Fréttir - Eyjafréttir - 09.10.2008, Síða 6

6
Fréttir / Fimmtudagur 9. október 2008
Staða Vestmannaeyja skoðuð af forráðamönnum bæjarins,
stofnana, fyrirtækja og hagsmunaaðila:
Loftbóluhagkerfið ekki j afn
traust og margir héldu
-segir Elliði Vignisson bæjarstjóri - Vandamálið er efnahagslegt, við erum ekki að glíma
við stríðsástand, svarta dauða eða álíka ógeðfelldar plágur. Það eru til verri hlutir en þetta
s
ástand. Það verður matur á diskum Islendinga, segir Páll Scheving oddviti minnihlutans -
s
-Aðrir sem rætt var við eru Þórður Rafn Sigurðsson formaður Utvegsbænda, Arnar
Hjaltalín formaður Drífanda stéttarfélags, Gréta Hólmfríður Grétarsdóttir, formaður Félags
kaupsýslumanna, Binni
í Vinnslustöðinni og Ægir Páll í Isfélaginu
Samantekt
Guðbjörg Sigurgeirsdóttir
Gudbjorg @ eyjafrettir.is
Atburðarrásin hefur verið hröð
síðustu daga í efnahagsmálum
Islands og reyndar heimsins alls.
Fréttir leituðu álits forráðamanna
bæjarins, stofnana, fyrirtækja og
talsmanna hagsmunafélaga. Það er
ekki ofsögum sagt að menn segja
stöðuna mjög alvarlega og erfitt sé
að spá um framtíðina. Þegar staðan
í Vestmannaeyjum er skoðuð er það
mat margra að hún sé betri en t.d. á
höfuðborgarsvæðinu. í því samban-
di er bent á að hér hafi fólk ekki
hellt sér í tugmilljóna skuldir vegna
húsnæðiskaupa og lægra gengi skili
fleiri krónum í vasa sjávarútvegs-
fyrirtækja og sjómanna. Líka er það
að athuga að þenslan fór hjá garði
hér í Eyjum sem kannski verður
það sem mun gera hremmingamar
okkur léttbærari en ella.
Heitast brennur eldurinn á fjár-
málastofnunum og það mátti heyra
þegar rætt var við forstöðumenn
Glitnis og Sparisjóðs
Vestmannaeyja. Þeir sögðu ekki
margt en ljóst er að staðan er alvar-
leg og þar sitja allir í sömu súp-
unni. Þeir eru þó sammála um að
Eyjamenn standi að sumu leyti
betur en fólk á Reykjavíkursvæðinu
ef það er einhver huggun. En
veður hafa verið fljót að skipast í
lofti og nú eru bankastofnarnir, sem
hafa verið homsteinar tilvem okkar
í áratugi allt í einu komnir að fótum
fram.
Undirstaðan er sjávar-
útvegurinn
Þegar Elliði Vignisson, bæjarstjóri,
var spurður hvort hann teldi að
krónan hefði náð botninum sagðist
hann telja að svo væri.
„Ef honum er hinsvegar ekki náð
erum við farin að nálgast hann
vemlega. Hitt er svo annað hvernig
okkur tekst að vinna okkur frá
botninum og upp á yfirborðið á
ný,“ sagði Elliði.
Hann sagði að flestum bæri saman
um að krónan hafi verið of lágt
skráð talsvert áður en 200 punkta
múrinn var rofinn. „Ef krónan
styrkist ekki með vetrinum þá gerir
hún það enn betur með vorinu. Það
er hinsvegar ljóst að loftbóluhag-
kerfi höfuðborgarinnar var ekki jafn
traust og margir vildu vera láta.
Undirstöðuatvinnugreinin er og
hefur alltaf verið sjávarútvegur og
önnur landsins gæði. Nú er fram-
undan sá tími þar sem enn og aftur
reynir á hvort hagkerfi landsbyggð-
arinnar getur stutt við hagkerfi
höfuðborgarinnar."
Elliði sagði að auðvitað hefði
hrunið mikil áhrif fyrir alla, ein-
staklinga sem og rekstraraðila.
„Þess meira sem þeir tóku þátt í
góðærinu sem er hluti af núverandi
ELLIÐI bæjarstjóri.
GRÉTA HÓLMFRÍÐUR
efnahagsvanda. Vestmannaeyjabær
glímir ekki við erlend lán. Við
notuðum góðærið til að losa okkur
við allar erlendar skuldir. Þannig
kemur gengistapið ekki beint inn í
efnahagsreikninga okkar. Við nýtt-
um líka góðærið í að hagræða í rek-
stri þannig að svigrúm okkar til að
mæta þrengingum án þess að draga
úr þjónustu við bæjarbúa er mikið.
Hinsvegar þyngist allur rekstur og
svigrúm til framkvæmda breytist.
Bæjarsjóður er vel rekinn og við
erum eitt fárra sveitarfélaga á land-
inu þar sem jákvæð merki voru í
hálfs árs uppgjöri. Það má þó lítið
út af bregða til að ekki fari illa, hjá
okkur sem öðrum.
Um stöðuna í Vestmannaeyjum
sagði Elliði að með nokkrum
rökum megi halda því fram að á
Islandi séu tvö hagkerfi, annarsveg-
ar landsbyggðin og hinsvegar
höfðuðborgarsvæðið. Bakhjarlinn
sé hins vegar sá sami þ.e.a.s. hið
íslenska fjármálakerfi. „Sú staða
sem nú er uppi heggur víða inn hér
í Vestmannaeyjum eins og
annarstaðar. Sem dæmi má nefna
að smíðasamningar útgerða hljóta
að þurfa endurskoðun, erlend lán
fyrirtækja hækka, efnahagur heim-
ilanna þrengist og áfram mætti
telja. Staða í Vestmannaeyjum er
hins vegar sterk í samanburði við
flest önnur atvinnusvæði. Okkar
ÞÓRÐUR RAFN
ARNAR HJALTALÍN
PÁLL SCHEVING
stoðir standa í frumvinnslugreinum
og sveitarfélagið og stærstu
fyrirtækin hafa verið íhaldssöm í
góðærinu. Sagan hefur kennt
okkur að þegar kreppir að
höfuðborginni þó vænkar hagur
landsbyggðarinnar. Það kæmi mér
ekki á óvart þótt svo yrði einnig
nú.“
Hvað er til ráða? „Það eru engar
töfralausnir í stöðunni. Hagkerfi
okkar er að lenda eftir fiug seinustu
ára og að því hlaut að koma.
Verkefni ríkisstjórnar, Seðlabanka
og annarra ábyrgra aðila er að
tryggja að ekki verði um brotlend-
ingu að ræða. Rfkisstjórn og
Seðlabankinn þurfa tafarlaust að
tryggja gjaldmiðlaskiptasamninga
við erlenda seðlabanka svo sem
seðlabanka norðurlandanna,
Seðlabanka Evrópu og helst einnig
Seðlabanka Bandaríkjanna. í öðru
lagi þarf breiða samstöðu ríkisins,
sveitarfélaga, atvinnulífsins,
lífeyrissjóða og annarra aðila um að
verja gengi krónunnar með öllum
tiltækum ráðum. Að lokum þarf
svo að lækka stýrivexti verulega.
Þetta kemur ekki í veg fyrir lendin-
gu en myndi milda áfallið. Hér í
Vestmannaeyjum þurfum við ekki
að kvíða stöðunni og ég hef fulla
trú á að stjórnendur fyrirtækja hér
standi rótið af sér enda hefur árað
vel í sjávarútvegi seinustu ár.
Ríkið þarf nú að tryggja að á ný
verði áhersla lögð á sjávarútveg og
lífríki sjávar. Við megum enn síður
við mistökum í stjórnun fiskveiða
en áður. Þá er einnig eðlilegt að
bæta rekstrarskilyrði sjávarútvegs
svo sem með því að fella niður
veiðleyfagjald og að minnka þá gjá
sem er milli stoðgreina sjá-
varútvegs og fyrirtækjanna. I
ölduróti fjármálakerfisins er afar
mikilvægt að sátt ríki um stjórn
fiskveiða og fiskveiðikerfið til að
undirstöðuatvinnugreinin geti
áfram verið stoð efnahagslífs ís-
lendinga. Að því gefnu eru okkur
Eyjamönnum allir vegir færir,"
sagði Elliði að lokum.
Lán úr 100 milljónum í 193
milljónir
„Þetta eru ótrúlegar sviptingar t.d.
hefur japanska jenið hækkað um
tæp 93% frá áramótum. Það þýðir
að lán sem stóð í 100 milljónum
um áramót eru 193 milljónir í dag,“
sagði Þórður Rafn Sigurðsson, for-
maður Útvegsbændafélags Vest-
mannaeyja þegar talað var við hann
á mánudagsmorgun og hann beðinn
að meta stöðuna frá sjónarhorni
útgerðarmanna. „Flestallar ef ekki
allar útgerðir eru með erlend lán og
að meðaltali hafa lán hækkað um
rúmlega 70% frá áramótum. LÍÚ er
ÆGIR PÁLL
Þegar staðan í Eyjum er
skoðuð er það mat
margra að hún sé betri
en t.d. á höfuðborgar-
*
svæðinu. I því sambandi
er bent á að hér hafi
fólk ekki hellt sér í tug-
milljóna skuldir vegna
húsnæðiskaupa og lægra
gengi skili fleiri krónum
í vasa sjávarútvegs-
fyrirtækja og sjómanna.
okkar vettvangur í þessum efnum
og við fylgjumst vel með þessum
málum.“
Þórður bendir á að öll aðföng til
útgerða hafa hækkað mikið, olíu-
verð hefur nánast tvöfaldast og
veiðafæri og annað sem til þarf
hefur hækkað um 50 til 100%.
„Staðan er grafalvarleg, það er ekki
hægt að segja neitt annað. Vanda-
málið er ekki bara bundið við
Island því nú er heimskreppa og
hún sögð alvarlegri en heims-
kreppan 1930. Útgerðir, atvinnu-
vegir og heimili fara skelfilega út
úr þessu. Verðtryggð lán eru slæm
að því leyti að hækkunin gengur
ekki til baka eins og á gengis-
tryggðum lánum og fólk situr með
himinhá lán sem hækka gífurlega
vegna verðtryggingar."
Fiskverðið fylgir ekki eftir
Þórður segir að þrátt fyrir að
gengið ætti að vera hagstætt fyrir
útflutning hafi fiskverð ekki
hækkað í samræmi við hækkun á
lánum og aðföngum. „Fiskur á
Bretland hefur meira að segja
lækkað í pundum og ég held að
fiskkaupendur fylgist vel með
gengismálum á íslandi og nýti sér
ástandið. Til dæmis kostar kílóið
af skötusel 400 krónur í dag sem er
sama verð og fyrir ári síðan. Það er