Skessuhorn - 21.09.2011, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER
Fjór ir Grund firð ing ar voru
heiðrað ir þeg ar að al fund ur Skóg­
rækt ar fé lags Ís lands var hald inn í
sveit ar fé lag inu í byrj un þessa mán­
að ar. Einn þeirra er Pálína Gísla­
dótt ir, oft kennd við Spjör, en hún
hlaut við ur kenn ing una fyr ir frum­
kvöðla starf í skóg rækt. „Við hjón in
sett um nið ur tvær greni plönt ur og
þrjár birki plönt ur í garð in um okk ar
að Grund ar götu 27 er við bjugg um
þar. Þetta voru jafn framt fyrstu trén
sem gróð ur sett voru í Grund ar firði.
Greni plönt urn ar standa enn,“ sagði
Pálína með al ann ars er við spurð­
um hana út í heiðr un ina. „Við hirt­
um nú reynd ar ekki lengi um trén
þar sem við flutt um úr hús inu árið
1966,“ sagði Pálína enn frem ur. Það
voru ekki að eins trén sem voru til
um fjöll un ar er blaða mað ur sett ist
nið ur með Pálínu fyr ir stuttu, held­
ur einnig á hugi henn ar á bygg inga­
sögu Grund ar fjarð ar, ára lang ur at­
vinnu rekst ur og ævi henn ar sem
allri hef ur ver ið var ið í Eyr ar sveit.
Æskuminn ing arn ar
á kassettu
Fyrstu tvö ald ursár in bjó Pálína
að Skalla búð um í framsveit inni.
„ Pabbi, Gísli Kar el El ís son, og
Guð jón bróð ir hans byggðu upp
á Skalla búð um árið 1926 en hús­
ið hafði fok ið í ofsa veðri 1924. Þá
voru þeir báð ir ný gift ir menn, kona
pabba míns hét Jó hanna Hall gerð­
ur Jóns dótt ir og kona Guð jóns Sig­
ríð ur El ís dótt ir. Ég man að það
voru tvö her bergi í hús inu og eld­
hús í miðj unni. Fljót lega fór nú
í bú un um að fjölga, Vil borg syst ir
fædd ist 1927 og ég 1929. Guð jón
og kona hans Sig ríð ur áttu einnig
börn á þess um tíma, Högna 1928
og Þórólf 1930, svo það var nú al­
deil is orð ið þröngt í kot inu,“ seg­
ir Pálína og hlær. „Á þess um tíma
hafði jörð in Grund losn að og við
flutt um þang að um vor ið 1930.“
Pálína missti móð ur sína ung en
hún varð bráð kvödd 1937. Fjöl­
skyld an tvístrað ist við and lát henn­
ar og fór Pálína í Vind ás til ömmu
sinn ar Guð rún ar. Pabbi henn­
ar keypti síð an hús inni í Nesi,
eins og bæj ar stæði Grund ar fjarð ar
var þá kall að, og flutt ist fjöl skyld­
an þang að þeg ar Pálína var 15 ára.
Hús ið kall aði hann Grund, en við
sama hús gróð ur setti Pálína einmitt
fyrstu trén í Grund ar firði mörg um
árum síð ar.
Pálína seg ir æskuminn ing arn ar
marg ar og rifj aði hún þær upp fyr­
ir nokkrum árum á samt Hólm fríði
syst ur sinni en þær tóku sam tal sitt
upp á kassettu. „Við spjöll uð um um
æsku ár in og ég rifj aði með al ann ars
upp það sem ég mundi af mömmu.
Hólm fríð ur er of ung til að muna
eft ir henni og þótti gam an að heyra
af henni sög ur. Ég hlust aði aft ur á
kassett una ný lega og finnst ó trú­
lega dýr mætt að eiga þetta til.“
Ör laga ríkt vinnu slys
Pálína var held ur ung þeg ar hún
byrj aði að búa og var ein ung is 19
ára þeg ar hún eign að ist sitt fyrsta
barn. Börn in urðu alls átta, barna­
börn in eru tutt ugu og barna barna­
börn in eru orð in 22. Heild ar fjöldi
af kom enda því fimm tíu manns,
sem verð ur að telj ast mik ið ríki­
dæmi. Þeg ar blaða mað ur inn ir
hana síð an eft ir því hvern ig hún og
Hall dór, eig in mað ur henn ar, hafi
kynnst seg ir Pálína nú sögu að segja
frá því: „Ég vissi auð vit að alltaf af
hon um en hann var að eins eldri en
ég. Ásu syst ur hans þekkti ég hins
veg ar vel,“ byrj ar hún. „Hall dór var
að vinna í Reykja vík eitt sum ar ið í
jarð hús um fyr ir kart öflu geymsl­
ur sem voru uppi á Ár túns höfða.
Ég held að þar sé ein hver sveppa­
fram leiðsla til húsa í dag. Hann ætl­
aði til Eng lands í fram halds skóla
en um haust ið lenti hann í vinnu­
slysi og höf uð kúpu brotn aði. Hall­
dór lá lengi á Lands spít al an um og
ég fór stund um með Ásu að heim­
sækja hann. Sjálf var ég að vinna
í ný lendu vöru versl un í Reykja­
vík sama sum ar. Skemmst er að
segja frá því að Hall dór fór aldrei
til Eng lands, þó var hann bú inn að
kaupa sér gjald eyri. Hann fór síð an
aft ur vest ur sum ar ið eft ir en ég fór
þá um haust ið, eft ir að hafa unn ið
á sauma stofu yfir sum ar ið, og við
end ur nýj uð um kynn in.“
Opn aði Pöllu búð
Hall dór og Pálína byrj uðu að búa
að Grund ar götu 27, eða á Grund
eins og hús ið var kall að. Á þess­
um tíma kom lækn ir til Grund ar­
fjarð ar einu sinni í mán uði en lyf­
in voru alltaf send frá Stykk is­
hólmi. Með fólks fjölg un í bæj ar­
fé lag inu þurfti fljót lega ein hvern
til að af greiða lyf in í Grund ar firði
og tók Pálína það að sér árið 1956.
„Ég var með lyfja af greiðsl una í 30
ár og fyrstu tíu árin bara heima hjá
okk ur. Þá var eng inn opn un ar tími
held ur kom fólk á öll um tím um.
Hall dór starf aði sem emb ætt is mað­
ur, bæði sem odd viti sveit ar fé lags­
ins og spari sjóðs stjóri í Spari sjóði
Eyr ar sveit ar þar til hann var lagð­
ur nið ur árið 1982. Allt var um tíma
gert heima hjá okk ur svo við vor­
um í senn með ap ó tek, spari sjóð og
sveita stjórn ar skrif stofu í stof unni
heima,“ rifj ar Pálína upp og bros ir.
„Það voru ósjald an gest ir hjá okk ur
í mat sem tengd ust þess um störf um
Hall dórs. Síð an byggð um við hús
á Hrann ar stígn um og vor um fyrst
með lyfja af greiðsl una og bóka sölu
á neðri hæð inni. Þetta var á þeim
tíma sem bóka út gef end ur voru að
reyna að koma bóka söl unni út úr
mat vöru búð un um og það varð úr
að ég tók þetta einnig að mér.“
Versl un in sem Pálína tal ar um
var nefnd Hrann ar búð og er hún
enn starf rækt í sama hús næði á
Hrann ar stígn um. Búð in var þó
á vallt köll uð Pöllu búð í dag legu
tali og það gera sum ir enn. Það
eru dótt ir Pálínu og tengda son ur,
Jó hanna og Gunn ar, sem nú reka
versl un ina. Pálína lét af störf um
árið 1996, enda kom in á ald ur eins
og hún seg ir sjálf. Hall dór lést árið
2001. Í dag er eng in lyfja af greiðsla
í Hrann ar búð inni, en þar eru enn
seld ar bæk ur á samt leik föng um,
hand verksvör um, skóla vör um og
mörgu fleiru.
Þyrfti að
skrifa flug sög una
Pálína hef ur gam an af því að rifja
upp gamla tíma í Grund ar firði og
seg ir mjög skemmti lega frá. Hún
skrif aði með al ann ars kafla í sögu­
rit ið Fólk ið, fjöll in, fjörð ur inn um
horfnu hús in í bæn um, en þau eru
þó nokk ur. Kafl ann er að finna í
sjö undu bók inni í þess ari bóka röð.
„Það er til mynd af Grund ar firði
frá ár inu 1907 og þá er þar ekki eitt
ein asta hús þar sem bær inn stend­
ur í dag,“ byrj ar Pálína. „Síð an fór
fólk úr sveit inni að flykkj ast í Nes ið
og byggja þar sín hús. Með al ann­
ars fluttu þang að um 70 manns frá
Kvía bryggju en það eru ekki all ir
sem vita að þar var eitt sinn mik­
il byggð. Reykja vík ur borg keypti
síð an Kvía bryggju árið 1952 und­
ir van skila menn barns með laga. Ég
hafði gam an af því að skoða þetta
með horfnu hús in og mörg hús í
Grund ar firði eiga sér skemmti lega
sögu,“ seg ir Pálína.
Þá velti Pálína einnig upp þeirri
hug mynd, er við spjöll uð um við
hana, að ein hver þyrfti að taka að
sér að rita flug sögu Grund ar fjarð­
ar, en blaða mað ur hafði nú ekki
gert sér grein fyr ir því að hún væri
nokk ur. „Jú, elsk an mín, það var nú
til dæm is flug völl ur á Spjör en hann
var síð ar flutt ur að Ak urtröð um.
Þeg ar flug völl ur inn var á Spjör leið
varla sú helgi að ekki kæmi flug vél,
en þar var samt aldrei á ætl un ar flug.
Ég man fyrst eft ir flug vél í Grund­
ar firði árið 1939 en það var sjúkra­
flug. Sú flug vél lenti hér á sjó. Sjálf
flaug ég hing að vest ur með flug vél
árið 1949 og sú flug vél lenti á sönd­
un um und ir Kirkju felli.“
Þétt ur skóg ur á Spjör
Nú vík ur spjalli okk ar aft ur að
þeirri við ur kenn ingu sem Pálínu
hlotn að ist fyrr í mán uð in um. Við­
ur kenn ing una fékk hún nefni lega
ekki ein vörð ungu vegna trjánna
að Grund ar götu 27 held ur voru á
svip uð um tíma einnig gróð ur sett­
ur fjöldi trjáa að Spjör í framsveit­
inni. „Hall dór ólst upp að Spjör en
við vor um bæði kennd við bæ inn
í seinni tíð. Við eign uð umst jörð­
ina eft ir að for eldr ar hans, Halla
og Finn ur, brugðu búi. Árið 1975
sótt um við plönt ur í Norð tungu í
Borg ar firði og gróð ur sett um í landi
Spjar ar. Þess ar plönt ur hafa dafn að
vel og þarna er í dag þétt ur skóg­
ur. Börn in okk ar hafa hald ið þessu
við og gróð ur sett enn meira í hlíð­
inni að Klakkn um en þar er skjól­
sælla. Þetta er þeirra föð ur leifð og
í dag stend ur þarna sum ar bú stað ur
sem er mik ið nýtt ur,“ seg ir Pálína.
Hún seg ir mik il vægt að nýta land­
ið og gam an sé að sjá ár ang ur þess.
„Það tek ur samt heila mannsævi að
rækta skóg,“ seg ir Pálína Gísla dótt­
ir að lok um.
ákj
Það tek ur heila mannsævi að rækta skóg
Rætt við Pálínu Gísla dótt ur sem kennd er við Spjör
Pálína Gísla dótt ir.
Hjón in í laut ar ferð inn á Eyr ar botni með fimm yngstu börn in.
Flug vél sem lenti á Kirkju fellsvaðl in um. Hér má sjá flug mann inn Björn Páls son. Börn in tvö sem horfa spennt á fyr ir bær ið eru Jó hanna og Jó hann es, börn Pál inu. Fjær er Ás mund ur Karls son og fjærst Þórð ur Páls son.
Skemmti leg mynd af hjón un
um Pálínu og Hall dóri í skóg
ar reitn­
um fram á Spjör með Klakk i
nn í bak sýn. Með þeim er Sve
in björn
son ur þeirra og á milli þeirra
glitt ir í stafa f uru sem er að k
om ast á
legg. Mynd in er lík lega tek in
um 1980.