Skessuhorn - 26.11.2008, Blaðsíða 48

48 MIÐVIKUDAGUR 26. NÓVEMBER
Mig lang ar til að lifa flott,
launa krók inn mata.
Að því leyti er ég gott
efni í hægri krata.
Ja, hver er svos em ekki gott efni í
hægri krata sam kvæmt þess ari skil­
grein ingu. Ann ars virð ist það stund­
um vera auka at riði hvað stjórn mála­
flokk ur inn heit ir eða hver stefna
hans er ef menn kom ast bara til
valda og í þokka lega feitt emb ætti.
Jón at an Jak obs son orti í minn ingu
ó nefnds stjórn mála manns sem þó
mun hafa ver ið enn ofar moldu þeg­
ar kveð ið var:
Hans var jafn an gat an greið,
geip an næga og mælgi hafði.
Stað reynd irn ar lönd og leið
lét hann þeg ar nauð syn krafði.
Sig úr hverj um vanda vatt,
vék til hlið ar rétt læt inu.
Stund um reynd ar sagði satt
­ sýnu oft ar vék þó hinu.
Um hann þó að stæði styr
stund um slíkt úr huga vík ur.
Þjóð in hrædd og hníp in spyr:
Hvenær fæð ist ann ar slík ur.
Marg ir hafa ver ið blank ir í þessu
lífs basli og ekki hvað síst ís lensk­
ir náms menn í Kaup manna höfn.
Einn slík ur skrif aði á sín um tíma
Sátt mála sjóði um sókn um styrk en
fé lagi hans, Pálmi Hann es son síð­
ar rekt or hafði kom ist í um sókn ina
og kunni úr henni glefs ur og taldi
hana hafa ver ið mjög á tak an lega.
Þeir fé lag ar höfðu nokkru áður en
hér var kom ið sögu brugð ið sér á
gleði hús í Þjóð verja landi þar sem
um sækj and inn freist aði þess að tala
um fyr ir ber synd ug um kon um enda
var hér um guð fræð ing að ræða og
varð enda þekkt ur kenni mað ur síð­
ar. Lauk þeirri pré dik un svo að
hann slapp naum lega út buxna laus
með göngustaf sinn ein an að vopni
en eins og seg ir í kvæði Jóns Helga­
son ar um þessa við burði:
,,Oft má sá hönd um til him ins
fálma,
sem hef ur sitt traust und ir
þag mælsku Pálma.“
En hér kem ur sem sagt um sókn­
in í út gáfu Jóns Helga son ar og þyk­
ir mér ekki ó trú legt að rík is stjórn­
in hafi haft þessa út gáfu til hlið sjón­
ar við um sókn til Al þjóða gjald eyr­
is sjóðs ins:
Hér kem ég með um sókn,
einn aum ur þræll
og allt að því hung ur morða,
ég veit ekki hvað er að vera sæll,
ég veit ekki hvað er að borða.
Ég morraði á spít ala miss er in þrjú,
þá minnk aði lífs krafta forð inn
en sí fellt óx skuld mín og sjá, hún
er nú
um sjö þús und gull krón ur orð in.
Í gjör vallri ætt minni eng an ég veit
að í æsk unni væri ekki kval inn
og lifði ekki all an sinn ald ur á sveit
uns hann end aði jarð líf ið gal inn.
Þá sjaldn ast mér á skotn ast eyr is­
verð
það eyð ist í blásnauð ar hræð ur;
það fer til að styrkja hina fé lausu
mergð,
mína fá tæku ves al ings bræð ur.
Nú veist þú, ó nefnd, um minn
naum lega hag,
og neit ir þú al veg að laga hann,
þá hef ég ekki ann að til at hvarfs
þann dag
en ól ina, lykkj una og sna g ann.
Já, það er ekki burð ugt á stand ið
sam kvæmt þess ari út list un og ekki
að furða þó menn hugsi sér kannske
að fara að ger ast póli tísk ir. Ef ég
man rétt var sú út koma úr ein hverri
launa kjara könn un að dökk hærð­
ar kon ur hefðu al mennt hærri laun
en ljós hærð ar og gott ef ekki fannst
líka sam hengi milli snyrti vöru notk­
un ar og launa kjara. Sig rún Har alds­
dótt ir sendi Hólm fríði á Sandi eft ir­
far andi leið bein ingu til frama í sam­
keppn is þjóð fé lag inu.
Ef líf ið er mara og leitt er að hjara,
laun in þín bara svit inn.
Til batn andi kjara er bann að að
spara
bless að an vara lit inn.
Þó er ekki alltaf full ljóst hver
afli dregst á þau veið ar færi. Stef án
frá Mó skóg um leit í kring um sig á
dans leik og kvað:
Fall völt reyn ist feg urð in
föln ar æskuroði.
Mér líst ekki á mál verk in
mörg þó séu í boði.
Á stríðs ár un um héldu kven fé lags­
kon ur á Hvamms tanga skemmt un
fyr ir breska offi séra og var að sókn
all góð eft ir von um. Þá kvað Björn
Björns son:
Frúrn ar reru og fengu í skut
furð an lega reytu.
Þrjá tíu breska þorska í hlut;
­ og það á gamla beitu!
Frúrn ar töldu sig enga beitu hafa
haft og bætti þá Björn við:
Eft ir breytn is er það vert
og út gjöld mætti spara
að fiska og húkka helst á bert
en hafa agn til vara.
Ekki veit ég gjörla um veit ing ar á
þess ari sam komu en skoskt whisky
hef ur vænt an lega ver ið bæði dýrt
og tor feng ið á þeim tíma en lík ur á
að ensk um séntil mönn um hafi þótt
hún vetnskt blá vatn held ur þunn­
ur þrett ándi. Bæði á bann ár un um
og all lengi eft ir það og jafn vel enn
bregða menn fyr ir sig þeirri í þrótt
frels ar ans að breyta vatni lít ils hátt ar
svo það verði öllu kjarn meiri drykk­
ur en fyr ir breyt ingu. Hlym rek ur
hand an mun hafa ort þessa bibl íu­
sögu legu lim ru:
Vort líf er því lög máli háð,
að líkj ast mun upp skera og sáð.
Í Kana þó breytt ist
það vatn sem þar veitt ist
í vín fyr ir guðs son ar náð.
Menn hafa að und an förnu rek­
ið sig all harka lega á þau sann indi
að allt er breyt ing um und ir orp ið og
gild ir það ekki síst um tungu mál ið
og ýms ar ný mynd ir þess. Sú góða
matróna, Sig ríð ur sag an kvað:
Seint verð ur allt klisjað og kerf ult
eða kost magn í gen um þaul erf ult.
Það fer eitt hvað á skjön
(nú við erum því vön)
því að allt er í heim in um hverf ult.
Hvaða álit sem menn höfðu og
hafa á Guðna Á gústs syni held ég að
flest um þyki nokk ur sjón ar svipt ir að
mann in um af þingi. Nú fyr ir stuttu
kvað Guð brand ur Guð brand son á
Stað ar hrauni:
Út’í fjósi sit ég sár,
svekkt ur, nið ur bar inn.
Þjóð in hníp in þerr ar tár
því að Guðn’er far inn.
Við skul um svo enda þenn an þátt
á ný legri hug leið ingu Sig ur jóns
Jóns son ar og muna svo öll að biðja
fyr ir banka kerf inu þeg ar við för um
að sofa í kvöld:
Út rás in var al gjört djók,
að eins heila þvott ur.
Dav íð gaf og Dav íð tók.
­ Djöf ull er hann flott ur!
Með þökk fyr ir lest ur inn,
Dag bjart ur Dag bjarts son
Hrís um, 320 Reyk holt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Vísnahorn
Stað reynd irn ar lönd og leið ­ lét hann þeg ar nauð syn krafði
Dag ur inn 24. nóv em ber 2008
verð ur mér mjög minn is stæð ur.
Van traust s til laga stjórn ar and stöð­
unn ar var felld á Al þingi með mikl­
um mun. Um ræð an verð ur lík­
lega til þess að þjappa stjórn ar lið­
inu sam an. Ég er á þeirri skoð un að
rík is stjórn in verði að vinna úr þeim
vanda og verk efn um sem við stönd­
um frammi fyr ir og að við verð um
að kom ast á lygn ari sæ áður en far­
ið verð ur út í kosn ing ar. Það verð­
ur líka að taka til lit til hugs an legra
nýrra stjórn mála afla sem hyggja á
fram boð, þau verða að fá sinn tíma
til að verða til og móta stefnu sína.
Ég er líka á þeirri skoð un að
nefnd in sem á að rann saka kost­
gæfi lega hvað gerð ist verði að sjá
dags ins ljós sem fyrst. Ég er bú inn
að bíða spennt ur eft ir að hún verði
til og hefji störf, því ég fæ spurn ing­
ar á hverj um degi hvað þessu máli
líði eig in lega. Þeir sem eru að vinna
að því að koma nefnd inni á lagg irn­
ar eru Geir, Ingi björg, Stein grím ur,
Val gerð ur og Guð jón Arn ar. Hvað
dvel ur Orm inn langa?
Ég var á fund in um í Há skóla bíói
og mér fannst gott að vera þar og
heyra það sem kom þar fram. Ég er
á sömu skoð un og Þor vald ur Gylfa­
son um að upp haf vand ræð anna
megi rekja til þeirra daga þeg ar við
gát um far ið út í þann „biss ness“
að veð setja líf ver ur sem ekki voru
orðn ar til. Orð hans voru mjög í
anda þess sem hann sagði á ráð­
stefnu sem sjáv ar út vegs nefnd Sam­
fylk ing ar inn ar stóð fyr ir á Grand
Hót eli í vor og fjall aði um úr skurð
mann rétt inda nefnd ar SÞ. Þar var
full ur sal ur af fólki og þó fjöl miðl ar
fengju að vita af því var nán ast ekk­
ert um þetta fjall að.
Mín skoð un er sú að auð linda­
mál in fái á næstu vik um miklu
meiri um ræðu en ver ið hef ur. Von­
andi verð ur það til þess að menn fái
auð veld ari að gang að þeirri auð lind
okk ar sem hef ur reynst þorra Ís­
lend inga lifi brauð.
Nú læt ég stað ar numið. Vil þó
segja að ég mæti mörgu reiðu og
vonsviknu fólki og það er erfitt.
Sjálf ur sé ég lán in mín hækka og
hækka og þá verð ég líka reið­
ur. Reyni samt að láta reið ina ekki
stjórna mér út í eitt því ég veit að
þá get ég ekk ert. Reið in lam ar
mann og þannig vil ég ekki vera.
Við meg um vera reið en hugs um
líka um hvaða mögu leik ar eru fyr­
ir okk ur, sem búum hér á „land inu
kalda“. Við get um unn ið okk ur út
úr þess um erf ið leik um ef við stönd­
um sam an og mein um það virki lega
þeg ar við segj umst vilja end ur meta
lífs gild in og hvað það er sem raun­
veru lega skipt ir máli.
Já, stönd um sam an!
Kalli Matt
Nú marr ar í ýms um reip um sem
hafa hald ið þjóð inni sam an. Þó
mun víst eft ir að reyna meira á þau,
ef veð ur spá geng ur eft ir. Í lýs ing um
manna á á standi og horf um und an­
far ið hef ur það vak ið at hygli mína,
hve marg ir hafa beitt mynd hvörf­
um í máli sínu. Menn hafa tek ið sér
í munn orð eins og:
­á gjöf
­ólgu sjór
­helj ar þröm
­lagst á árar
­ blika á lofti
­ gyrða sig í brók
­brim skafl ar
­gjörn inga veð ur
­bak segl
­brot lend ing
­á hlað andi ...
... og mörg, mörg fleiri. Að sönnu
hafa orð in ef til vill ekki alltaf stað­
ið í sínu al genga sam hengi; menn
hafa sest á ár arn ar, stað ið á helj ar­
þröminni, og dott ið í bak segl in. En
það er eig in lega ekki meg in mál­
ið núna; hún Bibba á Brá valla göt­
unni átti það líka til að stökkva upp
á milli handa og fóta hér á árum
áður, væri henni mik ið niðri fyr ir í
amstri dag anna.
Það gleði lega er að orð taka notk­
un in sýn ir þörf mæl end anna til þess
að leggja herslu á mál flutn ing sinn
með því að nýta blæ brigði ís lensk­
unn ar, að nota hinn ríka arf, sem við
eig um í tungu máli okk ar, til þess að
tjá skoð an ir sín ar og til finn ing ar.
Ég heyrði ein hvern tím ann þá
sögu að karl arn ir í Bæj ar sveit inni
hefðu sest nið ur eina kvöld stund
fyr ir mörg um árum og tek ið sam­
an öll þau orð, sem þeir kunnu
um veðr ið í ýms um mynd um. Þeir
fundu nær 200, var mér sagt, en
um svip að leyti átti bresk ur hafn­
ar verka mað ur að hafa kom ist af
með 7­800 orð til allra sinna dag­
legu þarfa.
Um þess ar mund ir er mik ið rætt
um það sem þjóð in kann að hafa
tap að. Sumt af því voru verð mæti
skrif uð í ský in, verð mæti sem komu
og fóru, ann að eru verð mæti sem
lang an tíma tek ur að vinna aft ur,
sum mjög lang an. Stað an hvet ur
okk ur til þess að hug leiða í hverju
er hald og þá hvers vegna.
Tungu mál ið er lík lega sá auð ur­
inn sem við hvað brýn ast þurf um í
barn ingi þess ara vikna. Hún er það
sem teng ir okk ur sam an sem þjóð,
efl ir kennd ina um að við séum öll á
sama báti og teng ir okk ur við land
okk ar og sögu.
Tungu mál ið með öll um sín um
blæ brigð um létt ir okk ur líka að tjá
hvert öðru skoð an ir okk ar og líð an,
hvort sem hún er á hinn lak ari eða
hinn betri veg: verð ur þannig eins
og mæli tæki nú tím ans, sem ekki
mæl ir bara í heil um töl um gróft
og yf ir borðs kennt, held ur með
mörg um auka stöf um til ná kvæmni
og minnstu blæ brigða: Þetta efl­
ir gagn kvæm an skiln ing okk ar og
létt ir öll um göng una.
Með mark vissri og hug vit sam­
legri notk un verð ur tungu mál ið
þjált og lif andi, tek ur breyt ing um
á sín um eig in for send um í takti við
tím ann. Þynn ist það út og bland­
ist öðr um tung um með kæru leys­
is leg um hætti hverf ur þrótt ur þess
­ það verð ur eins og grugg í glasi
eða arfa skot in og illa hirt ný rækt.
Tungu mál ið verð ur ekki sú upp­
spretta sam stöðu og bar áttu vilja
sem tím arn ir þarfn ast.
Í vor er leið var okk ur sagt, að
nokk ur ís lensk fjár sýslu fyr ir tæki
hefðu þá þeg ar tek ið er lenda tungu
í notk un til dag legra sam skipta
inn an sinna veggja. Það tald ist þá
merki um nú tíma væð ingu og fram­
sýni. Sýni lega hef ur það eitt ekki
dug að til þess að tryggja vel gengni
fyr ir tækj anna. Get ur ver ið að inn­
an búð ar menn þar hafi bara ekki
skil ið fylli lega það sem þeir áttu
að fjalla um, hvorki á ís lensku né á
hinni er lendu tungu?
Gæt um tung unn ar, nýt um hana,
ekki síst nú þeg ar við liggj um und ir
á gjöf; sækj um styrk og veit um styrk
með henni. Hún er mesta sjálf stæð­
is tákn okk ar. Hún gef ur okk ur líka
þrótt til þess að eiga sam skipti við
aðr ar þjóð ir með reisn og um fram
allt við jafn rétti ­ en líka skiln ing til
þess að virða, nýta og að njóta þjóð­
tungna þeirra.
Bjarni Guð munds son
Pennagrein
Að skilja
­ orð í til efni Dags ís lenskr ar tungu
Pennagrein
Eft ir minni leg ur
dag ur