Fréttir - Eyjafréttir - 02.07.1998, Blaðsíða 8

8
Fréttir
Fimmtudagur 2. júlí 1998
Reynt var að láta hjól atvinnulífsins ekki stöðvast
Það kom aldrei til mála
að flyiia uppáland
-segir Haraldur Gíslason, skrifstofustjóri FIVE í gosinu 1973
Haraldur Gíslason var skrifstofustjóri
Fiskimjölsverksmiðju FIVE árið
1973. Við ræddum við hann á dög-
unum um það uppátæki að fara að
setja loðnuverksmiðju í fullan gang
undir eldspúandi fjalli.
„Við vomm komnir með allt klárt hjá
okkur þegar gaus, vomm í start-
holunum að taka á móti. Þetta setti
náttúrlega strik í reikninginn. En það
kom aldrei til mála að flytja
verksmiðjuna upp á meginlandið, það
flögraði aldrei að okkur enda hefði þá
lítið verið brætt hjá okkur, tíminn
hefði allur farið í llutninga. Þegar fast
form komsl á stjómunina hjá
Tómasarnefndinni, sem var forveri
Viðlagasjóðs, var lagt að okkur að
flytja tækin upp á land en við
harðneituðum því alltaf. Tómasar-
nefndin var kennd við formann
hennar, Tómas Árnason, alþingis-
mann.
Við fengum leyfi til að hafa hér úti
20 til 30 manns og það var nú í og
með undir því yfirskini ef til þess
kæmi að flytja tækin. Ég held að
engum hafi dottið í hug að við
ætluðum að fara að vinna loðnu.
Þorsteinn Sigurðsson, frá Blátindi,
stjórnaði þessu öllu af sinni alkunnu
röggsemi. Þar sem allt var að heila má
klárt hjá okkur, unnu okkar menn
meira og minna við björgunarstörl'.
Svo gerist það 24. febrúar að
Þórkatla frá Grindavík fær á sig sjó
rétt austan við Eyjar og þarf að leita í
skjól hingað inn. Við ákváðum að
bjóða þeim að taka á móti loðnunni.
Það voru hæg heimatökin að hafa
samband við Tómasarnefndina því
svo vildi til að nefndarmenn voru hér í
heimsókn þennan dag. Vora þeir með
fund í fundarsal Vinnslustöðvarinnar í
Hvíta húsinu þar sem FIVE var með
skrifstofu. Ég segi honum að hingað
sé komið skip með loðnu og við
ætlum að taka á móti henni. Þeir
héldu ábyggilega að við værum að
grínast en okkur var full alvara. Þetta
var svolítið mál en það réð úrslitum að
við vorum búnir að byggja yfir
megnið af þrónum okkar þannig að
engin hætta var á að aska bærist í
loðnuna. Og það varð úr að þeir settu
sig ekki upp á móti þessu og loðnunni
var landað. Þar með var ísinn brotinn
og við ákváðum að taka þá farma sem
byðust. Það er rétt að geta þess að við
vorum ekki alveg einir í þessu,
Tryggingamiðstöðin hafði tekið að sér
vissar áhættutryggingar.
Aðallega voru þetta Eyjabátar sem
lönduðu hjá okkur. Við byrjuðum að
bræða 1. mars og bræddum fram í
apríl. Á þessum tíma lókum við á
móti rúmlega 23 þúsund tonnum og
framleiddum rúm IJögur þúsund tonn
af afurðum.
Við áttum gott samstarf við
Tómasarnefndina og síðar Viðlaga-
sjóð. Við rukkuðum þá aldrei um
neitt, hvorki fyrir lán á mannskap né
það að þeir fengu alllaf að ganga í
okkar tól og tæki á verkstæðinu ef á
þurfti að halda. Nefndin þurfti engan
kostnað að hafa af okkur og hafði
aldrei
Það sköpuðust nokkur vandræði
þegar Rafveitan fór undir hraun en þá
var gott að hafa eigin aflvélar. Við
voram meira að segja aflögufærir með
rafmagn handa bænum og við áttum
mjög gott samstarf við Rafveituna á
þessum tíma.
Við vorum með okkar eigin
mötuneyti í Sælahúsinu við Strandveg
og Pálmi Lór sá um eldamennskuna.
Enginn af okkar mönnum var hjá
Viðlagasjóði í mat en margir fengu að
borða hjá okkur þótt þeir tengdust ekki
fyrirtækinu eða vinnslunni.
Launakerfið okkar var mjög einfalt
þennan vetur. Það voru allir á sama
kaupi, framkvæmdastjóri var á sama
kaupi og verkamennirnir. Og það
voru engar tímaskriftir, það var bara
unnið meðan þurfti að vinna. Og það
vora allir ánægðir með þetta
fyrirkomulag. Okkur leið vel, við
voram lánsamir enda gekk vel. Við
voram þeir einu á eyjunni sem voram
á okkar vinnustað. Aftur á móti var
fólkið okkar uppi á landi og það var að
vonum áhyggjufullt á stundum.
Það var góð drift í vinnslunni, þegar
mest var vora um 50 manns á
launaskrá hjá okkur. Og afkoman var
góð eftir þessa vertíð, afurðaverð það
hæsta sem sést hafði. Þetta var líka
toppvertíð í bolfiski og útkoman hefði
án efa orðið mjög góð hér í Eyjum ef
allt hefði verið með felldu.
En svo kom upp vandamál. Við
þurftum að koma afurðunum frá
okkur og það var ekki auðvelt eins og
á stóð. Stór skip fengum við ekki
vegna aðstæðna og því voru þetta
óttalegir koppar sem lestuðu
afurðimar frá okkur, lítil skip og í
Haraldur lét sér vaxa skegg í gosinu en liað fékk að fjúka úegar síðustu
afurðirnar frá vertíðinni 1973 voru farnar. Mynd sigurg. jónasson
lélegu ástandi. Það þurfti oftlega að
láta viðgerðarmenn l'rá okkur um borð
til þeirra til að gera við. En allt gekk
þetta upp enda samhentur hópur hjá
fyrirtækinu, frábærir starfsmenn sem
voru harðákveðnir í að láta dæmið
ganga upp sem það og gerði.
Það hefur margt minnisstætt komið
upp á hjá mér á lífsleiðinni en ég held
að þessir mánuðir verði þeir sem
síðast hverfa úr minninu. Þetta var
erfiður tími en um leið skemmtilegur á
sinn hátt. Samt vona ég að ég eigi
ekki eftir að upplifa slíka atburði
aftur." sagði Haraldur Gíslason að
lokum.
Alltaf ákveðið að koma heim
-segir Einar Sigurjónsson, fyrrverandi framkvæmdastjóri ísfélagsins, um
þá ákvörðun Isfélagsins að kaupa frystihúsið á Kirkjusandi.
Skil janlega hafði gosið mikil áhrif á
fiskvinnsluna í Eyjum. Hún lagðist
af eðlilegum ástæðum hreinlega af
meðan gosið stóð yfir.
Einar Sigurjónsson var fram-
kvæmdastjóri ísfélagsins á þessum
tíma og varaformaður stjómar. Aðrir
í stjórn voru Björn Guðmundsson,
formaður stjórnar. Martin Tómasson,
Rafn Kristjánsson, Emil Andersen,
Bergur Elías Guðjónsson og Kristinn
Pálsson.
Einar rifjaði upp með okkur helstu
atriði úr rekstri fyrirtækisins á þessum
örlagatímum.
„Það var fljótlega tekin ákvörðun um
að flytja vélar og tæki Isfélagsins upp
á land enda leit út fyrir um tíma að allt
færi undir hraun. Niðuitaka tækjanna
var undir stjóm þeirra Jóhannesar
Oskarssonar, sem sá um allt sem
viðkom rafmagninu og Matthíasar
Bogasonar sem sá um vélar og tæki.
Hvort tveggja var vel og skipulega
gert enda báðir afburða verkmenn.
Ég var í stjóm Sölumiðstöðvarinnar á
þessum tíma og Eyjólfur ísfeld,
forstjóri Sölumiðstöðvarinnar hafði
með þrotabú Sænska frystihússins í
Reykjavík að gera. Hann lánaði okkur
aðstöðu þar til geymslu fyrir okkar
dót. Stjórn Isfélagsins var einhuga í
því að við myndum síðan flytja dótið
aftur heim og byrja aftur þar. Það
kom aldrei neitt annað til greina. Öll
okkar tæki voru svo flutt með
Herkúlesvélum á Keflavíkurvöll og
ekið þaðan til Reykjavíkur þar sem
þeim var komið fyrir í geymslu.
Tryggvi Ófeigsson, einn eigenda
frystihússins á Kirkjusandi, hafði um
nokkurt skeið haft áhuga á að draga
sig út úr útgerð og fiskvinnslu. Og um
mánaðamótin febrúar-mars hafði hann
samband við mig og sagði: „Nú
kaupið þið af okkur." Og eftir að
stjórn Isfélagsins hafði fundað um
málið var ákveðið að ganga frá
kaupum á frystihúsinu. Tryggvi vildi
líka selja okkur togarana þrjá en við
höfðum ekki áhuga á þeim. í maí-
mánuði hófum við svo vinnslu á
Kirkjusandi. Við höfðum hvað mestar
áhyggjur af því að okkur vantaði
húsnæði fyrir starfsfólkið okkar. En
svo kom í Ijós að bæði hafði okkar
fólk sjálft aflað sér húsnæðis í
Reykjavík og sömuleiðis voru flestir
þeirra komnir í aðra vinnu. Vest-
mannaeyingar voru eftirsóttur vinnu-
kraftur og því varð það úr að megnið
af okkar starfsfólki var frá Reykjavík.
Þar á meðal voru 20 sjúklingar af
Kleppsspítalanum og mér leist nú ekki
á blikuna þegar ég frétti af því. En svo
var þetta alveg indælisfólk og virki-
lega gaman að starfa með því.
Sigurjón Auðunsson var áfram okkar
aðalverkstjóri og framleiðslan á þessu
ári sem við áttum og rákum Kirkju-
sand, var alveg gígantísk. Ég held að
við höfum verið með þeim allra hæstu
á landinu. Það hreinlega flaut að
okkur fiskur. Lfldega hafa þessar vin-
sældir okkar verið að miklu leyti því
að þakka að við borguðum alltaf fyrir
fiskinn hálfsmánaðarlega og slfkt
þekktist ekki í Reykjavík.
Svo ákváðum við að selja Sam-
bandinu reksturinn sumarið I974
þegar við sáum fram á að geta byrjað
á ný í Eyjum. Ekki var full samstaða
um það innan stjórnarinnar, sumir
vildu halda áfram í Reykjavík líka
enda hafði reksturinn þar gengið
sérlega vel. Malli heitinn á Júlíu vildi
t.d. halda áfram á báðum stöðum. En
meirihluti stjómar var því samþykkur
að helga sig eingöngu rekstrinum í
Eyjum og það varð úr.
Flutningur tækja og véla hingað gekk
vel og í febrúar 1974 var allt orðið
gangfært hér á ný.
Þetta var óneitanlega erfiður tími en
menn voru samstíga í ákvarðana-
tökum og við höfðum gott starfsfólk
og þess vegna gekk þetta allt svona
vel,“ sagði Einar Sigurjónsson að
lokum.