Skessuhorn - 25.08.2010, Page 20

20 MIÐVIKUDAGUR 25. ÁGÚST
Síð ast lið inn laug ar dag kynntu
fjór ir ker am ik hönn uð ir nýja bolla,
sem all ir tengj ast ís lensk um jurt um,
með te boði í Vatna safn inu í Stykk­
is hólmi. Boll arn ir eru fram leidd ir
af Leir 7 sem er í eigu leir lista kon­
unn ar Sig ríð ar Erlu Guð munds­
dótt ur en á samt henni hönn uðu
El ísa bet Har alds dótt ir, Ólöf Erla
Bjarna dótt ir og Krist ín Ís leifs dótt ir
sinn bolla hver. Næsta te boð verð ur
næsta laug ar dag 28. á gúst í Brúðu­
heim um í Borg ar nesi. „Leir inn er
feng inn í Ytri­Fagra dal á Skarðs­
strönd og boll arn ir eru einnig
fram leidd ir á Vest ur landi. Þess
vegna fannst okk ur til val ið að hafa
kynn ingu, eða upp á komu, í Stykk­
is hólmi og Borg ar nesi,“ sagði Sig­
ríð ur Erla í sam tali við Skessu horn
en blaða mað ur leit við á vinnu stof­
una til henn ar í síð ustu viku.
Löng með ganga
„Við fjór ar eig um það all ar sam­
eig in legt að hafa ver ið lengi í fag inu
og erum því með tölu verða reynslu
af ker am iki. Við unn um út frá ís­
lensk um jurt um sem nota má sem
te. Boll inn sem ég hann aði heit­
ir til dæm is Hrút ur og sæk ir á hrif
til hrúta berja. Bolli El ísa bet ar heit­
ir Að al blár kennd ur við blá berja­
lyng, bolli Ó lafar Erlu heit ir Fíf ill
og Krist ín ar bolli heit ir Birk ir. Við
feng um konu að nafni Þóra Þór is­
dótt ir frá Hafn ar firði í sam starf við
okk ur en hún rek ur fyr ir tæki sem
snýst um nýt ingu ís lenskra jurta.
Hún út bjó fyr ir okk ur te úr þess­
um fjór um jurt um sem hef ur hlot­
ið nafn ið Fagra dalste. Með ganga
þessa verk efn is var um eitt og hálft
ár en það er margt sem þurfti að
huga að. Eft ir að hug mynda vinnu
lauk tók við tækni vinn an, gips­
móta vinn an og gler unga þró un ar­
vinna en það var mik il til rauna vinna
að sjá út hvaða gler ung ur myndi
henta leirn um. Þá þurft um við að
sam ræma stærð ir og skoða um­
búða hönn un. Það var Hildigunn­
ur Gunn ars dótt ir sem hann aði um­
búð irn ar en þess má geta að Menn­
ing ar ráð Vest ur lands veitti styrk til
um búða hönn un ar. Leir 7 sér síð­
an um fram leiðslu og öll tækni leg
vinna fer fram hér.“
Eitt hvað ó tamið
við Stein ólf
Sig ríð ur Erla gerði sér varla
grein fyr ir því hvaða æv in týri væri
að hefj ast þeg ar hún kynnt ist Stein­
ólfi Lárus syni árið 1993. Þeg ar
hann komst að því að hún kynni að
vinna úr leir sagð ist hann eiga nóg
af hon um í landi sínu í Ytri­Fagra­
dal og gam an væri að þau legðu
sam an efn ið og and ann. „Ég vann
leir inn með öðr um leir í lang an
tíma áður en ég fór að nota hann
ein göngu. Smátt og smátt heill að ist
ég að ís lenska leirn um og nú vil ég
helst ekki vinna með ann an leir. Það
fyrsta sem ég bjó til voru gólf flís ar.
Rann sókn ir höfðu sýnt að hugs an­
lega væri væn legt að nýta leir inn í
þess hátt ar gripi, hann hefði eig in­
leika til að liggja flat ur og hefði þar
að auki hátt brot þol. Leir inn vildi
svo sann ar lega vera flís en það var
auð velt að vinna hann þannig og
gólf ið virk ar mjög vel. Ég fór síð­
an að fikra mig á fram með leir inn
og kanna hvort ekki væri hægt að
gera fín gerð ari hluti úr hon um.
Þar með hófst sam tal ið okk ar fyr­
ir al vöru en ég lít eig in lega á leir inn
sem sam starfs að ila. Ég kalla hann
Stein ólf og hef ur hann virki leg­
an karakt er. Það þarf að semja við
hann og spyrja hann hvað hann vilji
vera. Okk ur sem ur á gæt lega en það
er eitt hvað ó tamið í hon um. Mér
finnst miklu skemmti legra að þurfa
að hafa að eins fyr ir þessu en ég hef
oft líkt þessu við að veiða sér sjálf­
ur fisk og búa til úr hon um fiski­
boll ur eða að fara út í búð og kaupa
boll ur í dós. Ís lenski leir inn hef ur
mun skemmti legri eig in leika finnst
mér en sá er lendi sem ég hef unn ið
með,“ sagði Sig ríð ur Erla.
Í sam starfi við
fyr ir tæk in á svæð inu
Sig ríð ur Erla stofn aði fyr ir tæk ið
Leir 7 árið 2007 en hún sótti braut­
ar geng is nám skeið sem hjálp aði
henni að koma rekstr in um í gang.
Hún fór af stað með þá hug mynd
að nýta ís lenska leir inn sem að al­
hrá efn ið í fram leiðsl unni og þyk ir
á nægju legt að sjá hversu vel hann
virk ar. Fyrsta fram leiðslu vara Leir
7 var leir pott ur. Hann vann Sig­
ríð ur Erla í sam vinnu við vöru­
hönn uð ina Bryn hildi Páls dótt ur og
Guð finnu Mjöll Magn ús dótt ur en
hann kom á mark að í fyrra.
„Ég vinn yf ir leitt ein við að fram­
leiða vör urn ar en leita mér oft að
sam starfs að il um í sam bandi við
hönn un. Pott ur inn var hugs að ur
fyr ir hvanna kjöt ið henn ar Höllu í
Ytri­Fagra dal þó svo að það megi
að sjálf sögðu elda hvað sem er í
hon um. Flest ar fram leiðslu vör ur
mín ar tengj ast á ein hvern hátt mat­
ar gerð. Ég hef til dæm is fram leitt
borð bún að fyr ir veit inga stað inn
Narf eyr ar stofu hér í Stykk is hólmi
og kom það mér skemmti lega á
ó vart hvað hann reyn ist vel við veit­
inga húsa með ferð. Þá hef ég ver ið í
skemmti leg um teng ing um við hin
ýmsu fyr ir tæki hér á svæð inu. Ég
hef fram leitt diska und ir harð fisk
og blá skel en hún er einmitt unn­
in hérna hin um meg in við göt una
hjá mér. Einnig hef ég búið til bjór­
könn ur en það er bjór fram leiðsla í
Stykk is hólmi. Það er mjög já kvætt
þeg ar fyr ir tæki á svæð inu styðja
svona við hvort ann að,“ sagði Sig­
ríð ur Erla.
Þess má geta að hún lét Iðn tækni­
stofn un efna greina leir inn fyr ir sig.
Nið ur stöð ur sýndu að hann hent­
ar vel til eld un ar og und ir mat væli.
Að spurð hvers vegna hún á kvað að
nefna fyr ir tæk ið Leir 7 svar ar Sig­
ríð ur Erla: „Töl ur hafa alla tíð skipt
mig máli, al veg frá því ég var barn.
Mér hef ur alltaf þótt best ef töl ur
geti geng ið uppí sjö og reikn aði því
með að ein hver gæfa hlyti að fylgja
þess ari tölu.“
Eyk ur virð ingu hluta
Mik il vinna ligg ur á bak við hvern
grip sem seld ur er hjá Leir 7. Fyrsta
skref ið er að grafa hann upp í Ytri­
Fagra dal þar sem hann hef ur leg ið
í millj ón ir ára. Halla Stein ólfs dótt ir
og Guð mund ur Gísla son bænd ur í
Ytri­Fagra dal gera það fyr ir Sig ríði
Erlu og hreinsa hann. „Ég geri síð­
an leir inn að fljót andi steypumassa.
Það var langt til rauna ferli en ég var
á ann að ár að semja við hann. Það
tókst þó að lok um og nú geng ur vel
að steypa úr hon um. Ég hef ver ið
að taka á móti hóp um hing að inn
og veitt fólki fræðslu um hvern­
ig leir verð ur að ker am iki. Leir er
auð vit að bara hrá efni en ker am­
ik verð ur til þeg ar hann er brennd­
ur. Þetta hef ur ver ið vin sælt og vak­
ið á huga ferða manna, en mörg um
þyk ir fróð legt að sjá hvern ig hlut­
irn ir verða til. Í þessu felst á kveð­
in mennt un og þetta ýtir kannski
und ir virð ingu fyr ir hlut un um. Það
er á kveð in vinna og fer ill á bak við
hvern hlut sem við höf um í hönd­
un um og ef mað ur ger ir sér grein
fyr ir því ber mað ur meiri virð ingu
fyr ir þeim. Þá hef ég einnig boð ið
gest um að smakka blá skel af disk­
un um sem ég hann aði und ir hana,“
seg ir Sig ríð ur Erla en henni þyk ir
sér kenni legt að ekki hafi ver ið unn­
ið meira með ís lenska leir inn fyrr á
öld um.
Árið 1930 hófst gerð ker am iks
úr ís lensk um leir og þar ber hæst
að nefna Guð mund frá Miðdal sem
hóf fram leiðslu á grip um úr leirn­
um. Fyrri part síð ustu ald ar var
tölu vert unn ið með leir inn en upp
úr miðri öld inni vék hann að mestu
fyr ir inn flutt um leir. „Að föng urðu
auð veld ari, ljós ari og þægi legri leir
varð að gengi legri og lík lega hef­
ur það sem kom er lend is frá þótt
fínna á þess um tíma. Nú er von andi
að leir inn okk ar fái aft ur hlut verk
að minnsta kosti hef ég fall ið fyr ir
hon um fyr ir mitt ker am ik. Leir inn
er víða að finna en þó helst í Döl­
un um. Dala menn hafa lát ið gera
ýms ar rann sókn ir á leirn um en þær
leiddu aldrei til þess að ráð ist yrði
til fram leiðslu.“
For rétt indi að starfa við
það sem mað ur hef ur
gam an af
Sig ríð ur Erla er nú bú sett í
Stykk is hólmi en hún flutti þang­
að á samt eig in manni sín um Gunn­
ari Ein ars syni fyr ir þrem ur árum.
Upp haf lega er hún af höf uð borg­
ar svæð inu, bjó í ein 30 ár í Hafn­
ar firð in um en ólst upp í Kópa vogi.
„Ég kem hing að í gegn um Dal ina
en fjöl skyld an á eyj ar í Hvamms­
firð in um. Ég tel það mik ið gæfu­
spor að hafa flutt hing að, þetta er
gott um hverfi til að vinna í. Nátt­
úr an er ein stök svo ekki sé tal að um
mat ar kist una hérna í Breiða firð in­
um. Það var eitt hvað sem tog aði í
okk ur og ég fékk ein hverja til finn­
ingu um að hér væri gott að búa.
Það eru for rétt indi að fá að koma
hing að og starfa við það sem mað­
ur hef ur gam an af og með fólki sem
skemmti legt er að vinna með. Mað­
ur veit aldrei hvern ig bók in um
sjálf an mann end ar.“ Þess má geta
að þeg ar son ur Sig ríð ar Erlu og
Gunn ars lauk kenn ara námi á kvað
hann að fara í eitt ár út á land og
stakk mamma upp á Stykk is hólmi.
Hann hef ur nú ver ið þar í átta ár.
Sig ríð ur Erla lærði við Mynd­
lista­ og hand íða skóla Ís lands í ker­
am ik deild en hún er einnig kenn­
ara mennt uð. „Ég hef kennt í mörg
ár og er enn svo lít ið að kenna.
Með al ann ars hef ég ver ið að kenna
til rauna nám skeið með ís lensk jarð­
efni við Mynd lista skól ann í Reykja­
vík þar sem við ger um allt mögu­
legt og ó mögu legt með ís lenska
leir inn. Þar er ég að kenna það sem
ég veit og hef kynnst af ís lenska
leirn um,“ sagði Sig ríð ur Erla að
end ingu og býð ur alla vel komna í
te boð í Brúðu heima í Borg ar nesi
um næstu helgi milli kl. 14 og 16 á
laug ar dag inn.
ákj
Ný fram leiðslu vara kynnt með te boð um
Rætt við leir list ar kon una Sig ríði Erlu Guð munds dótt ur
Flest ar vör ur Sig ríð ar Erlu tengj ast mat ar gerð.
Sig ríð ur Erla að störf um hjá Leir 7.
Nýju boll arn ir sem voru kynnt ir á Vatna safn inu í Stykk is hólmi síð ustu helgi og verða í Brúðu­
heim um í Borg ar nesi næst kom andi laug ar dag.
Hér er leir pott
­
ur inn sem er
fyrsta fram­
leiðslu vara
Leirs 7.