Fréttablaðið - 03.02.2015, Blaðsíða 12

3. febrúar 2015 ÞRIÐJUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
N
ú er spurt hvað búi margar þjóðir á Íslandi. Hafi
nokkurn tíma verið ástæða til að spyrja þessarar
spurningar er það nú. Það er alvarleg staðreynd
að tekjuhæstu fimm prósent þjóðarinnar þénuðu
257,6 milljarða króna árið 2013. Það samsvarar
21,5 prósentum af heildartekjum Íslendinga. Sama hlutfall var
17,6 prósent árið 2012. Árið 2012 og 2013 tóku tekjuhæstu fimm
prósentin stærri sneið af tekjukökunni. Þetta kemur fram í svari
Bjarna Benediktssonar við spurningum Árna Páls Árnasonar um
tekjuskiptingu sem og eignaskiptingu Íslendinga.
Með einfaldasta hætti má
segja að í svörum ráðherrans
komi berlega í ljós að ójöfnuð-
urinn er mikill hjá okkur og
hann vex. Íslenskt þjóðfélag
er lagskipt. Fámennur hópur á
mikið og þénar langt umfram
þörf. Á sama tíma eru hófsamir
leiðtogar láglaunafólks að leggja
fram kröfur, vegna komandi kjarasamninga, kröfur sem eru langt
frá neysluviðmiðum. Þeir krefjast þess að umbjóðendurnir verði
áfram með lægri tekjur en þarf til að lifa sæmandi lífi í nútíma-
samfélagi.
Bjarni Benediktsson lagði sem sagt í gær fram upplýsingar um
ríku Íslendingana. Fyrir réttri viku voru aðrar upplýsingar kunn-
gerðar. Þær komu úr velferðarráðuneyti Eyglóar Harðardóttur.
Í fréttum af þessu tilefni má lesa að tæplega sex þúsund og tvö
hundruð Íslendingar búa við sára fátækt. Velferðarvakt félags-
málaráðherrans vill að barnabætur verði auknar og lágmarks-
framfærsluviðmið verði skilgreint. Rúm níu prósent landsmanna
eru undir lágtekjumörkum og með minna en hundrað og sjötíu
þúsund krónur á mánuði í ráðstöfunartekjur. Næstum helmingur
þeirra býr í leiguhúsnæði. Einn þriðji er einhleypur og tuttugu
og sjö prósent einstæðir foreldrar. Tvö prósent Íslendinga eða
tæplega sex þúsund og tvö hundruð manns búa við sára fátækt.
Er hægt að tala skýrar? Framundan eru hörð átök þar sem
tekist verður á um kaup og kjör. Svo miklu munar á stöðu þessara
ólíku hópa að þeir geta vart talist til sömu þjóðar. Því er spurt:
Hvað búa margar þjóðir á Íslandi? Formælandi Samtaka atvinnu-
lífsins segir þann tíma að baki að þeir sem minnst hafa og minnst
fá hafi forgang á aðra. Hvers vegna er vont að segja til um eftir
að hafa lesið nýjustu gögn beggja öfganna, þeirra háu og þeirra
lágu.
Í raun má segja að allt sé í steik og við siglum að ófriðarbáli.
Báli sem var aukið í gær. Algjör trúnaðarbrestur er milli þeirra
sem deila á vinnumarkaði og ríkisstjórnar Íslands, sem er sögð
ein sú svikulasta sem reyndir samningamenn muna. Trúlegast
hugnast fáum að horfa upp á þann geysilega mun sem er milli
ríkra og fátækra.
Vandi þeirra sem þurfa að semja um kaup og kjör næstu ára er
drjúgur. Miklir, en ótrúlega ólíkir, hagsmunir eru undir. Líkur
á friðsælli lausn versnuðu við upplýsingar gærdagsins. Nú er að
sjá hverjar afleiðingarnar og viðbrögðin verða. Enn hafa þau lítil
verið vegna staðfestingar á fátæktinni.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is
Viljayfirlýsing ríkisstjórnarinnar um upp-
byggingu heilbrigðisþjónustunnar í kjölfar
þess að samið var við lækna ætti að vera
okkur öllum mikið fagnaðarefni. Þar er
kveðið á um samkeppnishæfni við Norður-
löndin varðandi aðbúnað starfsfólks og
laun, byggingu nýs Landspítala og endur-
nýjun tækja svo fátt sé nefnt.
En í yfirlýsingunni segir jafnframt
„opna þurfi möguleika á fjölbreyttum
rekstrarformum“ innan heilbrigðisþjón-
ustunnar. Það liggur í augum uppi að hér
er átt við aukna þátttöku einkaaðila í vel-
ferðarþjónustunni og aukna einkavæðingu
í heilbrigðiskerfinu. Orð fjármálaráðherra
í kjölfar undirritunar fyrrnefnds sam-
komulags benda þar að auki eindregið til
þess að nú þegar séu áform innan heil-
brigðisráðuneytisins um að fara í auknum
mæli leið einkarekstrar. Við þeirri leið ber
að vara enda sýna rannsóknir að aukinn
einkarekstur er leið til aukinnar misskipt-
ingar. Hvort sem einkarekstur í heilbrigð-
isþjónustu er boðaður í nafni „aukins val-
frelsis“ eða „meiri hagkvæmni“ eru það
staðreyndirnar sem tala sínu máli. Með
auknum einkarekstri í félagslegu heil-
brigðiskerfi, líkt og því kerfi sem í ára-
tugi hefur ríkt samstaða um að halda úti
á Íslandi, minnkar jafnræðið. Þjónustan
verður jafnframt brotakenndari, lýðheilsu
hrakar og aðgengið verður ekki jafn gott.
Þótt öðru sé haldið fram sýna rannsóknir
einnig fram á að fjárhagsleg hagkvæmni
er meiri þegar heilbrigðisþjónustan er á
forræði hins opinbera.
Efling heilbrigðiskerfisins er mikilvæg
en hún verður að byggja á skynsömum leið-
um sem stuðla áfram að jöfnum rétti allra
til nauðsynlegrar heilbrigðisþjónustu, óháð
efnahag. Vonandi er frekari sókn nú hafin
til að við getum með sanni sagst standa
jafnfætis nágrönnum okkar hvað varðar
gæði og aðbúnað heilbrigðisstarfsfólks og
þeirra sem þjónustuna þurfa að nota. En
í þeirri uppbyggingu verðum við að hafa
hag landsmanna allra að leiðarljósi, stuðla
að jöfnu aðgengi og réttlæti.
Hagnaður sem til verður í heilbrigðis-
kerfinu á að fara í frekari uppbyggingu
kerfisins en ekki enda í vasa einkaaðila
sem reka þjónustuna. Um leið og heilsa
fólks fer að verða mögulegur gróðavegur
fyrir einkafyrirtæki á markaði er hætt við
að hinir efnaminni verði undir. Það er ekki
í anda þeirrar samfélagsgerðar sem við
viljum vera kennd við. Það er ekki í anda
jafnaðar og réttlætis.
Höfnum leið misskiptingar
í heilbrigðismálum
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Elín Björg
Jónsdóttir
formaður BSRB
Horfur á sáttum á vinnumarkaði versnuðu í gær:
Hvað búa margar
þjóðir á Íslandi?
Innskot í Fréttablaðið skilar árangri!
MEST LESNA
DAGBLAÐ Á ÍSLANDI*
Fréttablaðið er mest lesna dagblaðið landsins
með glæsilegt forskot á keppinautana.
Meðallestur Fréttablaðsins í
aldurshópnum 25-54 ára er 73%
á höfuðborgarsvæðinu.*
Við bendum auglýsendum á að notfæra
sér forskotið þegar þeir velja dreifingarleið
fyrir fjölpóst sinn. Við dreifum sex daga
vikunnar til heimila á stærsta markaðssvæði landsins.
Kannaðu dreifileiðir og verð í síma 512 5448
eða í tölvupóstfangi fjolpostur@frettabladid.is
*P
re
nt
m
ið
la
kö
nn
un
C
ap
ac
en
t o
kt
ób
er
–d
es
em
be
r 2
01
2
–
hö
fu
ðb
or
ga
rs
væ
ði
2
5-
54
á
ra
HAFÐU FJÖLPÓSTINN ÞINN
Í FRÉTTABLAÐINU
Óþörf opnun?
Svandís Svavarsdóttir, þingmaður
Vinstri grænna, spurði Kristján Þór
Júlíusson heilbrigðisráðherra á þingi í
gær út í viljayfirlýsingu sem gefin var
út í tengslum við læknasamningana,
en þar segir að opna þurfi möguleika
á fjölbreyttum rekstrarformum í
heilbrigðiskerfinu. Svandís vildi
meina að ætlunin væri að stíga skref
til aukinnar einkavæðingar í heil-
brigðiskerfinu, en ráðherra taldi það
af og frá, fjölbreytt rekstrarform í
heilbrigðiskerfinu væri ekkert nýtt.
Nefndi hann elliheimilið Grund, tann-
lækna, starfsemi SÁÁ og heilsugæslu-
stöðvar í Lágmúla og í Salahverfi
sem dæmi. Eftir stendur þó sú
spurning hví þurfi að gefa út
viljayfirlýsingu um að opna á
eitthvað sem þegar er galopið.
Flytur hann heim?
Forseti vor, Ólafur Ragnar Grímsson,
á hauk í horni þar sem Guðmundur
Franklín Jónsson fer. Sá hefur nú opn-
að síðu til stuðnings forsetanum og er
markmiðið að hvetja Ólaf Ragnar til
að bjóða sig fram til forseta í næstu
kosningum. Guðmundur Franklín
hefur marga hildi háð í pólitíkinni og
er þess skemmst að minnast að hann
stofnaði flokkinn Hægri græna fyrir
síðustu kosningar. Reyndar
fékk hann ekki að bjóða
sig fram, þar sem hann
átti lögheimili utan
landsteinanna.
Kannski hann
flytji heim
fyrir for-
setann?
Ótækt eður ei
Eygló Harðardóttir, félags- og hús-
næðismálaráðherra, sagði á þingi í
gær það ótækt að Kópavogsbær hefði
lækkað laun karls til jafns við konu
sem kærði bæinn vegna kynbundins
launamunar. Ekki ætti að leiðrétta
laun á þennan hátt og hún teldi að
Kópavogsbær þyrfti að fara vel yfir
málið. Um leið upplýsti hún að hún
þekkti nokkur dæmi þess að laun
starfsmanna í Stjórnarráðinu og
opinberri stjórnsýslu hefðu verið
lækkuð til að tryggja að ekki væri
órökstuddur launamunur á milli
kynja í sambærilegum störfum, þó
ekki í kjölfar kæru. Væri ekki rétt
að ráðherra upplýsti um þau til-
felli, eða er það aðeins í kjölfar
kæru sem gjörðin er ótæk?
kolbeinn@frettabladid.is
0
2
-0
2
-2
0
1
5

2
2
:2
8
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
2
K
_
N
?
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
3
9
C
-A
F
7
0
1
3
9
C
-A
E
3
4
1
3
9
C
-A
C
F
8
1
3
9
C
-A
B
B
C
2
8
0
X
4
0
0
1
A

F
B
0
4
8
s
C
M
Y
K