Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1983, Blaðsíða 13

seðlarnir útskýrðir í hvert sinn.
Eitt sinn hafði ég óvart verið
látinn borga 1000 lírum of mikið
í blaðaverslun, og afgreiðslu-
stúlkan kom hlaupandi á eftir
mér langt ut á götu með seðilinn
í hendinni. Líklega hafa ferða-
skrifstofurnar kennt þeim, að
þetta borgi sig til að koma ekki
óorði á staðina.
En maður á heldur ekki að
koma óorði á sjálfan sig og þjóð
sína, segir í leiðbeiningum frá
ferðaskrifstofunni. Það er
hljóðbært í þessum stóru sam-
býlishúsum og sjálfsögð kurteisi
að vera ekki með háreysti eftir
miðnætti. Ef brýna nauðsyn ber
til, skyldu menn því vendilega
varast að gera það í sinni eigin
íbúð.
Ef menn vilja hvíla sig frá
sólarströndinni, er um ýmsar
aukaferðir að ræða. Ein þeirra
er þriggja daga bílferð til Róm-
ar. Þá er lagt af stað í býtið, og
ekið um Pósléttuna framhjá
Feneyjum, Padua, Ferrara og Bol-
ogna, síðan gegnum Appenína-
fjöllin og komið uppúr hádegi til
litlu gömlu borgarinnar Siena í
Toskana-héraði, þar sem snædd-
ur er málsverður. Siena var eitt
sinn mikilvægt stjórnarsetur, og
þar er elsta gotneska dómkirkja
Italíu. Smíði hennar hófst 1226,
og enn er þar erkibiskupsstóll.
Þar er líka mikið og frægt ráð-
hús frá 13. öld. Á hverju ári fara
fram kostulegar kappreiðar á
ráðhústorginu, en ekki bar okk-
ur að á þeirri stund.
Um kvöldmatarleyti er komið
til Róms. Hver maður getur sagt
sér sjálfur, að það er til lítils
annars en æra upp í sér annars.
konar sult að dvelja í Róm tvær
nætur og einn dag. Það er hins
vegar ekki víst, að sá sultur sé
neitt slæmur. Það er altént
nokkuð annað að sjá Péturskirkj-
una eða tvö þúsund ára gamlar
rústir frá tímum keisaranna
með eigin augum, heldur en
skoða þetta í myndabók. Og
þrátt fyrir sæmilega hugmynd
af bóklestri veit maður ekki
hvað katakomburnar eru, fyrr en
komið er marga metra niður í
þessa legstaði, híbýli og helgi-
staði fornkristinna manna, þeg-
ar Rómaborg var í rauninni til
bæði ofanjarðar og neðan. Sama
er að segja um Colosseum, þetta
nítján hundruð ára gamla, feiki-
mikla og fullkomna hringleika-
hús. Enn má nefna rústirnar af
baðhýsunum miklu, sem Cara-
calla keisari lét reisa fyrir um
sautján hundruð og sjötíu árum
og rúmuðu þrjú þúsund gesti í
senn. Um þau segir m.a. í Róma-
veldi eftir Will Durant:
„Böðin voru opin konum frá
dögun til klukkan 1, en körlum
frá klukkan 2 til 8 að kvöldi.
Flestir keisarar leyfðu þó báð-
um kynjum að laugast saman.
Að jafnaði gekk gesturinn fyrst
til búningsherbergis og skipti
um föt, en síðan til íþróttasvæð-
is, þar sem hann iðkaði hnefa-
leika, glímdi, hljóp, stökk, varp-
aði kringlu eða spjóti eða lék að
knetti. Fótþungir öldungar
gengu til nuddstofu og létu
þræla strjúka af sér ístruna.
Að loknum íþróttaiðkunum
sneri borgarinn til hins eigin-
lega baðhýsis. Gekk hann þar
fyrst inn í varmastofu og þaðan
inn í hitastofu. Ef hann kaus að
svitna enn hressilegar, flutti
hann sig næst inn í svonefnt lac-
onicum og saup þar hveljur í
brennheitri gufu. Því næst fékk
hann sér heitt bað og þvoði sér
með nýju efni sem Rómverjar
höfðu fengið frá Göllum — sápu
sem gerð var úr tólg og viðar-
ösku. Þessar heitu kerlaugar
nutu mestra vinsælda, og af
þeim drógu baðhýsin sitt gríska
nafn — thermae — „heitar
(laugar)". Áfram lá leið bað-
gestsins inn í frigidarium þar
sem hann fékk sér kalt bað; og
ef honum sýndist gat hann einn-
ig stungið sér í sundlaugina.
Síðan lét hann smyrja sig með
olíu eða ilmsmyrslum sem ekki
voru þvegin brott heldur ein-
ungis skafin með hörundsköfu
og strokin með handklæði.
Baðgesturinn dvaldist að
jafnaði í „laugunum" enn um
hríð, því að þar var upp á margt
fleira boðið en böðun þá sem
lýst hefur verið. Þar voru leik-
stofur fyrir tafl og teningaspil,
söfn málverka og höggmynda,
svonefndar exedrae þar sem vin-
ir gátu setið að samræðum,
bókasöfn og lestrarsalir, og sal-
kynni þar sem hljóðfæraleikar-
ar og skáld gátu látið til sín
heyra og heimspekingar skýrt
eðli veraldarinnar. Þessar síð-
degisstundir að loknu baði voru
helstu mannfundir Rómverja.
Karlar og konur áttu þar
kurteisleg og frjálsmannleg
skipti saman, döðruðu og rædd-
ust við. Á þessum samkomu-
stöðum, og slíkt hið sama í sýn-
ingarhúsum og skemmtigörðum,
gátu Rómverjar fullnægt löngun
sinni til skrafs og söguburðar og
heyrt nýjustu fréttir og
hneykslismál.“
Eitt er vert að benda á í þessu
sambandi. í svona örstuttri
skipulagðri kynnisferð er þó
strax komið á þessa staði. En sé
dvalið lengri tíma í stórborg
með fjölda minnismerkja, vill
það oft verða svo, að manni
finnist einatt nægur tími til að
skoða þetta, en geri það kannski
ekki fyrr en daginn áður en
halda skal brott. Á slíkri hrað-
ferð fæst a.m.k. nasasjón af
Rómaborg bæði á degi og nóttu.
Nasasjónin var altént nóg til
þess, að menn fundu tiltakan-
legan mun á Róm og Flórens, þar
sem síðdeginu var eytt á heim-
leiðinni. Manni þykir rólegt þar
miðað við æðibunuganginn í
Róm. „Flumen est Arno“, þann-
ig hefst einn kaflinn í riti Sesars
um Gallastríðið. Og fljótið Arno
líður hátignarlega og áberandi í
hægðum um borg Boccacios
Botticeliis, Dantes, Machiavellis,
Michelangelos og Amerigos Vesp-
uccis, sem Ameríka heitir eftir.
Fáar borgir geta státað af
meiri listafjársjóðum en Flór-
ens, höfuðvígi endurreisnarinn-
ar.
Hvergi er hærri klukkuturn
og hvergi meiri list,
segir Davíð Stefánsson. En
það gefst ekki tóm til að skoða
neitt innan dyra, nema skírn-
arkapelluna og dómkirkjuna,
sem að rúmmáli er þriðja
stærsta kirkja í heimi á eftir
Péturskirkjunni í Róm og Páls-
kirkjunni í Lundúnum. En það
er svolítið ævintýri að geta þó
rölt um þessa borg í smástund.
Laust fyrir miðnætti á þriðja
degi er aftur komið til Lignano
og þá tekur letin og sólin enn
við. „Þetta er nú meiri blessuð
blíðan," sögðu tvær hálfáttræð-
ar konur á hverjum degi, en
þetta var þeirra fyrsta utan-
landsferð. Þar voru reyndar
fjórir ættliðir samankomnir.
Ekki leggst maður þó svo
marflatur að sleppt sé Feneyja-
ferð, enda er það ekki nema
rúmur klukkutíma akstur. Lík-
lega vildum við naumast búa í
Feneyjum, en þær eru sannar-
lega skoðunarverðar. Það er
strax einkennilegt að koma í
stóra borg, þar sem ekki er nein
bílaumferð. Menn fara annað-
hvort fótgangandi eða á bátum.
Lögreglu- og sjúkrabátar þjóta
um síkin og í stað leigubíla fá
menn sér gondól. Og það er
næsta skemmtilegt að böðlast
um þröngar göturnar iðandi af
mannlífi.
í dagsferð gefst naumast tími
til að skoða meira af húsum en
Markúsarkirkjuna og Hertoga-
höllina. En þar gefur líka á að
líta. Leikmanni þykja kirkjur
eðlilega hver annarri líkar. En
Markúsarkirkjan er ótvírætt ein
þeirra, sem sker sig úr. „Þeir
hafa ekki gert annað á meðan,"
sagði iðnaðarmaður einn, þegar
hann virti fyrir sér mósaíkið
sem þakti hvern fersentimetra.
Ekki skulu menn halda að
baðströndin í Lignano sé ein-
hver nektarnýlenda. Þó færist
það nokkuð í vöxt, að konur sóli
sig þar topplausar. Því er á
þetta minnst, að á hinni siða-
vöndu katólsku Italíu eiga sér
um þessar mundir stað líflegar
umræður um þetta viðkvæma
vandamál. Það eru nefnilega
engin lög til á Ítalíu varðandi
þennan klæðaburð eða burðar-
leysi, og því er þetta sveita-
stjórnarmál. Og borgarstjórar
eða oddvitar hafa sumir hverjir
gefið út reglur, sem virst gætu
heldur skringilegar. Ein þeirra
er á þá leið, að því aðeins megi
konur vera topplausar á al-
mennum baðstöðum, að þær
hafi „lystaukandi barm“. Hins-
vegar er þeim það harðbannað,
ef þessir líkamspartar líta út
„eins og skorpinn appelsínu-
börkur". Jafnréttiskonur á ít-
alska þinginu kröfðust þess ný-
lega að samskonar reglur yrðu
gerðar varðandi niðurvöxt karl-
manna og bringuhár. En allt
virðist fólki þetta í sjálfsvald
sett í Lignano.
Auðvitað er Lignano einn af
þessum tilbúnu ferðamanna-
stöðum, sem víða hafa þotið upp
á þessum síðustu áratugum hag-
vaxtarihs í heiminum. Að vetr-
arlagi dveljast ekki nema nokk-
ur þúsund manns í bænum, en á
sumrin skipta þeir hundruðum
þúsunda. Og sem slíkur er Lign-
ano ágætur staður og vel í sveit
settur fyrir þá, sem ferðast vilja
til sögufrægari borga.
Hvað sem öllu líður, er dvöl á
svona stað auk annars dálítil
hvíld frá ameríkanismanum hér
nyrðra. Því það sem ekki er
þarna ítalskt eða rómanskt, er
miklu fremur germanskt en
engilsaxneskt.
Elísabet Jökulsdóttir
Skrifað stendur
Forfeður vorir
og helst þeir sem enn eru ofar moldu
hafa nú loxins kennt okkur
beinlínis innrætt
sannleiksgildi orða Salómons forðum
að skrá gullnu letri
að klístra svörtum stöfum
að hrækja kverkaskít
þessum orðum:
á kirkjurnar
á diskótekin
á fangelsin
á lögreglustöðina
á alþingishúsið
kj arnorku verin
„Því að svo skrifað stendur:
að alit er aumasti hégómi og eftirsókn eftir vindi
og ekkert er nýtt undir sólinni og allt
er fyrirfram ákvarðað og hefur sinn stað og sinn tíma“
við sjálf
getum síðan eigrað um friðþæg
haldið við heima við
og dútlað eitt og annað
hafandi fríkað út á þessum orðum
haldandi þau í heiðri
haldandi engri sektarkennd
en guð minn, guð minn
hví hefur þú yfirgefið mig
guð minn góður
við verðum að gefa skít í þá
Þeir reyna að gera sína trú að okkar
Inga Þorgeirs í bernsku alltaf bíða hélt ég
blómaskraut
í beinni nánd við næstu þúfu
í næstu laut.
Svo undarlegt þótt allt sé breytt
sem áður var
ég eina spurn þó áfram ber
með áþekkt svar:
Hvort mun ég nema nýja vídd
á næstu brún,
og bakvið þetta bratta fjall
sjá blómguð tún.
Dagur um loftin ferðum flýtir
flyksur úr skýjum hanga.
Kollhúfu grárri Esjan ýtir
ofan um miðjan vanga.
Heimför úr skóla hressir krakkar
hraða um snjóabreiði.
Þungbúnir veðurkólgu klakkar
kringjast um Mosfellsheiði.
Færa sig skjótt á Skagamiðin
skuggarnir undir nóttu.
Blandast í lágan borgarniðinn
brimhljóðin út við Gróttu.
Um höfunda: Þóri Baldvinsson arkitekt þarf ekki ad kynna, en
nokkrum sinnum áöur hafa birzt Ijóð eftir hann í Lesbók. Einnig
hefur Lesbók nokkrum sinnum birt Ijód eftir Ingu Þorgeirs, sem
er Reykvíkingur og ásamt Þóri fulltrúi elztu kynslóðarinnar ,sem
yrkir í Lesbók. Elísabet Jökulsdóttir og aftur á móti ung Reykja-
víkurstúlka af skáldaættum (Jökuls Jakobssonar og Jóhönnu
Kristjónsdóttur) og hafa einnig birzt áður Ijóð eftir hana í Lesbók.