Fréttablaðið - 20.12.2013, Qupperneq 24

20. desember 2013 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGAREFNI: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
„MJÖG FÍN OG
ÁHUGAVERÐ BÓK SEM ÉG
MÆLI MEÐ FYRIR ALLA.“
HARPA MJÖLL REYNISDÓTTIR, DV
M
argir bundu talsverðar vonir við að þegar nýr
samningur Heimsviðskiptastofnunarinnar (WTO)
tók gildi árið 1995 myndi hann stuðla að aukinni
samkeppni á íslenzkum búvörumarkaði. Þá var
innflutningsbann á landbúnaðarafurðum afnumið
en stjórnvöld lögðu í staðinn ofurtolla á erlendar búvörur til að
það borgaði sig ekki að flytja þær inn. Samningurinn skyldaði
þau engu að síður til að leyfa innflutning á litlu magni búvara á
lægri tollum, í fyrstu 3% af innanlandsneyzlu eins og hún var árin
1986-1988, og svo hækkaði hlut-
fallið í 5% á sex árum. Þetta er
svokallaður tollkvóti, sem fyrir-
tæki sem vilja flytja inn búvörur
þurfa að sækja um. Markmiðið
með þessum ákvæðum WTO-
samningsins var að stuðla að
samkeppni og tryggja neyt-
endum lægra vöruverð.
Íslenzkir stjórnmálamenn hafa allar götur síðan samvizku-
samlega reynt að koma í veg fyrir að markmiðið næðist. Fyrir-
komulagið á úthlutun tollkvóta er neytendum fjandsamlegt, því að
kvótinn fer til hæstbjóðanda og varan verður þeim mun dýrari.
Auk þess er viðmiðið um 5% af innanlandsneyzlu orðið algjör-
lega út úr kú. Íslendingar borða nú tvöfalt meira af osti og þrefalt
til fjórfalt meira af hvítu kjöti en fyrir 25 árum. Tollkvótarnir á
þessum vörum samsvara þannig einu til þremur prósentum af
innanlandsneyzlu. Það er nú öll erlenda samkeppnin.
Loks er staðreynd að stórir innlendir framleiðendur kaupa upp
stóran hluta tollkvótans og hafa enga hagsmuni af að bjóða hann á
samkeppnishæfu verði – eða jafnvel selja hann yfirleitt. Mjólkur-
samsalan er einn stærsti innflytjandi osta og kjúklingabúin flytja
inn kjúkling í tuga tonna vís, eins og nýlega komst í hámæli.
Nú er pólitíkin enn að reyna að krukka í tollkvótakerfið. Breyt-
ingar sem gerðar voru á tollalögunum í fyrra, eftir að umboðs-
maður Alþingis benti á að geðþóttavald ráðherra til að ákveða
upphæð tolla bryti í bága við stjórnarskrá, klúðruðust þannig að
tollurinn varð stundum hærri en WTO-samningurinn og samning-
ar Íslands við Evrópusambandið kveða á um. Með nýju frumvarpi
er reynt að lappa upp á flóknar og lítt skiljanlegar reiknireglur.
Samtök verzlunar og þjónustu og Félag atvinnurekenda, ásamt
Samkeppniseftirlitinu, sendu atvinnuveganefnd þingsins umsagn-
ir um frumvarpið og lögðu til að farið yrði í heildarendurskoðun
á tollkvótafyrirkomulaginu. FA bendir meðal annars á hversu
fráleitt það er að tollkvótarnir fylgi ekki breytingum á neyzlunni.
Samkeppniseftirlitið hvetur til að horfið verði frá innflutnings-
hömlum, til hagsbóta fyrir atvinnulíf og neytendur. Ef ekki, eigi
að minnsta kosti að hætta að taka gjald fyrir tollkvótana og banna
innlendum afurðastöðvum að sækjast eftir þeim.
Á þetta var ekki hlustað frekar en fyrri daginn. Atvinnuvega-
nefnd leggur einróma til að frumvarpið verði samþykkt og haldið
áfram að setja plástra á handónýtt kerfi, sem augljóslega þjónar
ekki upphaflegum markmiðum um samkeppni og hag neytenda.
Það getur verið að neytendur eigi sér einhverja málsvara, en
þeir hafa greinilega ekki verið kosnir á þing.
Markmiðin um samkeppni í landbúnaði nást ekki:
Krukkað
í ónýtt kerfi
Íslensk stjórnsýsla verður fyrir óvæginni
gagnrýni í leiðara Fréttablaðsins á mið-
vikudag. Tilefnið er umfjöllun blaðsins um
feril laga um endurnýjanlegt eldsneyti í
samgöngum. Blaðið ályktar að stjórnsýsl-
una skorti sjálfstæði og aga í vinnubrögð-
um.
Þetta er fremur súrrealísk niðurstaða í
ljósi staðreynda. Lögin um endurnýjanlegt
eldsneyti áttu sér langan aðdraganda og
eru ágætt dæmi um afrakstur stefnumót-
unar Alþingis og faglegs samráðs stjórn-
sýslunnar.
Árið 2010 skipaði iðnaðarráðherra verk-
efnisstjórn Grænu orkunnar til að móta
stefnu um orkuskipti í samgöngum. Í henni
áttu sæti fulltrúar ráðuneyta, Orkustofn-
unar, Sambands íslenskra sveitarfélaga og
fagaðila. Þar hafa átt sæti meðal annars
fulltrúar olíufélaganna, FÍB og Bílgreina-
sambandsins.
Græna orkan hefur haft frumkvæði að
opnum fundum og fyrirlestrum fyrir hags-
munaaðila, auk þess sem hún átti aðkomu
að breytingu á lögum um gjöld af ökutækj-
um og eldsneyti, tillögu til þingsályktun-
ar um orkuskipti, auk áðurnefndra laga um
endurnýjanlegt eldsneyti.
Þverpólitísk samstaða hefur myndast um
stefnu á þessu sviði. Vorið 2011 samþykkti
Alþingi þingsályktun um orkuskipti í sam-
göngum með öllum greiddum atkvæðum, 53
þingmanna. Þar segir að stefna beri að því
að uppfylla alþjóðasamþykktir um losun
gróðurhúsalofttegunda. Hratt verði dregið
úr innflutningi jarðefnaeldsneytis og skap-
aðar forsendur fyrir innlendri framleiðslu
á endurnýjanlegum orkugjöfum.
Haustið 2012 skuldbundu Ísland og Nor-
egur sig til að innleiða tilskipun ESB sem
fjallar m.a. um markmið varðandi orku-
skipti í samgöngum.
Leiðarinn fjallar um að Carbon Recycl-
ing International hafi „stokkið inn í stefnu-
mótunarferlið“ með því að senda atvinnu-
vegaráðuneytinu drög að frumvarpi.
Drögin byggðu einfaldlega á texta tilskip-
unar ESB og innleiðingu hennar í lög Norð-
urlandanna og annarra EES-ríkja.
Leiðarahöfundur dregur þá ályktun að
frá því að drögin komu fram hafi stjórn-
sýslan ekki fengið rönd við reist. Ráðu-
neytið hafði þó unnið að málinu a.m.k.
frá árinu 2010 og hélt áfram í samráði við
önnur ráðuneyti, undirhóp Grænu orkunn-
ar um íblöndun, Orkustofnun, framleið-
endur endurnýjanlegs eldsneytis og olíu-
félögin.
Þegar upp er staðið er því, þvert á
umfjöllun blaðsins, um að ræða faglega
vinnu stjórnsýslunnar og starfshóps sem
skipaður var af ráðherra á grundvelli póli-
tískrar stefnumótunar og samráðs við aðila
í greininni.
Undarleg umfjöllun um stjórnsýslu
ORKUSKIPTI
Benedikt
Stefánsson
framkvæmdastjóri
viðskiptaþróunar
Carbon Recycling
International (CRI)
Launþegum að þakka
Stjórnarandstaðan og ríkisstjórnin
hafa verið með hástemmdar yfirlýs-
ingar og vilja nú allir þakka sér að at-
vinnuleitendur fá greiddan jólabónus.
Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ, segir
að það sé ekki stjórnmálamönnum að
þakka heldur hafi launþegasamtökin
sett fram hugmyndir um hvernig væri
hægt að millifæra peninga frá Starfs-
endurhæfingarsjóði til Atvinnuleysis-
tryggingarsjóðs.
Misvísandi yfirlýsingar
Mörgum Evrópusambandssinnum
finnst nóg komið af yfirlýsingum
ráðherra Framsóknarflokksins um IPA-
styrkina og að Evrópusambandið hafi
slitið viðræðum um aðild Íslands að
ESB. Framkvæmdastjórn ESB segir
í tölvupósti til RÚV að sambandið
hafi ekki slitið viðræðunum og sé
tilbúið að hefja viðræðurnar hvenær
sem Íslendingar vilji taka þær upp
aftur. Íslenskum stjórnvöldum hafi
verið kynnt afstaða framkvæmda-
stjórnarinnar um að ekki sé rétt að
halda áfram að greiða IPA-styrkina á
meðan málin séu í biðstöðu. Það væri
nú ekki úr vegi að íslenskir ráðamenn
upplýstu í eitt skipti fyrir öll hvernig
þessu máli víkur við. Eða þá leyfðu
þjóðinni að kjósa um það fljótlega
hvort halda eigi viðræðunum áfram.
Sterk staða ríkisstjórnar
Þrátt fyrir misvísandi yfirlýsingar
ráðamanna varðandi ESB-aðildar-
viðræður og IPA-styrki telur Styrmir
Gunnarsson, fyrrverandi ritstjóri
Morgunblaðsins, að ríkisstjórnin hafi
komist nokkuð vel frá síðustu vikum
í þinginu. Styrmir segir á Evrópu-
vaktinni að stjórnarandstöðunni hafi
ekki tekist að hefja sókn á hendur
stjórnarflokkunum. Að hluta til vegna
þess að ríkisstjórnin hafi gefið eftir
í umdeildum málum auk þess sem
stjórnarandstaðan hafi lítið fram að
færa. „Líkurnar á því að þessi ríkis-
stjórn muni sitja út kjörtímabilið
hafa því aukizt verulega,“ segir
Styrmir. johanna@frettabladid.is