Alþýðublaðið - 27.11.1919, Qupperneq 1

1919
Slys.
Síðastliðinn mánudag stóð í
blöðunum, að holsteinagafl í htísi,
sem er í smíðum hér í bænum,
hefði hrunið ofan á einn stein-
shiiðinn og hann beðið bana af.
Hann var aldraður maður, og
ttlUa ekki hafá látið eftir sig
úttiegð, en þetta slys beinir ósjálf-
rátt hugum manna að kjörum
verkamanna hér á landi. Þó að
slys eins og þetta séu sjaldgæf,
l’á eru margvísleg slys við vinnu
meðal iðnaðarmanna, sjó-
^anna, eyrarmanna og annara,
S0m stunda líkamlega vinnu.
tfaður spyr ósjálfrátt, hvað verði
uhi konur og börn manna, sem
^eyja eða verða farlama af slík-
hm slysum. Yerða þau auk sorg-
arinnar við missi heimilisföðursins
G'ttnig að standa hjálparvana eftir
ttieð sveitina beint fram undan?
^aeri það heppilegt og réttlátt?
Hugsum okkur að öll verk þjóð-
ai'innar eru í raun réttri sam-
Vjnna fyrir þjóðarbtíið, og hver
ttiaður ætti að geta lifað sæmi-
legu lífi af hlutdeild í arði þess.
það réttlátt eða líklegt til
góðrar samvinnu í þjóðarbúskapn-
ttm, að ef maður fellur frá af
%si við vinnu fyrir búið, eftir
mfllangt starf í þjónustu þess, þá
skuli heimili hans sett tít á gadd-
inn? Ef þjóðfélagið réði í samein-
Jogu um framkvæmdirnar og fengi
hagnaðinn af þjóðarbtískapnum,
í’á ætti það auðvitað líka í sam-
^’oingu að ala önn fyrir konum
börnum þeirra manna, sem
^kluðust eða dæju af slysförum
1 þjónustu þess. Slysin éru eins
°9 hver önnur áhœtta við at-
Vlnnurekstur, sem sá verður að
bera peningalega, sem lœtur
lrömkvœma hann. Þar sem þjóð-
arbúskapnum er ntí þannig hátt-
að það er að jafnaði ekki
í’jóðfélagið í heild sinni, heldur
fimtudaginn 27. nóvember
einstakir menn, atvinnurekend-
urnir, sem ráða um framkvæmd-
irnar og fá ágóðann, þá eiga þeir
lika að réltu að bera áhœttuna
við slysin og greiða skaðabœtur
fyrir þau. En er þessu þannig
varið hér á landi?
Um þetta efni eru lög frá 1917.
Samkvæmt þeim eru svo að segja
aliir sjómenn trygðir gegn slys-
förum í slysatryggingarsjóði sjó-
manna, en þeir eru ætíð skyldir
að bera helminginn af tryggingar-
kostnaðinum sjálfir. Sumir at-
vinnurekendurnir eru aftur á móti
styrktir tír landssjóði um hluta af
tryggingarkostnaði sínum. Ein-
kennilegt er einnig að lesa í lög-
um þessum, hvers virði löggjaf-
arnir álíta líf og heilsu sjómanna.
Hæstu skaðabætur, sem greiddar
verða manni, sem er alveg far-
lama og ófær til allrar vinnu, eru
2000 krónur í eitt skifti fyrir öll,
en deyi maðurinn, fær ekkjan að
eins 1500 krónur, auk 100 króna
fyrir hveit barn, líka í eitt skifti
fyrir öll. Ofan á þetta bætist, að
maðurinn fær engar skaðabætur,
nema vinnukraftur hans skerð-
ist um að minsta kosti r/s hluta.
Háseti, sem fengi 19 krónum
minna mánaðarkaup en áður af
hverjum hundrað krónum, fengi
engar skaðabætur. Lögin eru þess
vegna átakanlega ranglát, þar
sem sjómenn bœði . verða að
greiða fyrir alvinnurekendurna
helming af tryggingarkostnaði
og fá aulc þess sáralitlar skaða-
bœtur.
Ofurlítil viðbót við þessar skaða-
bætur fæst væntanlega tír 100
þtísund króna sjóðnum, sem tít-
gerðarmönnum var gert að skyldu,
að greiða alþýðu þessa bæjar fyrir
atvinnumissi, er þeir seldu togar-
ana til Frakklands 1917. Alþýðu-
sambandið íæður yfir sjóðnum,
og á að verja tekjum hans til
skaðabóta handa mönnum, sem
verða fyrir slysum og eru með-
limir í félögum í Reykjavík, sem
eru í sambandinu. Má sama segja
26. tölubl.
um þenna sjóð, eins og sjómanna-
trygginguna. Atvinnurekendurnir
eru látnir komast hjá því, að
greiða skaðabætur fyrir slys, með
því að láta Aiþýðusambandið nota
sinn eiginn sjóð til þess. Auk
þess er sjáanlegt, að þó að allar
árstekjur sjóðsins, sem mundu í
sparisjóði verða 4500 krónur, væru
notaðar til að bæta slysfarir, þá
mundu þær hrökkva skamt til
allra nauðsynlega skaðabóta vegna
slysa.
Umfram þetta fæst enginn um
þótt menn slasist, heldur eru þeir,
sem íyrir því verða, látnir eiga
sig. Sjómenn eru lágt trygðir, þó
að þeir kosti sjálfir til, eyrar-
menn og iðnaðarmenn öldurfgis
ótrygðir fyrir hverskonar stysum,
sem þeir verða fyrir i þjónustu
annara. Svo mikið er hugsað um
velferð verkamanna.
Erlendis, meðal allra menningar-
þjóða, er þessu öðruvísi varið.
Þar er viðurkent, að allir atvinnu-
rekendur eigi að bera peningalega
ábyrgð af slysum, sem verkamenn
þeirra verða fyrir, og er þetta
skoðað eins og hver önnur áhætta
við atvinnureksturinn. Eru at-
vinnurekendur skyldaðir til þess
með lögum, og til þess að víst
sé að skaðabæturnar fáist, greidd-
ar, og áhættan jafnist meðal at-
vinnurekenda, er þeim skylt að
tryggja verkamenn í þjónustu
sinni í landslysatryggingárfélagi og
bera allan kostnað af. Hver verka-
maður, sem þar verður fyrir slysi,
fær ókeypis læknishjálp, meðul,
daglaun (t. d. 2/a af venjulegum
daglaunum), bæklist hann um
meira en 5 af hundraði af vinnu-
krafti sínum, fær hann skaðabæt-
ur (t. d.150—12000 krónur), ogdeyi
hann, fær ekkja hans og börn
töluverða skaðabótaupphæð (t. d.
3000—6000 kr.) og endurgreiddan
títfararkostnað hans.
Stórt skref vantar til þess, að
Island megi teljast menningarland,
meðan það er svo langt á eftir í
tryggingarmálunum. Að kippa