Fréttir - Eyjafréttir - 12.03.1998, Page 13

Fimmtudagur 12. mars 1998
Fréttir
13
Bless,
sagði
daman
Frá ráðstefnu um sjávarbyggðir, auðlindanotkun
og siðfræði, sem haldin var í Stamsund 18.til 21.
febrúar 1998. Stamsund er útgerðarbær í Lófóten
í Norður Noregi þar sem séra Bjarni Karlsson,
sóknarprestur Landakirkju var meðal frum-
mælenda. Með honum í för voru, sr. Sigríður
Guðmarsdóttir sóknarprestur í Olafsfirði, sem er
höfundur greinarinnar og sr. Davíð Baldurssyni
prófastur á Eskifirði
Hann sá hana nálgast og vissi að hún
hafði áhuga. Þau spjölluðu saman
góða stund. Hann bauð henni upp á
drykk. Hún var sæt. Hún sagði
honum frá því sem hún var að gera og
því sem hún ætlaði að verða. “Hvað
ætlar þú að gera,“ spurði hún svo.
„Ég? Ég ætla að verða trillukarl,"
sagði hann. Það varð andartaks þögn
og á meðan var eins og þúsund
rnyndir rynnu í gegnum höfuðið á
stúlkunni. Hún lauk úrglasinu sínum,
seildist rólega eftir töskunni sinni og
sagði. „Bleeeess“. mjórri röddu. Þetta
síðasta útspil þótti víst ekki örvandi.
Höfðar sjávarútvegur til
unglinga?
Það er annar dagur ráðstefnunnar í
Stamsund og líf og fjör í tuskunum.
Fundarmönnum hefur fjölgað um
helming og meðalaldurinn lækkað um
helming líka. Salurinn er fullur af
fólki á aldrinum sextán ára til tvítugs.
Það er komið til að hlusta á
skólafélaga sína segja frá verkefni um
ungt fólk og sjávarútveg sem unnið
hefur verið í skólanum þeirra. Og rétt
í þessu er ungur maður að segja frá
sætu stelpunni sem hann missti af
vegna þess að hann langaði til að
Sigríúur og Bjarni.
verða trillukarl. Þau segja okkur frá
því hversu erfitt er að kaupa bát og
byija að veiða. Kvótinn er svo dýr og
ekki heiglum hent að kaupa sig inn í
kerfið. Og síðan er öllum umsóknum
og skýrslum varpað upp á glæru
þannig að við getum með eigin augum
séð kerfið sem við er að etja. Þau hafa
safnað upplýsingum um afstöðu fé-
laga og kunningja til búsetu í
sjávar-byggðum. Margir vilja flytja
„suður í tækifærin". Aðrir kvarta um
þjónustu-leysi að það vanti billjard-
hallir og aðra tómstundaiðkun í hinum
dreifðu byggðum. Það vantarnæturlíf
og kaffihúsalíf, veðrið er slæmt og
fábreytilegri möguleikar á að mennta
sig. Og svo hefur allt tengt sjávar-
útvegi á sér slorstimpil og þykir ekkert
sérstaklega fínt.
Þurfum að losna við
slorstimpilinn
Þau vilja ráðleggja hinum fullorðnu að
bæta menntun innan sjávarútvegs.
Það verður líka að afmá „slor-
stimpilinn“ af greininni og skapa
jákvæða ímynd. Gera verður ungu
fólki kleift að komast í sæmilega
vinnu en láta ekki eldri kynslóðina
hanga á öllu því besta eins og hundar
á roði. Yngja verður upp bátaflotann.
Vitnisburður unga fólksins er líka
jákvæður í garð Iandsbyggðarinnar.
Þau vilja mörg hver búa í sjávarplássi
og nefna til þess ástæður. Þau vilja
viðhalda hefð kynslóðanna. Margir
strákanna vilja gerast sjómenn eins og
afi og pabbi. Sumir eiga von á þvi að
geta tekið við bát pabba, enda næstum
ómögulegt að kaupa sig inn í keifið.
Margir þrá frjálsræðið á hafi úti og að
geta verið sínir eigin herrar. Þeim
fmnst sjávarútvegur áhugaverður. Þau
vilja vinna við matvælaiðnað og
jafnvel eygja von um góð laun. Þau
vilja halda lífi í sinni byggð, búa
heima.
Mörg vilja mennta sig f að hagnýta
náttúruauðlindir og snúa heim með þá
þekkingu. Og svo telja þau að grasið
sé ekkert endilega grænna hinum
megin.
Fiskiguðfræöi
Nefnd voru fjögur verkefni guðfræð-
innar varðandi hafið. Hið fyrsta er að
leggja fólki til orð og táknmál til að
túlka líf sitt í ljósi siðferðilegra gilda.
Annað verkefnið er að renna frekari
stoðum undir ábyrga auðlindanotkun.
I þriðja lagi þarf að fjalla um lífið á
hafi og við haf á trúarlegum og
andlegum nótum. Að síðustu hlýtur
■m
íslenskir bátttakendur anda að sér fersku lofti milli fy rirlestra.
guðfræðin að hvetja til heildarhugs-
unar. Hafið -auðlindirnar -fólk og
tilgangur lífsins verða að skoðast í
samhengi úti við hið ysta haf.
I can't get no satisfaction!
Margir fyrirlesarar gerðu umhverfis-
vemd að umtalsefni. Rættvarumað
siðleysi og græðgi gætu drepið lífið í
höfunum. ekki sfður en á jörðu uppi.
Dregin var upp mynd í gamni og
alvöru af nútímamanninum sem
Homo consumens, þ.e. neyslu-
manninum, sem leyst hefði Homo
sapiens, hinn viti borna mann af
hólmi. Neyslumaðurinn hefur á síð-
ustu fimmtíu árum eyðilagt meira af
jörð, lofti og hafi en allar þær kyn-
slóðir sem á undan em gengnar.
Neyslumaðurinn tilheyrir neyslu-
menningunni. Boðskapur hennar er
hið góða líf, sem aðeins er hægt að
öðlast með því að eyða meiru. Neyslu-
menningin viðheldur neyslunni með
því að skapa endalausa þörf og spila á
strengi óánægju, því að ánægð
manneskja er lélegur kúnni.
Einkennisstef þessarar nýju sið-
menningar er Rolling Stones slag-
arinn: I can't get no satisfaction (Eg
fæ aldrei nægju mína). Og hver
kannast ekki við þessa rödd í
brjóstinu!
Afleiðing þessarar nýju hugsunar er
þessi: Við eigum allt, en það er líka
allt og sumt sem við eigum.
Hugsum á heimsvísu-
framkvæmum á
héraðsvísu
Lögð var áhersla á að umhverfisvemd
og ábyrg auðlindanotkun færu saman.
Sókn í sjávarfang ætti ekki að líta
neikvæðum augum, eins og róttæk-
ustu umhverfisvemdarsinnar gera. Á
meðan 800 milljónir manna svelta í
heiminum er ekki aðeins rétt að nýta
sér hverja matbjörg, það er beinlínis
skylda, samkvæmt einum fyrirlesar-
anna. Hann taldi fólk í sjávar-
byggðum best sýna ábyrgð gagnvart
heiminum öllum með því að yrkja vel
sinn eigin garð. Ef hirt er um auð-
lindimar með framtíðina í huga og
aðstæður skapaðar til að sem flestir fái
að njóta verðugs lífs, þá verður
heimurinn betri.
Þegar hendir sorg við
sjóinn...
Hafið er forðabúr og lífæð þeirra sem
strendumar byggja. En hafið er ekki
aðeins vinur. Hver byggð á sínar
sögur af slysum, óhöppum og dauðs-
föllum og hin vota gröf geymir ástvini
margra. Rætt var um hinar björtu og
myrku hliðar hafsins og þátt kirkj-
unnar í sorginni við sjóinn.
Því var haldið fram að sjóslys,
hefðu enn dýpri merkingu fyrir fólk í
sjávarþorpum heldur en umferðar-
slysin. Slys á sjónum hreyfðu við
sjálfum gmndvelli lífsins, því að haf
og líf heyrðu saman í þorpinu. Sjóslys
eru samfélagsharmleikur og heil
byggð liggur undir þegar vinna á úr
sorginni. Bent var á hlutverk kirkj-
unnar í að tengja sorg, trú og sam-
kennd saman í eina heild.
Vinnuplagg úr
Vestmannaeyjum
Á síðasta degi ráðstefnunnar var lögð
fram skýrsla úr Eyjum sem sóknar-
presturinn sr. Bjarni Karlsson flutti.
Var siðfræði sjávarútvegs gerð skil út
frá sjónarhóli lífríkis, efnahagslífs og
mannlífs. Rakti sr. Bjarni efni fyrir-
lestranna og umræður í kjölfarið. Var
góður rómur gerður að skýrslunni og
efni hennar rætt í hópum ásamt öðmm
fyrirlestrum.
Vestmanneyingar geta verið stoltir
af sínum manni og þeim sem með
honum stóðu að samningu skýrsl-
unnar að dómi greinarhöfundar.
Að heyra til
í upphafi greinarinnar sagði ungt fólk
frá því sem togaði það til þéttbýlisins.
Skýringamar á fólksflóttanum hringdu
engum bjöllum í eyrum íslensku
þátttakendanna, þetta voru allt sarnan
rök sem við höfðum heyrt hér heirna.
En þó svo að allar þessar skýringar
eigi við rök að styðjast er vandans ef
til vill að leita enn dýpra í manns-
sálinni. Fólksflóttanum af lands-
byggðinni verður ekki snúið við
meðan fólk telur sig gallað og rúið
gildum ef það býr ekki í borginni.
Landsbyggðin þarf að eiga sitt
gildismat, sitt stolt, sína trú á eigin
getu til að komast af. Þetta gildismat
erekki tengt kjamatjölskyldunni einni,
heldur stöðum og samfélagi, haf-
menningu í landi. Þá skoðast þráin
eftir átthögunum ekki sem uppgjöf
eða metnaðarleysi heldur gildi. Og er
ekki verðugt líf byggt á slíkum
gildum?
Ef til vill geta kirkjan og strand-
fólkið í samvinnu við nágranna okkar
handan hafsins tekið höndum saman
um að virkja og styrkja slík gildi. Og
trillukarlinn tilvonandi fær nýja og
betri dömu sem ekki segir bless.
• v v M
Sr. Sigríður Guðmarsdóttir, greinarhöfundur.