Fréttir - Eyjafréttir - 02.07.1998, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 2. júlí 1998
Fréttir
15
neitað um fyrirgreiðslu í bankanum.
„Það var Halldór Guðbjamason sá
frægi bankastjóri sem sagði að Hótel
HB og Pálmi Lórens þyldu ekki neina
samkeppni. Mér fannst það nú
hálfskrýtið þar sem ég var Vest-
mannaeyingur og auk þess búinn að
versla við bankann í 19 ár en hinir
voru aðkomumenn og höfðu aðeins
verið um ár í rekstrinum. Svo það varð
ekkert úr að við flyttum út aftur. Ég
var lærður málari og ákvað bara að
snúa mér að því en setti líka upp
sölutum eða hverfisverslun í Hafnar-
firði sem við rekum enn í dag.“
„Ef þú hefðir getað komið Hressó á
laggimar aftur hefðirðu flutt til baka
eða hvað?“
„Já það má búast við því. Annars
var konan alltaf á móti því, hún vildi
aldrei flytja út aftur,“ segir Ragnar
stundarhátt um leið og Alda kemur út
í garðskálann til okkar og sest hjá
okkur., Andskotinn er að heyra þetta,“
segir hún en Ragnar hlær hátt. „Hann
var ekkert spenntur fyrir að fara
heldur.“ „Ekki fyrst þetta fór svona,“
segir Ragnar og Alda bætir við „nei úr
því sem komið var.“ Þau botna gjama
setningamar hvort fyrir annað.
Samhent hjón og hugsa orðið eftir
sömu brautum eftir langa lífsgöngu
saman. „Okkur leið vel meðan við
vomm í Eyjum og áttum yndislegar
stundir en þetta var svo gífurleg
breyting og erfitt að rífa sig upp með
böm og aldraða móður og allt sem því
fylgdi. En okkur líður mjög vel héma
uppi á landi.“
HeimtilEyja!
„Þannig að þið talið ekki um að fara
heim þegar þið farið til Vest-
mannaeyja?“
,Jú,“ segja þau bæði. „Vestmanna-
eyingur verður alltaf Vestmanna-
eyingur. Maður er fæddur þama og
uppalinn og hefur lifað þar súrt og
sætt. En þetta er bara ekkert svipað og
áður.“
„Hvað finnst ykkur hafa breyst?“
Ragnar verður fyrir svömm:
„Maður þekkir orðið langtum færri en
maður gerði. Það komu allir á Hressó
og maður þekkti hvem einasta mann.
Þetta var eiginlega félagsmiðstöð
þeirra tíma.“
Fyrsta hugsunin var að taka
inntauiðafsnúrunni
„Hvemig upplifðir þú gosið Alda?“
, JVIér fannst þetta áfall. Manni hafði
aldrei dottið í hug að þetta ætti eftir að
gerast. Við vomm búin að eiga
Hressingarskálann í öll þessi ár en
þetta kvöld var eina skiptið sem við
skúmðum ekki, merkilegt nokk. Það
var búið að vera svo gestkvæmt hjá
okkur og ég hafði verið á Sína-
wikfundi um kvöldið. Ragnar vann
alltaf frá kl. 8 til miðnættis svo að við
vomm þreytt og ákváðum að láta
þrifin bíða til morguns. Ég skildi
þvottinn eftir á snúmnni, það var
blíðskaparveður. Svo er maður vak-
inn með þessum ósköpum. Maður sá
eldsúlumar og tókst bara á loft í
rúminu. Þetta var ömurlegt," segir hún
og er miður sín þegar hún rifjar þetta
upp. „Fyrsta hugsun mín er svo að
taka niður tauið og ég hljóp út á snúm
og tók bamableyjumar og bamafötin
og henti klemmunum í allar áttir og þá
er loftið orðið svo vont að ég kasta
upp þama úti. Þegar maður sá fram á
að maður þyrfti bara að fara hugsaði
maður guð, hvað á ég að taka? Maður
hugsaði auðvitað fyrst um bleyjumar
og bamafötin en það var hið
ótrúlegasta sem maður tók með sér
fannst þér það ekki Ragnar?,“ og
Ragnar jánkar. „Það var margt
ömurlegt í sambandi við þetta gos,“
heldur Alda áfram.
Sjóveiki
„Ég man sérstaklega hvað maður var
sjóveikur á leiðinni. Báturinn sem var
frá Eyrarbakka var nýkominn úr túr
svo að slorlyktin og sjokkið hjálpuðust
að. Svo vomm við fyrst hjá systur
minni í Reykjavík þangað til við
fengum sumarbústað í Mosfellsbæ.
Maður kærði sig ekki um að liggja
endalaust uppi á fólki með bömin og
allt það og var þess vegna feginn þó
að húsnæðið væri lélegt. Þetta var
óvenju þungur vetur, veðrasamur og
kaldur. Það fraus í koppum bamanna,
guð minn almáttugur." „Já já,“ segir
Ragnar „við þurftum að moka okkur
út úr forstofunni á morgnana, það
snjóaði svona inn í hana. Þetta hélt
hvorki vindi né vatni, hvað þá kulda
eða snjó. Þetta var okkur sem sagt
útvegað,“ segir hann, ekki beinlínis
með þunga en greinilegt er að honum
hefur ekki fundist mikið til um
aðstoðina. „Síðan fluttum við í
Hafnarfjörðinn og líður mjög vel þar,“
segir Alda. „Ég gat ekki hugsað mér
að flytja til Eyja úr því sem komið var.
Maður fékk einhvern veginn bara
alveg nóg.“
„Annars var ég voða mikið þarna
úti fram á sumar,“ segir Ragnar. „Ég
var að koma Hressó í samt lag. Ég
fékk 2.5 milljónir úr Viðlagasjóði fýrir
skemmdunum. Fyrir það gat ég keypt
einangrun, sett nýtt þak, nýtt gler og
miðstöðvarkerfi og þar með voru
peningamir famir. Öll húsgögn og
innréttingar, þetta var allt ónýtt. Þá var
það sem ég fór í bankastjórann og
ætlaði að fá lán.“
Nýbúin að stækka og breyta
„Við vomm nýbúin að stækka og
breyta og laga og birgja okkur upp af
mat fyrir veturinn," grípur Alda inn í.
„Allar frystikistur vom fullar og
hvaðeina. Ragnar hafði fengið
nautakjöt sent með Eyjaflugi frá
kaupfélagsstjóranum í Króksfjarðar-
nesi. Það spurðist út og Sigmund á
Mogganum teiknaði mynd af kjöt-
flutningunum. En það sem mér fannst
erfiðast við þetta allt saman var það
hvað var erfitt að eiga við þá þama í
Viðlagasjóði. Það héldu alltaf allir að
við mundum græða.“
Við fæmm okkur nú fram í eldhús
þar sem Alda hefur reitt fram dýrindis
veitingar og tökum upp þráðinn aftur.
Mér þykir viðkunnanlegra að fá að
vita hverra manna Alda er áður en
kvöldið er úti. Foreldrar hennar vom
Nikólína Eyjólfsdóttir og Eyjólfur
Sigurðsson og hún er borinn og
bamfæddur Vestmannaeyingur eins
og Ragnar. Hún á orðið lítið af
skyldfólki í Eyjum en fer þó á hverju
ári. „Systkini mín, þau sem em dáin,
eru jörðuð þama og pabbi líka en það
var ekki farið að grafa upp
kirkjugarðinn eftir gos þegar mamma
dó. Hún er þess vegna jörðuð undir
Eyjafjöllum þar sem hún var fædd og
uppalin.“
Margsaðsakna
„Saknarðu einhvers frá Vestmanna-
eyjum?“ spyr ég upphafinni röddu
enda er nú svo komið að við liggur að
ég sé farin að sakna þaðan einhvers
sem ég aldrei þekkti.
„Já það er ýmislegt. Þetta var
yndislegur tími en við höfðum bara
alltaf svo mikið að gera. Ég hugsaði
um Parísarbúðina sem við áttum í
fimm ár og við þrifum Skálann oftast
nær sjálf eftir lokun. Þetta var bara
þrældómur þó við hefðum gaman af
þessu og vel gengi,“ segir hún og
Ragnar samsinnir. Þau kunna
„Ég er tilbúinn með handrit að bók
þar sem ég hef skráð sögu fólks í
gosinu. Einkum þeirra sem börðust
í fremstu víglínu," segir Sigurður
Guðmundsson frá Háeyri sem enn
hefur ekki fengið útgefanda að
bókinni.
„Ég byrjaði að skrifa bókina fyrir
þremur til fjórum árum og mig
dreymdi um að gefa hana út núna
þegar 25 ár eru frá því gosinu lauk.
Það hafa margir sýnt málinu áhuga og
ég hef rætt við ljósmyndara sem voru
tilbúnir að láta mig fá myndir í bókina.
Þannig er staðan í dag og því miður
tókst mér ekki að koma bókinni út
núna," segir Sigurður sem leggur þó
áherslu á að hann hafi ekki gefist upp.
Sigurður segir að kveikjan að
bókinni sé það fólk sem hér barðist oft
vonlítilli baráttu við náttúruöflin.
„Þetta var samstæður hópur sem vann
við oft skelfilegar aðstæður. Við
svona aðstæður verða til hetjur og
þama sá maður fólk vaxa að
greinilega að meta það að farið er að
hægjast um. „Ragnar var í öllu, bara
nefndu það,“ segir Alda og hlær. „Ég
vissi ekki hvað ég átti af mér að gera
þegar við fluttum hingað, þess vegna
fór ég út í þennan sjoppurekstur með
máluninni, til að hafa eitthvað að gera
á kvöldin," og nú sést aftur glettn-
isglampinn í augunum á honum. Það
er greinilegt að hann hefur ekki setið
auðum höndum þó hann hafi ekki
vasast í bæjarlífinu í Hafnarfirði að
sama marki og í Eyjum. Hann segir að
þau lifi öðmvísi nú, fari meira en áður
og njóti lífsins. „Það er eins og maður
mannkostum."
Yfirleitt vom 200 til 300 manns úli í
Eyjum og sjálfur var Sigurður með
fjómm fyrstu iðnaðarmönnunum sem
fóm til Eyja til að stífa undir loft og
negla fyrir glugga. „Almannavamir
sendu mig, Hafstein Ágústsson, Ólaf
Gránz og Jón Þórðarson til
Vestmannaeyja og byijuðum við strax
að vinna. Á eftir okkur kom svo fjöldi
iðnaðarmanna sem áttu eftir að vinna
mikið starf."
Sigurður segir sögusviðið ekki
takmarkast við það sem var að gerast
úti í Eyjum, hann segir líka frá því
sem gerðist uppi á landi, í
Hafnarbúðum í Reykjavík, ferm-
ingunni í Skálholti, þorrablótinu í
Samkomuhúsinu sem endaði
skyndilega þegar allt fylltist af gasi og
flýja varð frá óhreinu leirtauinu,
sviðaveislunni á Steinsstöðum,
hvemig við hrökkluðumst úr einu
mötuneytinu í annað undan gasinu,
eldmessunni og fleim. „Það var oft
sé kominn í annan heim að vissu
leyti," segir hann hugsi. „Það er bara
satt að segja ekki hægt að lýsa því,
þetta er svo allt öðruvísi. Finnst þér
þetta ekki allt ótrúlegt Ragnar...?“
bætir Alda við skyndilega orðlaus
gagnvart minningunum. „Jú“ segir
hann hlýlega og bætir svo við eftir
stutta þögn: „Maður hugsar nú oft
heim til Eyja.“
Glöð í bragði, eftir skemmtilegt
spjall og notalega kvöldstund, kveð ég
það sómafólk Ragga á Hressó og Öldu
íLaugardal ... íHafnarfirði.
dapurt hljóðið í fólkinu f
Hafnarbúðum þar sem bæjarstjóm var
með höfuðstöðvar. Þar leið fólki oft
miklu verr heldur en okkur sem
vorum á vettvangi. Auðvitað fylltist
maður stundum vonleysi en við
reyndum að sjá björtu hliðamar. Þetta
kemur allt fram f bókinni og þar er
líka að finna gálgahúmor og brandara
sem gengu manna á milli," segir
Sigurður.
Sigurður byrjaði að skrá söguna
fyrir þremur til fjórum ámm og nú
bíður hún þess að einhver vilji gefa
hana út. „Frásögnin er persónuleg
lýsing mín til heiðurs fólkinu sem hér
barðist nær vonlausri baráttu. Það
hefur mikið verið skrifað um gosið
sjálft en minni gaumur hefur verið
gefinn að örlögum íbúanna og þeirra
sem lögðu okkur lið í baráttunni.
Þessu vil ég breyta," sagði Sigurður
Guðmundsson um þessa frumraun
sína sem rithöfundur.
Sigurður Guðmundsson á Háeyri:
Tilbúið handrit að bók nr nosinn
Skólaútibú í Hveragerði
Skólaniálin riðluðust verulega
veturinn 1973 eins og nærri má
geta. Flestir nemendur Barnaskól-
ans og Gagnfræðaskólans fóru í
skóla á höfuðborgarsvæðinu enda
voru flestir Eyjamenn búsettir þar.
En margir fengu húsnæði austur í
Ölfusborgum, svo margir að ekki var
unnt að koma þeim í Bamaskólann í
Hveragerði. Svo vel vildi til að gott
rými var á lausu í sundlaugar-
byggingunni, rými sem hafði verið
notað áður til kennslu og var þama
stofnaður skóli með öllum bekkjar-
deildum, frá 1. Og upp í 6. bekk.
Þórarinn Magnússon var skipapur
yfirmaður þessa útibús og fimm
kennarar úr Eyjum sendir austur. þar
á meðal við hjónin. Nemendur
Gagnfræðaskólans fengu aftur á móti
inni í Gagnfræðaskólanum. En 7.
bekkur fékk á hvorugum staðnum
inni þar sent hann var fjölmennur eða
15 nemendur. Ég átti að sjá um 7.
bekkinn og við fengum inni í félags-
heimili Kvenfélagsins Bergþóm og
vorum þar í samkomusalnum. Það
held ég að sé stærsta kennslustofa
sem ég hef kennt í.
Mig minnir að kennslan austur í
Hveragerði hafi hafist upp úr miðjum
febrúar og gekk ágætlega. Krakk-
ar nir vom iljótir að laga sig að nýjum
aðstæðum og skiluðu prýðilegum
árangri um vorið.
Á myndinni er 7. bekkurinn. Neðri
röð talið frá vinstri: Unnur Karls-
dóttir, Bjamey Magnúsdóttir, Jóna
Garðarsdóttir, Kristín Þorleifsdóttir,
Drífa Kristjánsdóttir, Mjöll Kristjáns-
dóttir, Auðbjörg Björgvinsdóttir og
Þórhildur Guðmundsdóttir. Efri röð
frá vinstri: Þórarinn Magnússon,
skólastjóri, Sigurmundur Einarsson,
Þröstur Hjálmarsson, Helgi Reynis-
son, Ulfar Danfelsson, Ásmundur
Þórarinsson, Þorsteinn Júlíusson og
Sigurgeir Jónsson, aðalkennari bekkj-
arins.
Þessi bekkur leystist síðan upp því
næsta haust höfðu nokkrir þegar flutt
út til Eyja, aðrir farið til annarra
landshluta en mig minnir að fimm úr
bekknum hafi búið áfram í Hvera-
gerði og fóm þá í Gagnfræðaskólann
þar. Sigurg.