Fréttablaðið - 05.11.2013, Síða 30

5. nóvember 2013 ÞRIÐJUDAGUR| MENNING | 22
LEIKLIST ★★★★★
Lab Loki sýnir Stóru börnin
Í Tjarnarbíói
HÖFUNDUR: LILJA SIGURÐARDÓTTIR
LEIKSTJÓRI: RÚNAR GUÐBRANDSSON
Stóru börnin eru fullorðnir ein-
staklingar haldnir allsérstæðri
sálrænni og líkamlegri þörf: að
verða aftur eins og barn, jafn-
vel ungbarn. Þeir þurfa því að
finna sér mótaðila sem er tilbú-
inn að ganga í hlutverk foreldris-
ins og sinna öllum þörfum „barns-
ins“. Mér skilst að fólk með slíkar
áráttuhneigðir hafi jafnvel með
sér opinber samtök sums staðar,
þó ekki séum við komin svo langt
í frjálslyndinu hér á klakanum.
Annars skal ég játa að ég er ekki
mjög heima í þessum efnum.
Nú er verið að sýna nýtt íslenskt
leikrit um þennan veruleika í
Tjarnarbíói. Höfundur er Lilja Sig-
urðardóttir og mun þetta frumraun
hennar sem leikskáld. Af framan-
sögðu leiðir að ég get lítt dæmt
um það hversu trú raunveruleik-
anum mynd verksins er. Hitt get
ég fullyrt að Stóru börnin er að
mörgu leyti prýðisvel gert verk;
já, ég hygg að betur skrifað og
veigameira byrjendaverk hafi ekki
komið fram á sviði hér síðan Björn
Hlynur sendi frá sér Dubbeldusch.
Samtölin skortir að vísu stundum
persónulegan blæ, eru svolítið eins
og eftir bókinni, en þegar jafn góðir
leikarar og hér standa á sviði taka
sér orðin í munn, kemur það vart
að sök. Leikurinn þrælheldur okkur
við efnið frá upphafi til enda; það
slaknar ef til vill eilítið á spennu
þegar líða tekur á fyrri hlutann,
en strax eftir hlé rís dramað á ný
uns það nær hápunkti sem er jafn-
framt lokapunktur og hvort tveggja
í senn: óvæntur og trúverðugur. Það
er alltaf gaman þegar höfundar
kunna svo vel að nýta lögmál forms-
ins: af þekkingu, næmleik og hug-
kvæmni. Og hafa um leið eitthvað
að segja sem máli skiptir.
Rúnar Guðbrandsson hefur
löngu sýnt og sannað að hann er
einn af bestu leikstjórum okkar
og alveg óskiljanlegt að stóru leik-
húsin skuli ekki fela honum nein
verkefni. Leikur hans og félaga í
Lab Loka um Geirfinnsmálið, sem
var sýndur í gamla Hæstaréttar-
salnum á liðnu vori, var ein áhuga-
verðasta sýning síðasta leikárs,
eins þótt sumir blaðadómarar fuss-
uðu og hún teldist víst ekki heldur
Grímutæk. Rúnar hefur í staðinn
náð að skapa sér eigin vettvang
utan leikhúsanna, hann vinnur
gjarnan með sama fólkinu og það
skilar sér hér með glæsibrag. Ég
hef aldrei séð Birnu Hafstein leika
betur og sömu sögu er að segja um
Stefán Hall sem hefur trúlega liðið
fyrir að vera lengi settur í helst til
keimlík hlutverk. Árni Pétur stóð
að vanda fyrir sínu – naut þess ber-
sýnilega mjög að fá að hlaupa um
með bleyju á bossa og snuð í munni
– og þá var einstaklega ánægju-
legt að sjá Lilju Guðrúnu fá loks-
ins að takast á við alvöru hlutverk.
Frammistaða þeirra fjögurra er
einn besti hópleikur, ensemble-
leikur, sem hér hefur sést langa
lengi. Umgerðin öll, svið, búning-
ar, leikhljóð og tónlist, seiddi fram
hugblæ vöggustofunnar, yddaði og
ýkti hið fáránlega, að maður ekki
segi hið súrrealistíska, við hugar-
heim fólksins, en gerði það hófstillt
og smekklega.
Það gleðilegasta við þessa sýn-
ingu er þó sú staðreynd að hér
er kominn fram höfundur sem
ástæða er til að binda góðar vonir
við í framtíðinni. Við bíðum spennt
eftir því sem Lilja Sigurðardóttir
sendir frá sér næst.
Jón Viðar Jónsson
NIÐURSTAÐA: Vönduð sýning og
einkar athyglisverð frumraun ungs
höfundar.
Móðurást til sölu
BÆKUR ★★★★★
Kallið
ELÍ FREYSSON
Kallið er þriðja bókin í bókaflokki
Elís Freyssonar um Þögla stríð-
ið. Hinar fyrri eru Meistari hinna
blindu og Ógnarmáni. Þótt sögu-
sviðið sé hið sama í öllum bókun-
um er hver þeirra sjálfstætt verk
með nýjum aðal-
persónum og í Kall-
inu kynnumst við
unglingsstúlkunni
Kötju, sem eftir að
hafa drepið óarga-
dýr í þorpinu sínu
kemst að því að
hún hefur sér-
staka hæfileika
og hefur hlut-
verki að gegna
við að koma
heiminum aftur
á réttan kjöl.
Eins og títt
er í hetjusög-
um fær Katja
sérstakan
leiðbeinanda,
Serdru, og
fyrsti hluti
bókarinnar
fjallar um
samskipti
þeirra,
þjálfun
Kötju og undirbún-
inginn undir átökin við hin illu öfl
sem svífast einskis til að ná yfir-
ráðum í landinu. Lýsingarnar á
samskiptum þeirra eru vel unnar
og skemmtilegar aflestrar, báðar
persónurnar skýrar og vel dregn-
ar og sérlega skemmtilegt að sjá
kvenkynshetjur í hlutverki bæði
lærlings og leiðbeinanda.
Síðari hluti bókarinnar fjallar
svo um hvernig þeim stöllum,
með aðstoð annarra Rauðkufla,
tekst það ætlunarverk sitt að
bægja hættunni frá. Þar er mikið
um grafískar bardagalýsingar og
ekkert vantar upp á aksjónina.
Í gegnum allt havaríið heldur
Katja þó sínum séreinkennum og
er skemmtilega ólík þeim hetjum
sem algengastar eru í slíkum
aksjónbókmenntum.
Elí hefur fullt vald á þess-
um heimi sem hann hefur skap-
að, frásögnin flýtur vel og hann
byggir upp spennuna jafnt og
þétt. Sjónarhornið er mestan
part hjá Kötju en einnig eru kafl-
ar þar sem foringi illu aflanna,
Bræðralagsins, er í forgrunni
þannig að lesandinn fær að kynn-
ast hans karakter og fyrirætlun-
um ágætlega. Þeir kaflar eru þó
helsti veikleiki bókarinnar, ill-
mennin eru ansi ein-
hliða og
ill í gegn,
en þann-
ig á það
sjálfsagt
að vera í
heimi fant-
asíunnar.
Fantasíu-
bókmennt-
ir hafa verið
að hasla sér
völl hérlend-
is á undan-
förnum árum
og eru bækur
E l ísa r ek k i
veigaminnsta
framlagið í þá
bókmenntagrein.
Heimur hans er
þaulunninn og
með hverri bók
skýrist myndin af
þessari veröld sem
hann hefur skapað.
Persónurnar eru
þó ávallt í forgrunni og það sem
gerir bækurnar eins skemmtilegar
aflestrar og raun ber vitni er pers-
ónusköpunin. Kallið er þar engin
undantekning og jafnvel fyrir
manneskju sem hefur takmark-
aðan áhuga á fantasíum er Kallið
skemmtileg og spennandi lesning
sem opnar nýja heima fyrir les-
andanum.

Friðrika Benónýsdóttir
NIÐURSTAÐA: Hressileg og fimlega
skrifuð fantasía með sérlega skemmti-
legri hetju.
Rauðkuflar, særinga-
menn og djöflar
„Ég var beðin um að lesa upp á
menningarhátíðinni Vökudögum
sem stendur yfir þessa viku með
ótal spennandi viðburðum og ákvað
að lokka fleiri rithöfunda með mér.
Mér fannst að úr því að ég ber tit-
ilinn bæjarlistamaður Akraness
þetta ár bæri mér að leggja eitthvað
verulegt af mörkum,“ segir Sigur-
björg Þrastardóttir glaðlega. Hún
verður gestgjafi í höfundarveislu í
bókasafni Akraness sem hún nefn-
ir Hafnir, katlar, dísir, menn og
vísar þar í titla og efni bókanna
sem kynntar verða því Jón Kalman
les úr skáldsögunni Fiskarnir hafa
enga fætur, Eiríkur Guðmundsson
les úr skáldsögunni 1983, Þorsteinn
frá Hamri úr ljóðabókinni Skessu-
katlar og Vigdís úr skáldævisögunni
Dísusaga – konan með gulu töskuna.
Sigurbjörg segir Bókasafnið á
Akranesi vera staðsett í hjarta nýja
miðbæjarins í nýlegu húsi. „Það er
ekki alltaf sem tekst að skapa hlý-
legan blæ í nýjum húsum en það
hefur tekist þarna,“ segir hún og
bætir við að heitt verði á könnunni
í kvöld.
- gun
Hafnir, katlar, dísir og
menn á Vökudögum
Höfundarveisla verður í Bókasafni Akraness í kvöld
þar sem Sigurbjörg Þrastardóttir er gestgjafi .
GESTGJAFINN „Fannst að mér bæri að leggja eitthvað verulegt af mörkum,“ segir
Sigurbjörg Þrastardóttir.
Óperusöngvararnir Helga Rós
Indriðadóttir, Bjarni Thor Krist-
insson og Gunnar Guðbjörnsson
minnast tónskáldanna Giuseppe
Verdi og Richards Wagners nú á
fimmtudagskvöldið með tónleik-
um í Hörpu, ásamt píanóleikur-
unum Guðrúnu Dalíu Salómons-
dóttur og Hrönn Þráinsdóttur.
Atriði úr óperunum Valkyrjun-
um, Meistarasöngvurunum og
Tannhäuser eftir Wagner verða
flutt fyrir hlé og aríur úr Valdi
örlaganna, Óþelló og Macbeth og
fleiri óperum Verdis eftir hlé.
Tilefni tónleikanna er að 200 ár
eru liðin frá fæðingu þessara
tveggja tónskálda sem talin eru
hafa haft mest áhrif á óperulist-
formið á nítjándu öld.
„Efnisskrá tónleikanna verður
þverskurður af því sem þessir
merkismenn, Wagner og Verdi,
gerðu. Það er gaman að stilla
þeim upp saman og átta sig á
hvað þeir hafa ólíkar áherslur
þótt þeir séu samtímamenn.
Þar geislar í gegn þetta ítalska
örlyndi og svo aftur þýski skól-
inn sem er allt öðru vísi,“ segir
Gunnar Guðbjörnsson tenór, sem
ásamt Bjarna Thor Kristinssyni
bassasöngvara er upphafsmaður
og skipuleggjandi tónleikanna.
„Við erum með nokkrar aríur
sem eru mjög vel þekktar og
aðrar sem eru aðeins meira krefj-
andi fyrir hlustandann,“ segir
Gunnar og hlakkar greinilega
mikið til að túlka tónlist þessara
jöfra.
gun@frettabladid
Ólíkir óperusmiðir
Tveggja alda afmælis óperuskáldanna Verdis og Wagners verður minnst fi mmtu-
dagskvöldið 7. nóvember í Norðurljósasal Hörpu með veglegum tónleikum.
FLYTJENDURNIR Bjarni Thor, Hrönn, Guðrún Dalía, Helga Rós og Gunnar Guð-
björnsson. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
Þar geislar í gegn
þetta ítalska örlyndi og
svo aftur þýski skólinn
sem er allt öðru vísi.
MENNING