyrrverandi
ráðherra á opinberu fé,“ hefur Ser-
mitsiaq eftir Johansen. Hann segir
að skýrslan verði ekki birt fyrr en
nýtt þing hefur kosið endurskoðun-
arnefnd eftir þingkosningarnar.
Hans Enoksen, fyrrverandi for-
maður landstjórnarinnar, hafði ósk-
að eftir því að skýrslan yrði birt
þegar í stað. Hann kvaðst leggja
beiðnina fram sem einn þeirra sem
rannsóknin beindist að. Hann sagði
að grænlenskir kjósendur vildu fá
þessi mál á hreint og tryggja að ráð-
herrar landstjórnarinnar notuðu
ekki opinbert fé í eigin þágu.
Rannsóknarskýrsla geymd í bankahólfi
 Rannsókn á notkun ráðherra á opinberu fé ekki gerð opinber fyrir kosningarnar á Grænlandi
Lars-Emil
Johansen